“ΒΑΡΟΜΕΤΡΟ ΚΕΕΕ” (Executive Summary)

Η Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδας (ΚΕΕΕ), στο πλαίσιο της δι­αρ­κούς προ­σπά­­­θειας που κα­ταβάλλει για την πληρέστερη πληροφόρηση και ενη­μέρωση, τόσο του ε­πι­χει­­­ρημα­τικού κό­σμου και των φορέων (κρατικών ή μη) της χώρας, όσο και των πολιτών, εγκαινιάζει την πε­ρι­ο­δι­­κή διεξαγωγή πανελλαδικής Έρευνας Οικονομικής Συγκυρίας, που αφορά σε ε­πι­χειρή­σεις των τεσσάρων τομέων της οι­κο­­νομίας και κατα­να­λωτές.

Η πανελλαδική Έρευνα Οικονομικής Συγκυρίας δι­ε­ξά­γε­ται δύο φορές το χρόνο, κατά τους μή­νες Μάιο και Νοέμβριο, σε συ­­νολικό δείγμα 2.400 ερωτώμενων (1.200 επιχειρή­σε­ων και 1.200 κατανα­λωτών). Η έρευ­να κα­λύπτει και τους τέσσερις τομείς της οι­κο­νομίας (βιο­μη­­­χα­νία –μεταποίηση, υπηρεσίες, λι­α­­νι­κό εμπόριο και κατασκευ­ές).

Η έρευνα για το “Βαρόμετρο ΚΕΕΕ” διεξάγεται με τηλεφωνικές συνεντεύξεις με τους υπευ­θύνους των επιχειρήσεων (Γενικούς Διευθυντές ή Διευθυντές Οικο­νο­μι­κών ή Διευθυντές Πω­­λήσεων ή τους ιδιοκτήτες, αν πρόκειται για μικρότερες επι­χειρήσεις) και με συνδυασμό τη­λεφωνικών συνεντεύξεων και online συμπλήρωσης ερωτηματολογίων. Για το σχεδιασμό των δειγμάτων χρησιμοποιούνται τα στατιστικά δεδομένα φορέων και μηχανισμών, όπως η ΕΛΣΤΑΤ και το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ. Τα δείγματα σταθμίζονται εκ των υστέρων, ώστε να είναι αντιπροσωπευτικά σε ότι αφορά τη γεωγραφική κατανομή και τον τομέα δραστηριότητας των επιχειρήσεων, καθώς και τη γεωγραφική διασπορά, το φύλο και την ηλικία των κατανα­λω­τών.

 

1.      ΕΡΕΥΝΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Α) Προσδοκίες για το επόμενο εξάμηνο

Σταθερές σε γενικές γραμμές παραμένουν οι τάσεις σε σχέση με τις προσδοκίες των επιχειρήσεων για το επόμενο εξάμηνο, σύμφωνα με τα στοιχεία της έ­ρευ­νας επιχειρή­σε­ων του «Βαρόμετρου ΚΕΕΕ».

Πιο συγκεκριμένα, το 21% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα αναμένουν ότι το επόμενο εξάμηνο θα είναι καλύτερο από το αντίστοιχο περσινό (24% στην έρευνα του Νοεμβρίου 2023), ενώ το ποσοστό όσων αναμένουν ότι το επόμενο εξάμηνο θα είναι χει­ρό­τε­ρο από το αντίστοιχο περσινό βρίσκεται στο 32% (έναντι 35% τον Νοέμβριο 2023). Παράλληλα, αυξάνεται το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναμένουν ότι το επόμενο εξάμηνο θα είναι περίπου ίδιο με το αντίστοιχο περσινό (40% έναντι 35% τον Νοέμβριο 2023). Η εικόνα είναι σαφώς καλύτερη στις νησιωτικές Περιφέρειες Βορείου και Νοτίου Αιγαίου, όπου οι αισιόδοξες εκτιμήσεις υπερτερούν σαφώς των απαισιόδοξων, ενώ το υψηλότερο ποσοστό απαισιόδοξων εκτιμήσεων καταγράφεται στις Περιφέρεις Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας.  Οι αισιόδοξες εκτιμήσεις υπερτερούν – έστω και οριακά – των απαισιόδοξων μόνο στον τομέα των Κατασκευών. Η αισιοδοξία επικρατεί στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις (όσες έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών άνω του 1.000.000 € και απασχολούν από 10 εργαζόμενους και πάνω), ενώ στον αντίποδα απαισιοδοξία επικρατεί στις πολύ μικρές επιχειρήσεις (όσες απασχολούν μέχρι 4 εργαζόμενους και έχουν κύκλο εργασιών μέχρι 100.000 € ετησίως, κυρίως ατομικές και μη κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις).

Επιδείνωση καταγράφεται σε σχέση με τις εκτιμήσεις για την οικονομική κατάσταση της χώρας το επόμενο εξάμηνο, καθώς το ποσοστό όσων αναμένουν βελτίωση μειώνεται, από το 15% τον Νοέμβριο του 2023 στο 12% σήμερα, ενώ το ποσοστό όσων ανα­μένουν επιδεί­νω­ση, αυξάνεται από το 50% του Νοεμβρίου 2023, στο 56% σή­μερα.

