Το «πικρό χάπι» της συμφωνίας για το χρέος των ΗΠΑ – Πόσο θα κοστίσει, ποιος θα το… καταπιεί

«Η συμφωνία αντιπροσωπεύει έναν συμβιβασμό, κάτι που σημαίνει πως δεν μπορούν όλοι να λάβουν ότι θέλουν. Αυτή είναι η ευθύνη της διακυβέρνησης της χώρας» τόνισε ο Τζο Μπάιντεν, κατά την ανακοίνωση του πολυαναμενόμενου deal με τους Ρεπουμπλικάνους για το νέο ανώτατο όριο του χρέους.

Το πρόβλημα, βέβαια, είναι πως ο επώδυνος συμβιβασμός, κυρίως για την πλευρά του Λευκού Οίκου, μπορεί να σημαίνει πως αποφεύγεται το εφιαλτικό σενάριο μιας στάσης πληρωμών -υπό την εύλογη προϋπόθεση ότι το νομοσχέδιο θα επικυρωθεί από Βουλή και Γερουσία τα επόμενα 24ωρα – όμως έρχεται με ένα βαρύ κόστος για την οικονομία, την ανάπτυξη της και την αγορά εργασίας σε ένα διάστημα που απειλείται ήδη με επιβράδυνση, αν όχι και με ύφεση.

Μισοάδειο ποτήρι

Ήταν ακριβώς το σημείο στο οποίο είχε σταθεί, περίπου τρεις εβδομάδες πριν, όταν ακόμη οι συνομιλίες βρίσκονταν ακόμη σε προκαταρκτικό στάδιο, η κορυφαία επενδυτική αναλύτρια της Morgan Stanley Wealth Management, Λίζα Σάλετ, όταν είχε επισημάνει ότι δεν έχει σημασία μόνο η επίτευξη της συμφωνίας, αλλά και το περιεχόμενο της. Κι αυτό διότι μια σημαντική μείωση των ομοσπονδιακών δαπανών, σε ένα διάστημα που η οικονομία παραμένει ευάλωτη, ελλοχεύει τον κίνδυνο να επιβαρύνει την αναπτυξιακή της πορεία.

Πραγματικά, αν και η δεξιά πτέρυγα των δημοσιονομικών γερακιών των Ρεπουμπλικάνων δηλώνει δυσαρεστημένη διότι οι περικοπές δεν είναι όσο δραστικές θα ήθελαν, οι διεθνείς αναλυτές τις θεωρούν κάτι παραπάνω από αρκετές για να εκτροχιάσουν τις προβλέψεις τους για τους ρυθμούς ανάπτυξης και την απασχόληση.

«Εάν η οικονομία εισέλθει σε μια τροχιά επιβράδυνσης, τότε η μείωση των δημοσιονομικών δαπανών θα έχει ακόμη μεγαλύτερη επίδραση στο ΑΕΠ και την απασχόληση» προειδοποίησε ο Μάικλ Φερόλι, της JPMorgan Chase.

Ο λόγος είναι πως η σημαντική αύξηση των ομοσπονδιακών δαπανών, κυρίως από την έναρξη της πανδημίας, μπορεί πράγματι να εκτόξευσε στα ύψη το αμερικανικό χρέος, όμως ήταν και η πηγή που συνέχισε να τροφοδοτεί τους ρυθμούς ανάπτυξης, όταν τα υπόλοιπα δεδομένα ήταν αναιμικά. Κατά τη λογική των συντηρητικών, η πολιτική αυτή δεν θα μπορούσε να διαιωνιστεί εσαεί, διευκολύνοντας νοικοκυριά και επιχειρήσεις εις βάρος των ταμείων του κράτους. Όμως, είναι γεγονός ότι η επιστροφή στη δημοσιονομική πειθαρχία θα έρθει σε ένα διάστημα όπου και η νομισματική πολιτική βρίσκεται και θα παραμείνει για αρκετό ακόμη διάστημα σε περιοριστική τροχιά.

«Θα έχουμε και τους δύο τομείς να κινούνται πλέον σε αντίθετη περιοριστική πορεία, ενισχύοντας έτσι τις συνολικές επιπτώσεις που θα δημιουργήσουν (στην οικονομία)» εξήγησε χαρακτηριστικά, μιλώντας στο Bloomberg, η Ντιάν Σουόνκ της KPMG.

«Προφανώς η στάση πληρωμών θα ήταν εξαιρετικά δυσμενής είδηση για την αμερικανική οικονομία. Όμως, και η συμφωνία ήρθε με ένα σημαντικό κόστος» σχολίασε από την μεριά της η Άννα Γουόνγκ, της Bloomberg Economics.

