Το σχέδιο των Βρυξελλών για τον έλεγχο της αγοράς σε περίπτωση κρίσης – Οι παρεμβάσεις για έλλειψη βασικών αγαθών

Την προστασία της ενιαίας αγοράς από τους κλυδωνισμούς της προσφοράς σε περίπτωση κρίσης προσπαθούν να εξασφαλίσουν οι Βρυξέλλες, προτείνοντας σχέδιο νόμου που προβλέπει διευρυμένες εξουσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έναντι των επιχειρήσεων εφόσον καταστεί ανάγκη, όπως στην περίπτωση της πανδημίας του κορονοϊού.

Σύμφωνα με το προσχέδιο που επικαλούνται οι Financial Times, η Κομισιόν θα αποκτήσει μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων στην κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης, ενεργοποιώντας μια σειρά παρεμβατικών μέτρων, όπως το δικαίωμα να απαιτήσουν από τις επιχειρήσεις να αποθηκεύουν προμήθειες ή να διακόψουν συμβάσεις, με στόχο την πρόληψη των ελλείψεων προϊόντων σε βασικές βιομηχανίες. 

Τι εξετάζεται

Η πρόταση έχει συσταθεί από τον Ευρωπαίο Επίτροπο για την εσωτερική αγορά, Τιερί Μπρετόν, και δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα καθώς υπάρχουν ενστάσεις τόσο από το εσωτερικό της ΕΕ όσο και από τις επιχειρήσεις. Η τελική μορφή των προτάσεων θα πρέπει να εγκριθεί από τους Επιτρόπους της ΕΕ στις 13 Σεπτεμβρίου.

Σύμφωνα με το προσχέδιο, η Κομισιόν, η οποία συμβουλεύεται τα κράτη μέλη, όταν διαπιστώσει ότι θα μπορούσε να έρθει μια κρίση, θα δηλώνει πρώτα το στάδιο της «επαγρύπνησης». Αυτό το στάδιο θα της επιτρέπει να ζητήσει από τις σχετικές εταιρείες πληροφορίες για τις αλυσίδες εφοδιασμού και τους πελάτες τους. Θα μπορούσε επίσης να ζητήσει από τις κυβερνήσεις να δημιουργήσουν στρατηγικά αποθέματα. Υπό ορισμένες συνθήκες, θα μπορούσε να καταστήσει αυτά τα μέτρα υποχρεωτικά, με την πρόβλεψη προστίμων.

Η δεύτερη φάση, η οποία απαιτεί την έγκριση των κρατών μελών, θα εκχωρήσει στην Επιτροπή εξουσίες για να κατευθύνει τη δραστηριότητα της αγοράς και να προμηθεύεται προϊόντα απευθείας, και πάλι με απροσδιόριστα πρόστιμα για μη συμμόρφωση.

Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, η ΕΕ ψήφισε νομοθεσία που επιτρέπει την απαγόρευση των εξαγωγών εμβολίων ως απάντηση στις ΗΠΑ που μπλοκάρουν τις αποστολές εμβολίων. Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ζήτησαν επίσης από τις εταιρείες να μετατοπίσουν την παραγωγή σε μάσκες προσώπου, ρόμπες και αναπνευστήρες εν μέσω παγκόσμιας έλλειψης.

Αξιωματούχοι της ΕΕ διαπιστώνουν ότι υπάρχουν παρόμοια ζητήματα σήμερα με τα λιπάσματα. Οι υψηλές τιμές του φυσικού αερίου μείωσαν την παραγωγή κατά 70% σε ολόκληρη την Ένωση και ανέβασαν τις τιμές για τους αγρότες.

Η αντίδραση της αγοράς

Το σχέδιο των Βρυξελλών, ωστόσο, δεν έχει συναντήσει τον ενθουσιασμό των επιχειρήσεων, αναφέρουν οι FT. «Θα ανησυχούσαμε πολύ εάν αυτή η πρόταση εγκρινόταν με τόσο παρεμβατικό σχήμα», σχολίασε ο Martynas Barysas, διευθυντής για την εσωτερική αγορά στο BusinessEurope που εκπροσωπεί τους εργοδότες στην ΕΕ.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η πρόταση των Βρυξελλών θα μπορούσε να υποχρεώσει τα κράτη μέλη να παρακάμψουν το δίκαιο των συμβάσεων, να αναγκάσουν τις εταιρείες να αποκαλύπτουν εμπορικά ευαίσθητες πληροφορίες και να μοιράζονται τα αποθέματά  τους ή να υπαγορεύουν την παραγωγή τους σε οποιαδήποτε κατάσταση κρίσης αποφασίσει η Επιτροπή.

Η μεγάλη ανησυχία του επιχειρηματικού κόσμου αφορά το σύστημα «παραγγελιών κατά προτεραιότητα» βάσει του οποίου οι Βρυξέλλες θα μπορούν να κατευθύνουν τι παράγουν οι εταιρείες και σε ποιον το πωλούν, παραβιάζοντας ενδεχομένως τις συμβάσεις με τους πελάτες τους.

Ο Barysas ανέφερε ότι οι εταιρείες είχαν συμφωνήσει στη σύσταση ενός μηχανισμού που θα αποτρέψει την επανάληψη των προβλημάτων που είδαμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ωστόσο, τόνισε ότι οι εταιρείες θεωρούν ότι το τρέχον σχέδιο είναι πολύ παρεμβατικό και πρέπει να δώσει στις επιχειρήσεις μεγαλύτερη ευελιξία.