Σχεδόν σταθερές, σε σχέση με τον Νοέμβριο 2023, παραμένουν οι εκτιμήσεις για την εξέλιξη των πωλήσεων υπηρεσιών/προϊόντων κατά το επόμενο εξάμηνο: το 25% των επιχειρήσεων αναμένουν αύξηση των πωλήσεών τους κατά το επόμενο εξάμηνο (27% το Νοέμβριο 2023), ενώ μείωση προβλέπουν το 29% των επιχειρήσεων (όσο και τον Νοέμβριο 2023). Ο τομέας των Κατασκευών καταγράφει τη μεγαλύτερη αι­σιο­δο­ξία (28% αναμένουν αύξηση, έναντι 19% που αναμένουν μείωση πω­λή­σε­ων το επόμενο εξάμηνο), ενώ σημαντική απαισιοδοξία καταγράφεται στον τομέα του Εμπορίου (21% αναμένουν αύξηση πωλήσεων το επόμενο εξάμηνο έναντι 38% που αναμένουν μείωση). Η απαισιοδοξία τροφοδοτείται κυρίως από τις πολύ μικρές επιχειρήσεις (ατομικές, μη κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις, που απασχολούν μέχρι 4 εργαζόμενους και έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών μέχρι 100.000 €), ενώ στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις (όσες απασχολούν πάνω από 5 εργαζόμενους και έχουν κύκλο εργασιών άνω του 1.000.000 € κυριαρχούν αισιόδοξες εκτιμήσεις). Σαφώς αισιόδοξες είναι οι εκτιμήσεις και των επιχειρήσεων με εξαγωγικό χαρακτήρα, καθώς το 38% αναμένουν αύξηση πωλήσεων κατά το επόμενο εξάμηνο, έναντι 16% που αναμένουν μείωση.

Ελαφρά θετικό είναι το ισοζύγιο των εκτιμήσεων για την εξέλιξη της συνολική απασχόλησης στις επιχειρήσεις, καθώς το 13% αναμένουν αύξηση έναντι 10% που αναμένουν μείωση της απασχόλησης (χωρίς σημαντικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με τον Νοέμβριο 2023). Η ισχυρότερη εκτίμηση για αύξηση της απασχόλησης καταγράφεται στην Περιφέρεια Αττικής (19% αναμένουν αύξηση της απασχόλησης στην επιχείρησή τους έναντι μόλις 7% που αναμένουν μείωση) ενώ η πιο αρνητική εικόνα καταγράφεται στις Περιφέρειες Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας (10% αναμένουν αύξηση της απασχόλησης, έναντι 21% που αναμένουν μείωση). Κι εδώ ο τομέας των Κατασκευών καταγράφει την υψηλότερη προσδοκία αύξησης της α­πα­σχόλησης, ενώ στο τομέα του Εμπορίου καταγράφεται αρνητικό ισοζύγιο εκτιμήσεων. Οι μεγάλες και πολύ μεγάλες είναι αυτές που αναφέρουν σε πολύ υψηλά ποσοστά ότι αναμένουν αύξηση της απασχόλησης στο επόμενο εξάμηνο (51% σε όσες απασχολούν τουλάχιστον 50 εργαζόμενους και 42% σε όσες έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών πάνω από 5.000.000 €).

Σχετικά σταθερή εικόνα καταγράφεται και στις εκτιμήσεις των επιχειρήσεων για την ρευστότητά τους κατά το επόμενο εξάμηνο: το 16% αναμένουν αύξηση της ρευστότητάς τους (όσο και τον Νοέμβριο 2023), έναντι 33% που αναμένουν μείωση ρευστότητας (από 36% τον Νοέμβριο 2023) και 46% που εκτιμούν ότι η ρευστότητά τους το επόμενο εξάμηνο θα παραμείνει αμετάβλητη (από 43% τον Νοέμβριο 2023). Βελτιωμένη εικόνα καταγράφεται κι εδώ στον τομέα των Κατασκευών (25% εκτιμούν ότι η ρευστότητά τους θα ενισχυθεί το επόμενο εξάμηνο έναντι 23% που αναμένου μείωση ρευστότητας), ενώ ο τομέας του Εμπορίου καταγράφει και σ αυτή την περίπτωση την αρνητική εικόνα (12% αναμένουν αύξηση ρευστότητας, έναντι 43% που αναμένουν μείωση). Και σε αυτή την περίπτωση το υψηλότερο ποσοστό όσων επιχειρήσεων αναμένουν αύξηση της ρευστότητας καταγράφεται στις επιχειρήσεις που απασχολούν από 50 εργαζόμενους και πάνω και έχουν κύκλο εργασιών άνω των 5.000.000 € (35%).

Αυξάνεται εκ νέου (σταθερά αυξητική τάση από τον Νοέμβριο του 2022 και την έναρξη των μετρήσεων του «Βαρόμετρου ΚΕΕΕ») το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνουν ότι οι δανειακές τους ανάγκες θα παραμείνουν αμετάβλητες κατά το επόμενο εξάμηνο, φθάνοντας πλέον στο 75%, ενώ μειώνεται στο 14% (από 18% τον Νοέμβριο 2023) το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναμένουν αύξηση των δανειακών τους αναγκών το επόμενο εξάμηνο και παραμένει σχεδόν σταθερό το ποσοστό όσων αναμένουν μείωση (7% έναντι 8% τον Νοέμβριο 2023).

