Βραβείο Daphne Caruana Galizia: Πως καθιερώθηκε και ποιοι συμμετέχουν στην κριτική επιτροπή

του Μάριου Αυφαντή

Η Δάφνη Καρουάνα Γκαλιζία ήταν Μαλτέζα δημοσιογράφος, μπλόγκερ και ακτιβίστρια κατά της διαφθοράς. Σε όλη την δημοσιογραφική της πορεία, έγραφε για το ξέπλυμα μαύρου χρήματος, το  οργανωμένο έγκλημα και την διαφθορά των κυβερνήσεων. Ηταν μία  υπέρμαχος της αλήθειας.

Aπό τις μεγαλύτερες αποκαλύψεις της, ήταν εκείνη της εμπλοκής των πολιτικών της χώρας της στα Panama Papers και των εγγράφων που αποδείκνυαν ότι στελέχη της Σοσιαλιστικής Κυβέρνησης της Μάλτας και ο τότε Πρωθυπουργός Τζόζεφ Μούσκατ, είχαν άμεση εμπλοκή με παναμαϊκές εταιρείες και ξέπλυμα «μαύρου χρήματος». Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων, από την έρευνα της προέκυψε πως ο υπουργός Τουρισμού της Μάλτας, Κόνραντ Μίτσι, είχε διασυνδέσεις με τον Παναμά και την Νέα Ζηλανδία, καθώς και ότι εταιρία με έδρα τον Παναμά, άνηκε στην σύζυγο του τότε Πρωθυπουργού Τζόζεφ Μούσκατ, στην οποία και κατέληγαν χρήματα προερχόμενα από δωροδοκία. Ένα σκάνδαλο που οδήγησε το 2016 σε πρόωρες εκλογές.

Οι αποκαλύψεις αλλά και η συνεχιζόμενη ενασχόλησή  με σκάνδαλα της κυβέρνησης Μουσκάτ και την πολιτική διαφθορά είχαν ως συνέπεια να δέχεται απειλές για τη ζωή της. Στις 16 Οκτωβρίου του 2017  η Καρουάνα οδηγούσε σε περιοχή κοντά στο σπίτι της, όταν τοποθετημένη βόμβα, στο μισθωμένο αυτοκίνητό της, εξερράγη με αποτέλεσμα τον ακαριαίο θάνατό της. Στον απόηχο της δολοφονίας της, το 2019, ήρθαν οι παραιτήσεις στελεχών της κυβέρνησης του Εργατικού Κόμματος, με αποκορύφωμα την παραίτηση του πρωθυπουργού Μούσκατ τον Δεκέμβριο του 2019.

 Η πρωτοβουλία

Το 2018, η ευρωομάδα της Αριστεράς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (τότε λεγόταν «GUE», σήμερα «TheLeft»),  θέσπισε ένα δημοσιογραφικό βραβείο προς τιμήν της Δάφνης Καρουάνα Γκαλιζία, παρότι η ίδια ουδέποτε ανήκε στην αριστερά, αλλά η ιστορία της είχε συγκλονίσει τη διεθνή κοινότητα. Το βραβείο αυτό ξεκίνησε με πρωτοβουλία Ελλήνων και Ισπανών ευρωβουλευτών και πιο συγκεκριμένα του ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Στέλιου Κούλογλου και του ευρωβουλευτή των Anticapitalistas, Miguel Urbán Crespo.  Στις 16 Οκτωβρίου 2020, ημέρα μνήμης της δολοφονίας της, το βραβείο “Daphne Caruana Galizia – Prize for Journalism”, κατόπιν πρότασης,  υιοθετήθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Νικητήρια συμμετοχή για το έτος 2021 αναδείχθηκε η δημοσιογραφική ομάδα  που υπό τον συντονισμό της σύμπραξης Forbidden Stories διεξήγαγε την έρευνα για το Pegasus.

Το βραβείο για το έτος 2023   

 Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Ρομπέρτα Μέτσολα,  απένειμε πρόσφατα για το έτος 2023 το βραβείο «The Daphne Caruana Galizia– Prize for Journalism» σε μία άλλη δημοσιογραφική σύμπραξη για την παρουσίαση του ναυαγίου ανοιχτά της Πύλου τον περασμένο Ιούνιο. Πρόκειται για ρεπορτάζ του σάιτ Solomon σε συνεργασία με την Forensics, τον γερμανικό δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό σταθμό StrgF/ARD, και δημοσιογράφων της εφημερίδας The Guardian που εγραψαν για το  πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου, «ως αποτέλεσμα των ενεργειών της ελληνικής ακτοφυλακής», όπως υποστήριξαν.

Πρόκειται για ένα άρθρο που καταγγέλλει την Ελλάδα και το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα, με μαρτυρίες επιζώντων που μιλάνε για το χρονικό της τραγωδίας, καθώς και για τις ενέργειες της Ελληνικής Ακτοφυλακής. Η βράβευση αυτή φαίνεται ότι ενόχλησε τις ελληνικές αρχές που είχαν άλλη αφήγηση και κάποιες αντιδράσεις που υπήρξαν, εστίασαν στο γεγονός ότι το ρεπορτάζ στηρίχθηκε κυρίως σε μαρτυρίες επιβαινόντων που επέζησαν, η αξιοπιστία των οποίων δεν είναι εγγυημένη σύμφωνα με άλλα δημοσιεύματα.

Η ελληνική εκπροσώπηση, στην κριτική επιτροπή που επέλεξε τους νικητές, έγινε από την Μαρία Ψαρρά, δημοσιογράφο και μέλος στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ, η οποία μας δήλωσε πως «πρόθεση της ήταν η στήριξη των ελληνικών συμμετοχών στον διαγωνισμό και πως η νικητήρια συμμετοχή ξεχώρισε για την δημοσιογραφική της αποτελεσματικότητα, γι΄αυτό απέσπασε και την θετική ψήφο των εκπροσώπων από όλα τα κράτη».