Περικοπή του ΑΕΠ, απώλειες σε θέσεις εργασίας

Σύμφωνα με την ίδια, όπως και για πολλούς αναλυτές, το βασικό σενάριο είναι πως η αμερικανική οικονομία θα υποχωρήσει σε ύφεση μέσα στο δεύτερο μισό της χρονιάς. Όμως, οι επιπτώσεις από την περικοπή των δαπανών θα διευρύνουν και θα επεκτείνουν την καθοδική τροχιά της οικονομίας πιθανότατα μέσα και στην επόμενη χρονιά.

Εξάλλου, οι δυσμενείς επιπτώσεις δεν θα επικεντρωθούν μόνο στους ρυθμούς ανάπτυξης. Η περικοπή των δαπανών και σημαντικών επιδομάτων, σε ένα διάστημα που πολλές επιχειρήσεις έχουν αρχίσει απολύσεις για να καλύψουν τα μειωμένα έσοδα τους, συνεπάγεται μεγάλες απώλειες στο μέτωπο της απασχόλησης.

Το μοντέλο της Γουόνγκ, κάνει λόγο για περικοπή του ΑΕΠ κατά 0,5% και αύξηση της ανεργίας κατά 0,2% μέχρι τα τέλη του 2024. Το τελευταίο ποσοστό μεταφράζεται σε επιπλέον 570.000 χαμένες θέσεις εργασίας.

Αν και έτερες αναλύσεις κάνουν λόγο για μεγαλύτερες απώλειες, της τάξεως των 340.000 θέσεων εργασίας.

Θυμίζουμε πως η ανεργία σήμερα βρίσκεται κοντά στα χαμηλότερα επίπεδα εδώ και μισό αιώνα, στο 3,4%. 

Πολιτικά… απόνερα στις εκλογές του ’24

Δεδομένου ότι οι περικοπές θα ισχύσουν ουσιαστικά με το νέο δημοσιονομικό έτος, οι επιπτώσεις τους θα αρχίσουν βασικά να φαίνονται από την επόμενη χρονιά. Αυτό έχει ξεχωριστή σημασία και για πολιτικούς λόγους, διότι το 2024 είναι χρονιά εκλογών, κοινοβουλευτικών και προεδρικών εκλογών.

Στο σημείο αυτό εξηγείται και η έντονη αντίσταση που επέδειξε ο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος έχει δηλώσει ήδη ότι σκοπεύει να δοκιμάσει να διεκδικήσει και δεύτερη θητεία, στις μεγάλες περικοπές που απαιτούσαν οι Ρεπουμπλικάνοι. Προσπάθησε, αλλά δεν τα κατάφερε!

Βεβαίως, οι Δημοκρατικοί και ο ίδιος προσωπικά θα προσπαθήσουν να ρίξουν στους Ρεπουμπλικάνους την ευθύνη της επιβράδυνσης της οικονομίας και της… μιζέριας που θα υποστούν τα νοικοκυριά, όμως στατιστικά ο μέσος πολίτης θεωρεί κυρίως υπεύθυνη για την κατάσταση της οικονομίας και του… πορτοφολιού του την κυβέρνηση και τον Λευκό Οίκο.

Το πλέον ειρωνικό δε, είναι ότι δεδομένου ότι το πλαφόν στις δαπάνες θα αφαιρεθεί το 2026, ή ίσως και το 2025, όποιος κερδίσει τις επόμενες προεδρικές εκλογές -αν υποθέσουμε πως είναι Ρεπουμπλικανός- θα ξεκινήσει τη θητεία του με λιτότητα, αλλά θα μπορεί να επιδείξει μια επιστροφή σε υψηλές δαπάνες που θα δώσουν ώθηση στους ρυθμούς ανάπτυξης κατά τη διάρκεια της θητείας του!

Το θετικό στοιχείο

Μόνο παρήγορο στοιχείο στα δυσοίωνα σενάρια μιας μεγαλύτερης σε διάρκεια και βάθος οικονομικής επιβράδυνσης είναι πως θα είναι μια εξέλιξη που δεν θα μπορεί προφανώς να αγνοήσει η Federal Reserve.

Δεδομένου πως η ανθεκτική εικόνα της αγοράς εργασίας και της οικονομίας στάθηκε, μέχρι τώρα, ένα από τα βασικά επιχειρήματα που είχε το συμβούλιο, ώστε να διατηρήσει την νομισματική περιοριστική πολιτική και τον ανοδικό κύκλο των επιτοκίων, αν το δεδομένο αυτό ανατραπεί, η Fed θα πρέπει να επανεξετάσει τη στρατηγική της.

Κοινώς η συμφωνία για το χρέος θα επιφέρει την επιβράδυνση της οικονομίας και την αποκλιμάκωση του πληθωρισμού που επιζητά η Fed, ενδεχομένως σε επίπεδα που να επιταχύνει την αντιστροφή της πολιτικής της.