Μειώνεται εκ νέου (σταθερά πτωτική τάση από τον Νοέμβριο του 2022 και την έναρξη των μετρήσεων του «Βαρόμετρου ΚΕΕΕ») το ποσοστό των επιχειρήσεων που αναμένουν ότι η ικανοποίηση των δανειακών τους αναγκών θα γίνεται με δυσμενέστερους όρους κατά το επόμενο εξάμηνο (28% έναντι 31% τον Νοέμβριο του 2023 και 37% τον Νοέμβριο του 2022), χωρίς ωστόσο να αυξάνεται το ποσοστό όσων θεωρούν ότι η ικανοποίηση των δανειακών αναγκών τους θα πραγματοποιείται με ευνοϊκότερους όρους το επόμενο εξάμηνο (7% σήμερα έναντι 8% τον Νοέμβριο 2023).

Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν απαισιόδοξα το μέλ­λον του κλάδου τους για το επόμενο εξάμηνο: το ποσοστό όσων αναμένουν δυσμενέστερη κατάσταση αυξάνεται από το 53% το Νοέμβριο του 2023, στο 57% σήμερα, και το συνολικό ποσοστό όσων προ­βλέπουν βελτίωση της κατάστασης ή σταθερότητα μειώνεται αθροιστικά στο 41%, έναντι 44% τον Νοέμβριο του 2023. Η καλύτερη εικόνα καταγράφεται στον τομέα των Κατασκευών (56% αναμένουν στασιμότητα ή βελτίωση, έναντι 41% που αναμένουν επιδείνωση) και η χειρότερη στον τομέα του Εμπορίου (33% σταθερότητα ή βελτίωση έναντι 65% επιδείνωση). Και στο δείκτη αυτό η καλύτερη εικόνα καταγράφεται στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις (όσες απασχολούν πάνω από 25 εργαζόμενους και έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών πάνω από 1.000.000 €) και σε όσες έχουν εξαγωγικό χαρακτήρα.

Μειωμένο, σε σχέση με το Νοέμβριο του 2023, εμφανίζεται το ποσοστό των επιχειρήσεων που σχεδιάζει να προχωρήσει σε κάποιου είδους επένδυση, όπως αγορά ακινήτου ή πάγιο εξοπλισμό ή επέκταση δραστηριοτήτων κτλ., κατά το επόμενο εξάμηνο: από 28% το Νοέμ­βριο του 2023, στο 22% σήμερα. Τα υψηλότερα ποσοστά, όσων σχεδιάζουν κάποια επένδυ­ση κατά το επόμενο εξάμηνο, καταγράφονται στους τομείς των Κατασκευών, στις επιχειρήσεις που απασχολούν από 5 εργαζόμενους και πάνω (και κυρίως σε όσες απασχολούν πάνω από 50 εργαζόμενους) και στις επιχειρήσεις με κύκλο εργασιών άνω των 100 χιλ. ευρώ (και κυρίως σε όσες έχουν ετήσιο τζίρο πάνω από 1.000.000 €).

Η πλειοψηφία των επιχειρήσεων προβλέπουν ότι οι τιμές των προϊόντων – υπηρεσιών τους κατά το επόμενο εξάμηνο θα παραμείνουν σταθερές (50%, έναντι 47% τον Νοέμβριο 2023), ενώ το 4% αναμένει μείωση των τιμών (όσο και τον Νοέμβριο 2023). Στον αντίποδα, 40% των επιχειρήσεων αναμένουν αύξηση των τιμών (έναντι 43% το Νοέμβριο του 2023), είτε στο επίπεδο του τρέχοντος πληθωρισμού (18%), είτε πάνω από το επίπεδο του τρέχοντος πλη­θωρισμού (17%), είτε κάτω από το επίπεδο του τρέχοντος πληθωρισμού (5%).

 

 

 

 

Β) Αποτίμηση του προηγούμενου εξαμήνου

To 43% των επιχειρήσεων που συμμετείχαν στην έρευνα αναφέρουν ότι ο κύκλος εργασιών τους παρέμεινε σταθερός το περασμένο εξάμηνο, έναντι 33% που αναφέρουν μείωση και 21% που αναφέρουν αύξηση. Συγκριτικά καλύτερη εικόνα καταγράφεται στην Αττική (28% αναφέρουν αύξηση έναντι 27% που αναφέρουν μείωση και 43% που αναφέρουν σταθερότητα), ενώ στις Περιφέρειες Ηπείρου και Δυτικής Μακεδονίας καταγράφεται η χειρότερη εικόνα (11% αναφέρουν αύξηση κύκλου εργασιών το περασμένο εξάμηνο έναντι 44% που αναφέρουν μείωση και 43% που αναφέρουν σταθερότητα). Θετικό πρόσημο καταγράφεται στον τομέα των Κατασκευών, ενώ το πιο αρνητικό ισοζύγιο καταγράφεται στον τομέα του Εμπορίου. Πρέπει, ωστόσο, να τονιστεί ότι η αρνητική εικόνα (αρνητικό ισοζύγιο στο ποσοστό όσων αναφέρουν αύξηση και όσων αναφέρουν μείωση κύκλου εργασιών το προηγούμενο εξάμηνο) αφορά αποκλειστικά τις πολύ μικρές επιχειρήσεις (όσες δηλαδή απασχολούν μέχρι 4 εργαζόμενους, έχουν κύκλο εργασιών μέχρι 500.000 € και είναι ατομικές επιχειρήσεις ή Ο.Ε.). Στον αντίποδα, οι επιχειρήσεις που έχουν από 50 εργαζόμενους και πάνω ή ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 5.000.000 €, η μεγάλη πλειοψηφία (58-60%) αναφέρουν αύξηση κύκλου εργασιών το προηγούμενο εξάμηνο. Θετικό ισοζύγιο στον συγκεκριμένο δείκτη καταγράφεται, επίσης, μεταξύ των επιχειρήσεων με εξαγωγικό χαρακτήρα.

