Βραχυχρόνιες μισθώσεις: Όποια μέτρα κι αν πάρουν οι κυβερνήσεις, στο τέλος… κερδίζει η Airbnb

Έχουν περάσει σχεδόν 15 χρόνια από τότε που η έναρξη της Airbnb Inc. πυροδότησε μια παγκόσμια έκρηξη στις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις κατοικιών, και ακόμα καμία πόλη δεν έχει βρει ακόμα τη σωστή φόρμουλα για τη ρύθμιση του κλάδου. Στην «μάχη», νικητριες βγαίνουν σχεδόν πάντα οι πλατφόρμες.

Αυτό σίγουρα δεν οφείλεται στην έλλειψη προσπάθειας. Με τις μακροχρόνιες μισθώσεις να πλήττονται σκληρά και τα ενοίκια στα ύψη, οι κυβερνήσεις έχουν πειραματιστεί με μια πληθώρα μέτρων.

Πληθώρα μέτρων που καταστρατηγούνται

Το Ντάλας έχει αποκλείσει τις βραχυχρόνιες μισθώσεις σε ορισμένες κατοικημένες γειτονιές, η Βαρκελώνη απαγόρευσε όλες τις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις δωματίων σε ιδιωτικές κατοικίες και το Σαν Φρανσίσκο και το Σιατλ περιορίζουν τον αριθμό των ιδιοκτησιών που μπορεί να καταχωρίσει ένας οικοδεσπότης.

Άλλες περιορίζουν τον αριθμό των διανυκτερεύσεων που μπορεί να νοικιάζεται ένα ακίνητο σε ένα έτος (90 στο Λονδίνο, 120 στο Παρίσι) ή επιβάλλουν έναν ελάχιστο αριθμό διανυκτερεύσεων που πρέπει να νοικιάζεται ένα ακίνητο (οι επισκέπτες της Χονολουλού πρέπει να κάνουν κράτηση για τουλάχιστον 90 ημέρες- η Σιγκαπούρη απαιτεί έξι μήνες ή περισσότερο).

Και πολλές πόλεις επιμένουν ότι οι οικοδεσπότες πρέπει να ζουν στο ακίνητο (όπως στη Νέα Υόρκη, το Βανκούβερ και το Τόκιο).

Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτών των εργαλείων και κανόνων καταστρατηγείται σε πολλές πόλεις.

Το παράδειγμα της Κοπεγχάγης

Η Δανία απαγόρευσε τα Airbnbs πλήρους απασχόλησης το 2018, με την Κοπεγχάγη να περιορίζει τις ενοικιάσεις ακινήτων σε 70 διανυκτερεύσεις ετησίως. Αλλά σε μέρη όπως η μοντέρνα, πρώην εργατική συνοικία Nørrebro της πρωτεύουσας, οι κάτοικοι λένε ότι οι βραχυχρόνιοι ενοικιαστές έχουν καταλάβει ούτως ή άλλως την περιοχή.

“Το κτίριό μου είναι τώρα μισό ξενοδοχείο”, δήλωσε ο H στο Bloomberg, ο οποίος ζει σε μια παλιά εργατική πολυκατοικία στη γειτονιά και ζήτησε να τηρηθεί η ανωνυμία του. Ο ιδιοκτήτης του κτιρίου έχει μετατρέψει τα διαμερίσματα σε Airbnbs, λέει  αλλά οι ενοικιαστές δεν έχουν διαμαρτυρηθεί επειδή τα ονόματά τους κινδυνεύουν να δημοσιοποιηθούν. “Η υπόδειξη των παράνομων Airbnbs στις αρχές θα τον ενημέρωνε για την εμπλοκή μου και η ζωή μου θα γινόταν κόλαση”.

Προσφυγή στα δικαστήρια

Το 2021, η πόλη της Νέας Υόρκης απαγόρευσε στους οικοδεσπότες να νοικιάζουν χώρο στην Airbnb για λιγότερο από 30 διανυκτερεύσεις, εάν οι ίδιοι οι οικοδεσπότες δεν έμεναν στη συγκεκριμένη κατοικία, αλλά μέχρι τον Ιούλιο ο νόμος δεν είχε εφαρμοστεί- η Airbnb μάχεται τους κανόνες στα δικαστήρια, με την αιτιολογία ότι συγκρούονται με την ομοσπονδιακή νομοθεσία και είναι πολύ δύσκολο για τους οικοδεσπότες να τους διαχειριστούν.

Εντωμεταξύ, από τις 30.000 καταχωρίσεις Airbnb που είχαν αναρτηθεί τον Φεβρουάριο, σχεδόν το 80% είτε δεν είχαν καταχωρηθεί επίσημα είτε χρησιμοποιούσαν ψεύτικους αριθμούς μητρώου.

