To χρονικό της χρηματοδότησης της EnEarth (Energean) για την «αποθήκη» στον Πρίνο κόντρα στις αντιδράσεις

Πολλά έχουν ακουστεί για το έργο αποθήκευσης άνθρακα στον Πρίνο της εταιρίας EnEarth (θυγατρική της Energean) με πιο πρόσφατη την έγκριση γενναιόδωρης χρηματοδότησης του από το Ταμείο Ανάκαμψης την ώρα που η τοπική κοινότητα είναι εκ διαμέτρου αντίθετη με την εγκατάσταση αυτή για περιβαλλοντικούς λόγους.

Το Financial Report παίρνει τα πράγματα από την αρχή και παρουσιάζει το χρονικό των αποφάσεων, των αντιδράσεων και το κλίμα γύρω από αυτή την επένδυση.

Το έργο και η έναρξη ερευνών

Η εγκατάσταση τοποθετείται στον Πρίνο, στη Βόρεια Ελλάδα, μεταξύ Καβάλας και Θάσου και αποτελεί το μοναδικό πεδίο που έχει παράξει πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην Ελλάδα. Το κοίτασμα πετρελαίου βρίσκεται υπό τη διαχείριση της Energean από το 2007 και της θυγατρικής της EnEarth που συστάθηκε πρόσφατα. Η εταιρία σκοπεύει τώρα να μετατρέψει τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις, ώστε αυτές να μπορούν να αποθηκεύσουν διοξείδιο του άνθρακα (CO2) σε σημεία της λεκάνης τα οποία δεν παράγουν πλέον πετρέλαιο, καθώς οι εν λόγω εγκαταστάσεις έχουν ταυτοποιηθεί ως ο μόνος κατάλληλος χώρος στην Ελλάδα για την αποθήκευση άνθρακα, αναφέρει η εταιρία στην περιγραφή του έργου.

Όπως αναφέρει επίσης η εταιρία, πρόκειται για μία συνολική επένδυση άνω του 1 δισεκ. ευρώ, η οποία έχει ως αντικείμενο, σε πρώτη φάση, την αποθήκευση 1 εκατ. τόνων CO2 ετησίως, με προοπτική σε δεύτερη φάση την αποθήκευση έως και 3 εκατ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως, με την αξιοποίηση κυρίως των υφιστάμενων υποδομών του Πρίνου στην ξηρά και στη θάλασσα.

Τον Νοέμβριο του 2022, το project απέκτησε την άδεια έρευνας για τις δυνατότητες αποθήκευσης CO2, ενώ η EnEarth τον Ιούνιο του 2024 κατέθεσε στην αρμόδια Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) αίτηση για την απόκτηση της προβλεπόμενης άδειας αποθήκευσης. Επίσης, το Νοέμβριο του 2024 η εταιρία κατέθεσε τη δικιά της Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, η οποία τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση τον Ιανουάριο και ολοκληρώθηκε στις 25 Φεβρουαρίου.

Οι χρηματοδοτήσεις

Λίγο πριν την απόκτηση άδειας έρευνας, τον Ιούλιο του 2022 είχε ενταχθεί στο ελληνικό Ταμείο Ανάκαμψης το υποέργο «Ανάπτυξη εγκατάστασης δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα- Τεχνική Βοήθεια», μια απόφαση όπου και ανακλήθηκε λίγους μήνες αργότερα για να επανέλθει και πάλι το Δεκέμβριο του 2023. Συγκεκριμένα όμως, δεν κατονομάζεται σε αυτές το έργο του Πρίνου αλλά ούτε και αναφέρεται σε κάποιο άλλο έργο. Οι αποφάσεις αυτές ήταν από το Υπουργείο Οικονομικών με την πρώτη να υπογράφει ο τότε Αναπληρωτής Υπουργός κ. Σκυλακάκης και τη δεύτερη ο κ. Παπαθανάσης, πάλι ως αναπληρωτής.

Τελικά, όμως το Δεκέμβριο του 2024 το εν λόγω έργο στον Πρίνο εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης, με το ίδιο όνομα όπως αναφερόταν στα προηγούμενα: «SUB2. Ανάπτυξη Εγκατάστασης Δέσμευσης και Αποθήκευσης Άνθρακα» (κωδικός ΟΠΣ ΤΑ 5223447) στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Δράσης με ID 16831 – Produc-E Green. Το έγγραφο αναφέρει ότι η χρηματοδότησή του θα ανέλθει στα 150 εκατ. ευρώ, ποσό που τελικά εγκρίθηκε στις 13 Μαρτίου, πάλι από τον Αναπληρωτή Υπουργό Οικονομικών κ. Παπαθανάση και τον Υπουργό Περιβάλλοντος κ. Σκυλακάκη, στην εκπνοή πριν τον ανασχηματισμό.