Ελαφρά θετικές είναι οι καταγραφές για την εξέλιξη των θέσεων εργασίας κατά το προη­γού­μενο εξάμηνο, καθώς το 76% αναφέρουν ότι διατήρησαν τις θέσεις εργασίας, το 13% αναφέρουν ότι τις αύξησαν και το 10% αναφέρουν ότι τις μείωσαν. Στα Νησιά Αιγαίου καταγράφεται το υψηλότερο ποσοστό επιχειρήσεων που αναφέρουν αύξηση θέσεων εργασίας κατά το προ­ηγούμενο εξάμηνο (16%), ενώ σε Ήπειρο/Δυτική Μακεδονία το χαμηλότερο (10%). Το μεγαλύτερο ποσοστό επιχειρήσεων που αναφέρουν αύξηση θέσεων εργασίας, το προηγούμενο εξάμηνο, καταγράφεται στον τομέα των Κατα­σκευ­ών (17%), στις επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 50 εργαζόμενους (46%) και σε ε­πιχειρήσεις με ετήσιο τζίρο άνω των 5 εκατ. ευρώ (45%). Στον α­ντί­ποδα, οι πολύ μικρές επιχειρήσεις (που απασχολούν μέχρι 4 εργαζόμενους και μέχρι 100 χιλ. ευρώ ετήσιο κύκλο εργασιών) εμφανίζουν αρνητικό ισοζύγιο (4-6% αναφέρουν αύξηση θέ­σεων εργασίας, έναντι 11% που αναφέρουν μείωση). Σαφώς θετικό ισοζύγιο καταγράφεται και μεταξύ των επιχειρήσεων με εξαγωγικό χαρακτήρα (21% αναφέρουν αύξηση θέσεων εργασίας το προηγούμενο εξάμηνο έναντι 10% που αναφέρουν μείωση θέσεων εργασίας).

Ελαφρά επιδείνωση παρουσιάζεται στις σχέσεις των επιχειρήσεων με τις τράπεζες, καθώς το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώνουν ικανοποιημένες από την αντιμετώπισή τους από τις τράπεζες με τις οποίες συνεργάζονται βρίσκεται στο 54% (58% το Νοέμβριο του 2023), έναντι 42% που δηλώνουν μη ικανοποιημένες (38% το Νοέμβριο του 2023). Τα υψηλότερα ποσοστά ικανοποίησης καταγράφονται μεταξύ των επιχειρήσεων στις Περιφέρειες Αττικής και Νήσων Αιγαίου (61%), στον τομέα των Κατασκευών (62%), στις επιχειρήσεις που απασχολούν από 25 εργα­ζό­με­νους και άνω (82%) και σε όσες έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 5 εκατ. ευρώ (78%). Παράλληλα, 3 στις 4 επιχειρήσεις περίπου (74%) δηλώνουν ότι δεν υπήρξε κάποια αξιό­λο­γη μεταβολή στις σχέσεις τους με τις τράπεζες κατά το εξάμηνο που πέρασε, ενώ επιδεί­νω­ση αναφέρουν το 20% των επιχειρήσεων και βελτίωση το 5%. Το υψηλότερο ποσοστό επι­δεί­νωσης καταγράφεται μεταξύ των επιχειρήσεων στις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας και Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, σε όσες απασχολούν μέχρι 4 εργαζόμενους (24%) και έχουν ετήσιο τζίρο μέχρι 500 χιλ. ευρώ(23-24%).

Σε σχέση με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις, το υψηλό κόστος ενέρ­γειας/ καυσίμων (56% από 58% τον Νοέμβριο 2023), οι φορολογικές/ ασφαλιστικές υποχρεώσεις (41% από 35% τον Νοέμβριο 2023) και το υψηλό κόστος πρώτων υλών/ προϊόντων (39% από 46% τον Νοέμβριο 2023) ιεραρχούνται υψη­λότερα από τις επιχειρήσεις που συμμετείχαν στην έρευνα. Σε μικρότερα ποσο­στά αναφέρονται προβλήματα, όπως η περιορισμένη ζήτηση (23% από 21% τον Νοέμβριο 2023), η γραφειοκρατία/διαδικασίες Δημοσίου (24% από 23% τον Νοέμβριο 2023), το υψηλό μισθολογικό κόστος (17% από 15% τον Νοέμβριο 2023) και η ρευ­στό­τη­τα (16% από 18% τον Νοέμβριο 2023).

