Ξαφά: Ο Τσίπρας θέλει να αξιοποιήσει την καθαρή έξοδο για να προκαλέσει εκλογές το φθινόπωρο 2018

Μια ομαλή έξοδος της Ελλάδας από το τρέχον πρόγραμμα διάσωσης φαίνεται πιθανή τον Αύγουστο του 2018, αρκετά όμως βήματα απαιτούνται πριν η Ελλάδα αποχωρήσει από το πρόγραμμα, συμπεραίνει  η Μιράντα Ξαφά στη μελέτη της με τίτλο «Η καθαρή έξοδος της Ελλάδας από το πρόγραμμα διάσωσης: Ένας έλεγχος πραγματικότητας», την οποία συνέταξε για λογαριασμό του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦίΜ).
Η Μιράντα Ξαφά υποστηρίζει ότι ο πρωθυπουργός κ. Αλέξης Τσίπρας μπορεί να προσπαθήσει να αξιοποιήσει πολιτικά μια ομαλή έξοδο από το πρόγραμμα προκαλώντας πρόωρες εκλογές το φθινόπωρο του 2018, πριν εφαρμοστούν οι πολιτικώς επώδυνες περικοπές στις συντάξεις.
Τα “δίδυμα ελλείμματα” στο δημοσιονομικό και το εξωτερικό πεδίο έχουν σχεδόν εξαφανιστεί, όμως οι δημοσιονομικές ανισορροπίες έχουν μετακινηθεί στους ισολογισμούς του ιδιωτικού τομέα.
Οι καθυστερήσεις στις πληρωμές φόρων και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) παραμένουν σε υψηλά επίπεδα-ρεκόρ, ενώ η ανάπτυξη το 2017 υπήρξε απογοητευτική, τονίζεται στη μελέτη.
Αυτές οι προκλήσεις, σύμφωνα με την κ. Ξαφά, δοκιμάζουν την υπόσχεση του κ. Τσίπρα να αποκαταστήσει την κανονικότητα στην Ελλάδα.
 Χωρίς περαιτέρω μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν το επιχειρηματικό κλίμα και θα προσελκύσουν επενδύσεις, η ελληνική οικονομία διατρέχει τον κίνδυνο να παγιδευτεί σε μία πορεία χαμηλής ανάπτυξης, προειδοποιεί η πρώην εκπρόσωπος της Ελλάδας στο ΔΝΤ.

Ειδικότερα η μελέτη της Μ. Ξαφά αναφέρει:

Μετά την καταστροφική διαπραγμάτευση του 2015 που είχε ως αποτέλεσμα μια τρίτη συμφωνία διάσωσης, οι σχέσεις της Ελλάδας με τους δανειστές της έχουν σταδιακά βελτιωθεί.
Φαίνεται ότι ο Πρωθυπουργός κ. Τσίπρας έχει επιτέλους εμπεδώσει το μάθημα ότι “ένας διαλλακτικός τόνος σε πάει πολύ μακρύτερα από μια στάση λεονταρισμού όταν διατυπώνεις τολμηρά αιτήματα” σύμφωνα με το Harvard Law School, που ταξινόμησε τη διαπραγματευτική τακτική τύπου
“chicken game” της Ελλάδας ως τη χειρότερη παγκοσμίως για το 2015 (Καθημερινή 2016).
Καθώς η Ελλάδα και οι δανειστές της συγκλίνουν στην επιθυμία να αποφύγουν ένα τέταρτο πρόγραμμα διάσωσης, μια ομαλή έξοδος από το τρέχον πρόγραμμα φαίνεται πιθανή τον Αύγουστο, μετά την ολοκλήρωση της τέταρτης αξιολόγησης. Η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί για μια “καθαρή έξοδο” από το πρόγραμμα, με ένα ταμειακό απόθεμα που υπολογίζεται στα 18 δισεκατομμύρια ευρώ για να διευκολύνει την πρόσβαση στις αγορές. Τον περασμένο Νοέμβριο επιτεύχθηκε η κατ’ αρχήν συμφωνία ως προς την τρίτη αξιολόγηση με την τρόικα των δανειστών, και το Eurogroup υποδέχθηκε θετικά την ολοκλήρωση “σχεδόν όλων” των συμφωνημένων προαπαιτούμενων.
Αρκετά όμως περαιτέρω βήματα είναι αναγκαία πριν η Ελλάδα βγει από το πρόγραμμα:
– Πρέπει να ολοκληρωθούν δύο προαπαιτούμενα της τρίτης αξιολόγησης και να εκκαθαριστούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές του Δημοσίου πριν καταβληθεί η πλήρης δόση των 6,7 δισεκατομμυρίων ευρώ που συνδέεται με την αξιολόγηση. Ανάμεσα στα προβληματικά σημεία είναι η επιτάχυνση των ηλεκτρονικών δημοπρασιών των υπό κατάσχεση ιδιοκτησιών, που θεωρείται αναγκαία για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων στους ισολογισμούς των τραπεζών.
– Ήδη διεξάγονται συζητήσεις για την ελάφρυνση του χρέους και τις λεπτομέρειες της επιτήρησης μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος.
Οι Ευρωπαίοι δανειστές δεν φαίνονται πρόθυμοι να προσφέρουν σημαντική περαιτέρω ελάφρυνση, ενώ η οποιαδήποτε ελάφρυνση θα συνδέεται πιθανότατα με μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της ανάπτυξης.

Σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, η Ελλάδα θα βρίσκεται υπό καθεστώς αυστηρής επιτήρησης για να διασφαλιστεί ότι θα διατηρεί δημοσιονομική ισορροπία και δεν θα υπαναχωρήσει από τις μεταρρυθμίσεις μέχρι να έχει αποπληρώσει τουλάχιστον το 75% του οφειλόμενου χρέους στους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
-Στο πλαίσιο της τέταρτης αξιολόγησης διεξάγονται stress tests από τον βραχίονα επιτήρησηςτης Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό, ώστε να εξακριβωθεί αν οι τράπεζες έχουν επαρκή κεφαλαιοποίηση, με τη δημοσίευση των αποτελεσμάτωννα αναμένεται στις αρχές του Μαΐου. Η επίλυση του θέματος των μη εξυπηρετούμενων δανείων,που συνιστούν περίπου το ήμισυ των τραπεζικών δανείων, είναι κομβική για την ανάκαμψη του ελληνικού τραπεζικού τομέα και την αναδιάρθρωση του υπερβολικού χρέους που οφείλουν δανειολήπτες από τον ιδιωτικό τομέα.
-Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) αναμένεται να ενεργοποιήσει το πρόγραμμα που εγκρίθηκε κατ’ αρχήν τον περασμένο Ιούλιο, υπό τον όρο η επικαιροποιημένη ανάλυση βιωσιμότητας του χρέους (DSA) που θα συντάξει θα καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το χρέος της Ελλάδας είναι βιώσιμο μετά την ελάφρυνσή του.
Επί πλέον, το ΔΝΤ θα εξετάσει κατά πόσο η μείωση του αφορολόγητου εισοδήματος, που έχει προγραμματιστεί το 2020 για να διευρυνθεί η φορολογική βάση, θα πρέπει να επισπευσθεί και να εφαρμοστεί ταυτόχρονα με μια περαιτέρω μείωση στις συντάξεις το 2019 ώστε να διασφαλιστεί ότι ο στόχος του πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% του ΑΕΠ θα επιτευχθεί με μόνιμα μέτρα.
Αυτό το δημοσιονομικό πακέτο για το διάστημα που έπεται του προγράμματος, που έχει ήδη ψηφιστεί από τη Βουλή ως προαπαιτούμενο της δεύτερης αξιολόγησης, θα εξοικονομήσει πόρους ύψους 2% του ΑΕΠ για να βοηθήσει την επίτευξη των στόχων του πρωτογενούς πλεονάσματος μετά το 2018.
-Τα προαπαιτούμενα της τέταρτης και τελικής αξιολόγησης, που πρόκειται να οριστικοποιηθούν σύντομα, θα πρέπει να εφαρμοστούν το αργότερο μέχρι τον Ιούνιο προκειμένου η τελευταία εκταμίευση να γίνει εγκαίρως, πριν την λήξη ομολόγων Ελληνικού Δημοσίου στα μέσα του Ιουλίου.
Η αξιολόγηση περιλαμβάνει πολιτικά δύσκολα προαπαιτούμενα, μεταξύ των οποίων και την ιδιωτικοποίηση του 40% των εγκαταστάσεων παραγωγής ενέργειας από λιγνίτη της ΔΕΗ – εξέλιξη στην οποία αντιδρά έντονα το ισχυρό εργατικό συνδικάτο της εταιρίας.
Ο Τσίπρας θέλει να επικαλεστεί τη νίκη επιτυγχάνοντας μια “καθαρή έξοδο” από το πρόγραμμα, ενώ οι Ευρωπαίοι δανειστές θέλουν να αποφύγουν ακόμη μια αναζωπύρωση στην Ελληνική κρίση την ώρα που έχουν να αντιμετωπίσουν το Brexit και την αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης.
Και οι δύο πλευρές έχουν το κίνητρο να συμβιβαστούν επί των διαφορών και να μετριάσουν τις μεταρρυθμίσεις προκειμένου να ολοκληρωθεί η τελική αξιολόγηση εγκαίρως.
Τα “δίδυμα ελλείμματα” στο δημοσιονομικό και το εξωτερικό πεδίο έχουν σχεδόν εξαφανιστεί, όμως οι δημοσιονομικές ανισορροπίες έχουν μετακινηθεί στους ισολογισμούς του ιδιωτικού τομέα.
Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στους τραπεζικούς ισολογισμούς και οι εκπρόθεσμες οφειλές φόρων βρίσκονται σε υψηλά επίπεδα-ρεκόρ, ενώ η οικονομική ανάκαμψη είναι αναιμική και οι επενδύσεις παραμένουν πολύ χαμηλότερα από τα προ κρίσης επίπεδα σε σχέση με το ΑΕΠ.
Αυτές οι προκλήσεις δοκιμάζουν την υπόσχεση του Τσίπρα να αποκαταστήσει την κανονικότητα στην Ελλάδα.