Η ήττα του Βερολίνου

Στο Βερολίνο, οι αξιωματούχοι χαλάρωσαν πρόσφατα τους κανονισμούς που αποδείχθηκαν αδύνατο να εφαρμοστούν. Η πόλη απαγόρευσε τις βραχυχρόνιες ενοικιάσεις διαμερισμάτων (αλλά όχι μεμονωμένων δωματίων) το 2016, με την ελπίδα να επιστρέψουν τα ακίνητα στη αγορά ενοικίασης και να ανακουφιστεί η στεγαστική κρίση της κάποτε προσιτής γερμανικής πρωτεύουσας. Όμως η Airbnb και οι αντίπαλοι ιστότοποι αρνήθηκαν να μοιραστούν στοιχεία για συγκεκριμένους οικοδεσπότες, καθιστώντας αδύνατο να διαπιστωθεί ποιος παραβιάζει το νόμο,. Σε αρκετές περιπτώσεις τα δικαστήρια τάχθηκαν υπέρ των εταιρειών σχετικά με τη νομιμότητα των βραχυχρόνιων μισθώσεων, αφήνοντας τις ρυθμιστικές αρχές στη δύσκολη θέση να βασίζονται σε πληροφοριοδότες για να εντοπίσουν τους παραβάτες.

Έτσι το Βερολίνο τροποποίησε τους κανόνες του. Σήμερα, οι οικοδεσπότες της Airbnb πρέπει να είναι εγγεγραμμένοι στην αρμόδια υπηρεσία της πόλης, με τις καταχωρίσεις να φέρουν είτε έναν αριθμό μητρώου είτε τη διεύθυνση του οικοδεσπότη – στοιχεία των οποίων η ακρίβεια δεν είναι αυτόματα επαληθεύσιμη, αλλά μπορούν να μειώσουν την παραβίαση των κανόνων. Σε αντάλλαγμα, οι ντόπιοι μπορούν να νοικιάζουν τις κύριες κατοικίες τους για όσο χρονικό διάστημα επιθυμούν και τις δεύτερες κατοικίες για έως και 90 ημέρες το χρόνο.

Η μάχη της Βαρκελώνης

Λίγες πόλεις έχουν αφιερώσει τόσους πολλούς πόρους για τη ρύθμιση των πλατφορμών βραχυχρόνιας μίσθωσης όσο η Βαρκελώνη. Μεταξύ του ντεμπούτου της εταιρείας το 2009 και του 2014, οπότε κατακλυσμός τουριστών και ένα περιστατικό με τρεις γυμνούς Ιταλούς τουρίστες προκάλεσαν διαμαρτυρίες σε ολόκληρη την πόλη, ο αριθμός των Airbnb στην Καταλανική πρωτεύουσα εκτοξεύτηκε στις 20.000.

Το 2015, η δήμαρχος Ada Colau εξελέγη στηρίζοντας ένα πρόγραμμα κατά της Airbnb και η πόλη έγινε η μόνη μεγάλη ευρωπαϊκή πόλη που απαγόρευσε την ενοικίαση μονόκλινων δωματίων.

Ένα σύστημα αδειοδότησης που ξεκίνησε το 2011 απαιτεί από τις εταιρείες να αναγράφουν αριθμούς αδειών σε όλες τις καταχωρίσεις – μια συμφωνία που επιτεύχθηκε μόνο αφού τα δικαστήρια χτύπησαν την Airbnb και τη HomeAway με πρόστιμα 600.000 ευρώ.

Η Βαρκελώνη πάντως προϋπολογίζει 2 εκατ. ευρώ ετησίως ως πρόστιμα για τους οικοδεσπότες που  επιμένουν να μην συμμορφώνονται με το νόμο.

Κόλπα και ελιγμοί

Ο εντοπισμός της διεύθυνσης των μονάδων που παραβιάζουν τους κανόνες είναι μια δύσκολη διαδικασία.

Από όλες τις πλατφόρμες βραχυχρόνιας διαμονής, μόνο η Booking.com απαιτεί την ανάρτηση της διεύθυνσης με κάθε καταχώριση. Η Airbnb υποστηρίζει ότι η αποκάλυψη ορισμένων δεδομένων θα ερχόταν σε σύγκρουση με τους νόμους της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την προστασία της ιδιωτικής ζωής.

Ακόμη και οι ιδιοκτήτες που ακολουθούν τους κανόνες έχουν την ευελιξία να κρατούν τα ακίνητά τους μακριά από την αγορά μακροχρόνιων μισθώσεων, συνδυάζοντας βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες διαμονές. Εταιρείες φιλοξενίας, όπως η Houst, προσφέρουν στους οικοδεσπότες συμβουλές σχετικά με το πώς να χρησιμοποιούν τις περιόδους με υψηλή τουριστική κίνηση για βραχυχρόνιες μισθώσεις με υψηλότερες απολαβές, και στη συνέχεια να ενοικιάζουν το ακίνητό τους για τους υπόλοιπους μήνες, κάτι που δεν έχει δεσμεύσεις χρονικών ορίων.

Οι ελιγμοί αυτοί μπορεί να μην παραβιάζουν το νόμο, αλλά εξακολουθούν να πετυχαίνουν τη συμπίεση της προσφοράς κατοικιών.