Ουδέτερη είναι σε γενικές γραμμές η αξιολόγηση του εξαμήνου που πέρασε για τις εξαγω­γές από τις επιχειρήσεις με εξαγωγική δραστηριότητα: το 26% θεωρούν ότι το περασμένο εξάμηνο ήταν καλύτερο από το αντίστοιχο περσινό (31% τον Νοέμβριο 2023), το 45% το χαρακτηρίζουν «περίπου το ίδιο» (όσο και τον Νοέμβριο 2023), ενώ το 23% θεωρούν ότι ήταν χειρότερο (έναντι 20% τον Νοέμβριο 2023).

Μειώνεται εκ νέου το ποσοστό των επιχειρήσεων που δηλώ­νουν ότι αντιμετωπίζουν προβλήματα ελλείψεων πρώτων υλών και προϊόντων, είτε σε με­γά­λο βαθμό είτε σε μικρό βαθμό (23% αθροιστικά έναντι 26% το  Νο­έμ­βριο 2023, 30% τον Μάιο 2023 και 37% τον Νοέμβριο 2022). Το πρό­βλη­μα εμφανίζεται εντονότερο στους τομείς του Εμπορίου (39% αθροιστικά), της Με­τα­ποί­ησης – Βιομηχανίας (35%) και των Κατασκευών (33%) και στις επιχειρήσεις με εξαγωγική δρα­στηριότητα (35%).

 

 

 

 

Γ) Ψηφιοποίηση/ Χρήση «πράσινων» διαδικασιών και εξοπλισμού

Η έρευνα διερεύνησε, στο πλαίσιο των ad-hoc ερωτημάτων, το βαθμό ενσωμάτωσης ψηφιακών/ πράσινων διαδικασιών και εξοπλισμού στις Ελληνικές επιχειρήσεις.

Το 17% των επιχειρήσεων (περίπου 1 στις 6) δηλώνουν ότι έχουν ψηφιοποιηθεί/ αυτοματοποιηθεί όλες οι διαδικασίες που μπορούν να ψηφιοποιηθούν και συνεπώς έχουν ψηφιοποιήσει/ αυτοματοποιήσει σε μέγιστο βαθμό την επιχείρηση. Το 34% (1 στις 3 περίπου) αναφέρουν ότι έχουν ψηφιοποιηθεί/ αυτοματοποιηθεί οι περισσότερες διαδικασίες που μπορούν να ψηφιοποιηθούν/αυτοματοποιηθούν στην επιχείρηση και το 33% (1 στις 3) αναφέρουν ότι έχουν εισαγάγει την ψηφιοποίηση/αυτοματοποίηση των διαδικασιών σε μέτριο βαθμό και υπάρχουν σημαντικά περιθώρια περαιτέρω ψηφιοποίησης/αυτοματοποίησης, ενώ το 15% (1 στις 7 επιχειρήσεις περίπου) αναφέρουν ότι δεν έχουν ενσωματώσει σχεδόν καθόλου ψηφιακές εφαρμογές και αυτοματισμούς στις διαδικασίες/την παραγωγή της επιχείρησης. Το υψηλότερο ποσοστό επιχειρήσεων που έχουν ενσωματώσει στο μέγιστο ή σε μεγάλο βαθμό ψηφιακές εφαρμογές και αυτοματισμούς στην λειτουργία τους καταγράφεται στον τομέα των Υπηρεσιών (57% αθροιστικά έναντι 51% στο σύνολο των επιχειρήσεων), στις μεγάλες επιχειρήσεις που απασχολούν από 50 εργαζόμενους και πάνω (62%) και έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών άνω των 5.000.000 € (59%).

Σχετικά με την ενσωμάτωση πράσινων/φιλικών προς το περιβάλλον διαδικασιών και συστημάτων/ εξοπλισμού στις επιχειρήσεις, το 9% (περίπου 1 στις 10) αναφέρουν ότι το έχουν πραγματοποιήσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό, το 22% (πάνω από 1 στις 5) αναφέρουν ότι το έχουν πραγματοποιήσει σε μεγάλο βαθμό και το 41% (περίπου 4 στις 10) σε μέτριο βαθμό. Περίπου 1 στις 4 επιχειρήσεις (27%) αναφέρουν ότι έχουν ενσωματώσει σε ελάχιστο βαθμό ή και καθόλου πράσινες/ φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες και συστήματα/εξοπλισμό στην επιχείρηση. Τα χαμηλότερα αθροιστικά ποσοστά όσων αναφέρουν ότι έχουν ενσωματώσει στο μέγιστο ή σε μεγάλο βαθμό πράσινες/φιλικές προς το περιβάλλον διαδικασίες και συστήματα/εξοπλισμό στην επιχείρηση καταγράφονται στις πολύ μικρές επιχειρήσεις (όσες απασχολούν μέχρι 4 εργαζόμενους και έχουν ετήσιο κύκλο εργασιών μέχρι 100.000 €).