Τον Ιανουάριο, τα δεκαετή πιστωτικά περιθώρια μεταξύ των GGBs και των bunds (των γερμανικών ομολόγων) έπεσαν στις 300 μονάδες βάσεις (3%) για πρώτη φορά από το πρώτο πρόγραμμα διάσωσης του Μαΐου του 2010, παραμένοντας τα υψηλότερα στην Ευρωζώνη. (βλέπε σχήμα 2).
Η απόδοση των ελληνικών δεκαετών ομολόγων έπεσε στο χαμηλό του 3,6% στις αρχές του Φεβρουαρίου, αλλά εκτινάχθηκε στο 4,3% στη συνέχεια, καθώς οι παγκόσμιες αγορές υποχώρησαν.
Η εκτίναξη και μεγάλη διακύμανση των αποδόσεων καταδεικνύουν την ευπάθεια της ελληνικής οικονομίας.
Ελλοχεύουν και άλλοι κίνδυνοι: η ΕΚΤ έχει ήδη περιορίσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων (QE) που προγραμματίζεται να τερματιστεί τον Σεπτέμβριο του 2018, σχεδόν ταυτόχρονα με την έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα.
Ο τερματισμός του QE θα ανοίξει τον δρόμο για αύξηση των επιτοκίων το 2019.
Οι αποδόσεις και τα πιστωτικά περιθώρια στον ευρωπαϊκό νότο πιθανότατα θα αυξηθούν καθώς οι αγορές θα επικεντρωθούν στο υψηλό χρέος των χωρών αυτών σε περίοδο που η οικονομική δραστηριότητα επιβραδύνεται. Υπάρχουν και πολιτικοί κίνδυνοι:
Η εκλογή του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας το 2020 μπορεί να προκαλέσει εθνικές εκλογές με το πλήρως αναλογικό εκλογικό σύστημα που υιοθετήθηκε πέρσι, οδηγώντας πιθανώς σε δυσκολία σχηματισμού κυβέρνησης ή σε παρατεταμένες πολυκομματικές διαπραγματεύσεις για τον σχηματισμό της. Μολονότι δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό η Ελλάδα να προκαλέσει ένα νέο κύμα αναταραχών στις αγορές της Ευρωζώνης, μπορεί να μην καταφέρει να έχει πρόσβαση στις αγορές με λογικό κόστος υπ’ αυτές τις συνθήκες.