Τέλος, σημαντικό ενδιαφέρον καταγράφεται για ενδεχόμενη ένταξη των επιχειρήσεων σε προγράμματα επιδότησης ή ενίσχυσης για την ενσωμάτωση τόσο ψηφιακών εφαρμογών/ εφαρμογών αυτοματισμού (55%), όσο και πράσινων/φιλικών προς το περιβάλλον διαδικασιών και συστημάτων εξοπλισμού (61%).

 

 

 

2.      ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

Η Πανελλαδική έρευνα μεταξύ καταναλωτών εξακολουθεί να καταγράφει κλίμα προβλημα­τι­σμού για το παρόν, λόγω της ακρίβειας που κυριαρ­χεί στις αναφορές για τα βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα. Ωστόσο, μειώνεται σημαντικά το ποσοστό όσων αναφέρουν ότι η οικονομική τους κατάσταση επιδεινώθηκε το εξάμηνο που μας πέρασε.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, το 46% (έναντι 56% το Νοέμβριο του 2023) των κατανα­λω­­τών δηλώνουν ότι η οικονομική κατάσταση του νοικοκυ­ριού τους επιδεινώθηκε το εξά­μη­νο που πέρασε και μόλις το 7% (έναντι 6% το Νοέμβριο του 2023) δηλώνουν ότι υπήρξε βελτίωση, ενώ το 47% (έναντι 38% το Νοέμβριο του 2023) δηλώνουν ότι η κατάσταση των οικονομικών του νοικοκυριού τους παρέμεινε αμετάβλητη. Παράλλη­λα, μειώνεται τόσο το ποσοστό όσων δηλώνουν απαισιόδοξοι για την εξέλιξη της οικονομικής κατάστασης του νοικοκυριού τους κατά το επόμενο εξάμηνο (38%, έναντι 41% το Νοέμβριο του 2023) όσο και το ποσοστό όσων «βλέπουν» βελτίωση των οικονομικών τους κατά το επόμενο εξάμηνο (9% από 12% τον Νοέμβριο 2023), ενώ το 50% δεν αναμένουν κάποια ιδιαίτερη μεταβολή στα οικονομικά του νοικοκυριού τους (ένα­ντι 46% το Νοέμβριο του 2023).

Εντονότερη απαισιοδοξία επικρατεί και σε σχέση με την εξέλιξη της οικονομικής κατάστασης της χώρας στο επόμενο εξάμηνο, καθώς αυξάνεται στο 47% το ποσοστό όσων α­να­μένουν επι­δείνωση (από 44% το Νοέμβριο του 2023) και μειώνεται στο 11% (από 13% το Νοέμβριο του 2023) το ποσοστό όσων δηλώνουν ότι αναμένουν βελτίωση, ενώ περίπου 4 στους 10 (38%) θεωρούν ότι η οικονομική κατάσταση της χώρας δεν θα μεταβληθεί ουσια­στι­κά (έ­να­ντι 39% το Νοέμβριο 2023).

Επιπλέον, όταν καλούνται να αποτιμήσουν την τρέχουσα οικονομική τους κατάσταση, τα μι­σά περίπου νοικοκυριά (51%) δηλώνουν ότι «τα φέρνουν ίσα – ίσα με το εισόδημά τους» (55% τον Νοέμβριο του 2023), ενώ το 32% (από 30% το Νοέμβριο του 2023) δηλώνουν ότι, είτε «τρώνε από τα έτοιμα» –υποχρεώνονται δηλαδή να αναλώνουν μέ­ρος των αποταμιεύσεών τους σε ποσοστό 19% – ή χρεώνονται/δανείζονται για να τα βγά­λουν πέρα (13%). Στον αντίποδα, περίπου 1 στα 7 νοικοκυριά (16%) αναφέρουν ότι έχουν τη δυνατότητα να αποταμιεύσουν, σε κάποιο βαθμό, στις τρέχουσες συνθήκες.

Η ακρίβεια είναι ο βασικός παράγοντας που τροφοδοτεί το κλίμα απαισιοδοξίας και αβε­βαι­ό­τητας σε σχέση με την εξέλιξη της οικονομικής κατάστασης στους καταναλωτές, καθώς το 62% την αναφέρουν ως το 1^ο πρόβλημα στη χώρα σήμερα, ενώ συνολικά αναφέρεται από το 87% μέσα στα τρία βασικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η χώρα μας.

Πο­λύ πιο πίσω, από πλευράς ποσοστών, αναφέρονται ως 1^ο πρόβλημα στη χώρα το σύ­στη­μα υγείας/τα νοσοκομεία (8% και 42% στο σύνολο των αναφερθέντων προβλημά­των), η οικονομία/ανάπτυξη (7% και 28% στο σύνολο) και η ε­γκλη­­ματικό­τη­τα/ανασφάλεια (6% και 39% στο σύνολο).

Η ανασφάλεια και ο φόβος είναι το βασικό συναίσθημα που δηλώνουν ότι νιώθουν οι κα­τα­ναλωτές, σε σχέση με την οικονομική κατάσταση που βιώνουν σήμερα (38%) και ακο­λου­θούν η απογοήτευση (34%), ο θυμός και η οργή (25%) και η απαισιοδοξία (20%). Ελπίδα (9%), αισιοδοξία (9%) και ηρεμία (6%) δηλώνουν ότι νιώθουν, σχετικά με τα οικονομικά τους δεδομένα, η μικρή μειοψηφία των καταναλωτών.

Μέσα σε αυτή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, καταγράφεται σταθερότητα στην πρόθεση αποταμίευσης (στο 23%), στην πρόθεση πραγματοποίησης κάποιας σημαντικής αγοράς (25%, έναντι 24% το Νοέμβριο 2023), στην πρόθεση αναζήτησης τραπεζικού δανείου (11% έναντι 10% τον Νοέμβριο 2023), στην πρόθεση αγοράς αυτοκινήτου (7%, έναντι 6% το Νοέμβριο 2023) και στην πρόθεση αγοράς/ανέγερσης σπιτιού/διαμερίσματος (3% έναντι 4% τον Νοέμβριο 2023) ενώ μικρή κάμψη καταγράφεται στην πρόθεση ανακαίνισης/ επισκευής σπιτιού/ διαμερίσματος (10%, έναντι 14% το Νοέμβριο 2023). Με βάση τις απαντήσεις στην έρευνα και το βαθμό βεβαιότητας που εκφράζουν οι καταναλωτές, ε­κτι­μάται ότι για το 2^ο εξάμηνο του 2024 η αγορά επιβατικών αυτοκινήτων θα κινηθεί στα επίπεδα του 2023, καθώς το 1,4% των νοικοκυριών που δηλώνουν ότι «Σίγουρα» θα προβούν σε αγορά αυτοκινήτου» αντιστοιχεί σε περίπου 61.000 οχήματα* (το 2^ο εξάμηνο του 2023 πουλήθηκαν συνολικά 64.123 επιβατικά οχήματα στην Ελλάδα). Αντίστοιχα, με βά­ση τις απαντήσεις στην έρευνα και το βαθμό βεβαιότητας που εκφράζουν  οι κατα­να­λω­τές, ο εκτιμώμενος αριθμός ανακαινίσεων/επισκευών κατοικιών & διαμερισμάτων υπολογί­ζε­ται σε 65.000 ανά την επικράτεια, ο αντίστοιχος αριθμός αγοράς κατοικιών/­διαμερι­σμά­των από καταναλωτές εκτιμάται σε 39.000 ακίνητα, ενώ ο αριθμός των αιτήσεων δανείων προς τις τράπεζες, από τους καταναλωτές, εκτιμάται σε 95.000 για το επόμενο εξάμηνο*.

Στο πλαίσιο των ad-hoc ερωτημάτων της έρευνας, διερευνήθηκαν οι απόψεις των κατα­να­λω­τών για το «Καλάθι του νοικοκυριού». Με βάση τα στοιχεία της έρευνας, περίπου 7 στους 10 καταναλωτές (69% έναντι 63% τον Νοέμβριο 2023) αγοράζουν προϊόντα από το «Καλάθι του νοικοκυριού», είτε εξ΄ ολοκλήρου (6%), είτε σε μεγάλο βαθμό (31%), είτε σε μικρό βαθμό (32%). Σε ποσοστό 48% – έναντι 40% τον Νοέμβριο 2023 – οι κατα­να­λωτές θεωρούν ότι τα προϊόντα που περιλαμβάνονται στο «Καλάθι του νοικοκυριού» είναι ανώτερης (2%) ή αντίστοιχης ποιότητας (46%) από τα αντίστοιχα εκτός του «Καλα­θι­ού», ενώ στον αντίποδα, το 41% θεωρούν ότι είναι χαμηλότερης ποιότητας (έναντι 46% τον Νοέμβριο 2023). Το 39% των κα­ταναλωτών – έναντι 40% τον Νοέμβριο 2023 – θεωρούν ότι το μέτρο του «Καλαθιού του νοικοκυριού» ήταν γενικά θετι­κό, κα­θώς, είτε συνέβαλε στη συγκράτηση των τιμών ικανοποιητικά και ανακούφισε τους κατανα­λω­τές (6%), είτε συνέβαλε ως ένα βαθμό στη συγκράτηση των τιμών, αλλά δεν έφτανε (33%). Στον αντίποδα, το 58% θεωρούν ότι το μέτρο αυτό δεν κατάφερε να συγκρατήσει την ακρίβεια (έναντι 54% τον Νοέμβριο 2023).

Παράλληλα, πάντα στο πλαίσιο των ad-hoc ερωτημάτων της έρευνας, διερευνήθηκαν οι απόψεις των κατα­να­λω­τών για το μέτρο μείωσης της ακρίβειας «Μείον 5%». Με βάση τα στοιχεία της έρευνας, περίπου 2 στους 3 καταναλωτές (66%) αγοράζουν προϊόντα από το με σήμανση «Μείον 5%», είτε εξ΄ ολοκλήρου (3%), είτε σε μεγάλο βαθμό (25%), είτε σε μικρό βαθμό (38%). Επιπλέον, το 36% των κα­ταναλωτών θεωρούν ότι το μέτρο του «Μείον 5%» ήταν γενικά θετι­κό, κα­θώς, είτε συνέβαλε στη συγκράτηση των τιμών ικανοποιητικά (6%), είτε συνέβαλε ως ένα βαθμό στη συγκράτηση των τιμών, αλλά δεν έφτανε (30%). Στον αντίποδα, το 56% θεωρούν ότι το μέτρο αυτό δεν κατάφερε να συγκρατήσει την ακρίβεια.

Τέλος, σχετικά με την περίοδο των φετινών καλοκαιρινών διακοπών, το 46% των κατανα­λωτών δηλώνουν ότι δεν θα κάνουν διακοπές φέτος το καλοκαίρι (έναντι 40% πέρυσι), το 21% ότι θα κάνουν δια­κο­πές σε ιδιόκτητο σπίτι (στην Ελλάδα ή το εξωτερικό έναντι 24% πέρυσι) και το 20% θα κάνουν διακοπές με δια­μο­νή σε φίλους/ συγγενείς (στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, όσο και πέρυσι). Συνολικά, περίπου 1 στους 5 κατα­να­λωτές (21% έναντι 23% πέρυσι) σχεδιάζουν να πραγματοποιήσουν διακοπές σε πληρωμένο κατάλυμα, είτε στην Ελλάδα (18% έναντι 20% πέρυσι), είτε στο εξωτερικό (3% όσο και πέρυσι). Το μεγαλύτερο ποσοστό, όσων δηλώνουν ότι δεν θα κάνουν διακοπές φέτος το καλοκαίρι, εντοπίζεται στις περιοχές εκτός Αττικής και Θεσσαλονίκης, ενώ στην Αττική καταγράφεται ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό πληθυσμού που αναφέρουν ότι θα πραγματοποιήσουν διακοπές με διαμονή σε ιδιόκτητο σπίτι ή με διαμονή σε φίλους/συγγενείς (αθροιστικά 58% έναντι 39% στο σύνολο της χώρας). Με βάση τις απαντήσεις στην έρευνα, η μέση κατά κεφαλή δαπάνη για διακοπές, με­τα­ξύ όσων σχεδιάζουν να κάνουν διακοπές, υπολογίζεται σε 820 ευρώ (από 723 ευρώ πέρυσι, αύξηση 13%), ενώ το ποσό κυ­μαί­νεται ανάλογα με την ηλικία: από 566 ευρώ στους νέους ηλικίας μέχρι 34 ετών (467 ευρώ πέρυσι) σε 1.324 ευρώ σε ηλικιωμένους άνω των 65 ετών (1.101 ευρώ πέρυσι) και ανάλογα με το εισόδημα από 330 ευρώ (430 ευρώ πέρυσι) σε άτομα με μηνιαίο εισόδημα κάτω των 500 ευρώ και σε 2.209 ευρώ (1.910 ευρώ πέρυσι) σε άτομα με εισόδημα άνω των 3.000 ευρώ.

Τα μετρητά εξακολουθούν να αποτελούν τον κυριότερο τρόπο πληρωμών για αγορές προϊ­ό­ντων, υπηρεσιών και για πληρωμές λογαριασμών από τους καταναλωτές. Ωστόσο, και η χρήση πλαστικής χρεωστικής κάρτας έχει φτάσει πλέον σε παρόμοιο επίπεδο. Πιο συγκεκρι­μένα, το 67% των καταναλωτών δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν –ως μέθοδο πληρωμής– τα μετρητά (όσο περίπου και πέρυσι), ενώ το 60% δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν πλαστική χρεωστική κάρτα (από 64% πέρυσι). Πιο χαμηλά, περίπου 1 στους 3 (33% από 31% πέρυσι), δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν μεταφορές μέσω web-banking, 1 στους 4 (25% από 24% πέρυσι) δηλώνουν ότι χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά πορτοφόλια, το 22% (όσο και πέρυσι) χρησιμο­ποι­ούν πλαστικές πιστωτικές κάρτες και το 14% (από 12% πέρυσι) προπληρωμένες χρεωστικές κάρτες. Παράλληλα, καταγράφεται φέτος και ποσοστό 16% που επιλέγουν πληρωμές μέσω IRIS. Τα ηλε­κτρο­νικά πορτοφόλια είναι περισσότερο δημοφιλή στους άνδρες (29% έναντι 22% στις γυναίκες) και στις νεότερες ηλικίες (48% στα άτομα 18 – 34 ετών), το web-banking προτιμούν περισσότερο οι με­σαί­ες ηλικίες (39% στις ηλικίες 45–64 ετών), ενώ οι πλαστικές πιστωτικές κάρτες εμφα­νίζουν υψηλότερη διείσδυση στις μεσαίες ηλικίες (29% στις ηλικίες 45–54 ετών) και στους άνδρες (26% έναντι 18% στις γυναίκες).

ΠΑΛΜΟΣ ΑΝΑΛΥΣΙΣ ΙΚΕ

Ιούνιος – Ιούλιος 2024

 

*Στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ 2021:

– Αριθμός νοικοκυριών – σύνολο χώρας:      4.332.447

– Μέσος αριθμός μελών ανά νοικοκυριό:     2,4

– Μόνιμος πληθυσμός άνω των 17 ετών:      8.800.000 (εκτίμηση ΕΛΣΤΑΤ 2021)