Το έργο, σημειώνεται ότι συμπεριλήφθηκε και στο Εθνικό Σχέδιο για την Eνέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) που δημοσιεύθηκε το Δεκέμβριο του 2024, ως το μόνο έργο σε φάση ωρίμανσης για τη δέσμευση και αποθήκευση ή χρήσης CO2 στην Ελλάδα, που λαμβάνει «χώρα στα υποθαλάσσια εξαντλημένα κοιτάσματα πετρελαίου του Πρίνου», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.

Ακόμα, το έργο βρέθηκε ανάμεσα στα 41 έργα που χρηματοδότησε η ΕΕ με πάνω από 1,2 δισ. ευρώ συνολικά για την οικοδόμηση της Ενεργειακής Ένωσης και στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στις 30 Ιανουαρίου 2025. Συγκεκριμένα, η εγκατάσταση αποθήκευσης στον Πρίνο πρόκειται να λάβει σχεδόν 120 εκατ. ευρώ από την Κομισιόν, καθώς είναι μέρος της πρώτης αλυσίδας αξίας δέσμευσης και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Το έργο αποθήκευσης CO₂ έχει συνδεθεί και με δύο πιλοτικά ευρωπαϊκά προγράμματα μέσω των οποίων η EnEarth έχει λάβει επιπλέον χρηματοδότηση. Συγκεκριμένα, εντάσσεται στο πρόγραμμα HERCCULES, το οποίο έχει ως στόχο να ανοίξει το δρόμο προς δύο αλυσίδες CCUS (δέσμευση, χρήση και αποθήκευση άνθρακα) πλήρους κλίμακας στη Νότια Ευρώπη, μέσω της πιλοτικής εφαρμογής τεχνολογιών δέσμευσης CO2 σε δύο τομείς βιομηχανία τσιμέντου και αποβλήτων, λαμβάνοντας επιχορήγηση 709.800 ευρώ. Το δεύτερο πρόγραμμα είναι το COREu που στοχεύει να επιδείξει βασικές τεχνολογίες ενεργοποίησης σε μια αλυσίδα CCS (δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα) και να υποστηρίξει την ανάπτυξη τριών νέων διαδρομών CCS στην Κεντρική-Ανατολική Ευρώπη, έργο για το οποίο η εταιρία έλαβε 976.500 ευρώ επιπλέον.

Οι αντιδράσεις της τοπικής κοινότητας

Παρά τα μεγαλόπνοα σχέδια και το στρατηγικό ρόλο που φιλοδοξεί να διαδραματίσει το έργο, η τοπική κοινότητα και οι εμπλεκόμενοι φορείς αυτής έχουν διαφορετική άποψη. Η τοπική κοινότητα και ειδικά οι δημόσιοι φορείς έχουν αντιταχθεί στο έργο αυτό με ποικίλους τρόπους τους τελευταίους μήνες.

Οι αντιδράσεις ξεκίνησαν με την έναρξη διαβούλευσης τον Ιανουάριο της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τη «Μονάδα Αποθήκευσης CO2» στον Πρίνο που ολοκληρώθηκε στις 25 Φεβρουαρίου και αναμένονται τα αποτελέσματα.

Στα τέλη Ιανουαρίου, και συγκεκριμένα στις 30/1 διοργανώθηκε από την Energean και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ανατολικής Μακεδονίας εκδήλωση ενημέρωσης για την επένδυση αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα. Εκεί, στο πλαίσιο της ομιλίας του ο δήμαρχος Θάσου Λευτέρης Κυριακίδης τόνισε πως οι πολίτες είναι αντίθετη με την εν λόγω επένδυση, ενώ ο Πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου, Δημήτρης Πιπίνης, σε πολύ έντονο τόνο διαμήνυσε πως δεν θα επιτρέψουν οι ντόπιοι αυτή την επένδυση.

Λίγες μέρες αργότερα, στις αρχές Φεβρουαρίου, όπως αντιλαμβάνεται το Financial Report και από τα πρακτικά της συνεδρίασης, μέρος της κοινότητας της Θάσου καταθέτει ψήφισμα στο δημοτικό συμβούλιο της Θάσου με το οποίο δηλώνει ανοιχτά κατά του συγκεκριμένου εγχειρήματος. Το ψήφισμα εν τέλει εγκρίθηκε από το δημοτικό συμβούλιο. Αναφέρεται χαρακτηριστικά σε αυτό:

«Το δημοτικό συμβούλιο Θάσου τάσσεται κατηγορηματικά σε οποιονδήποτε σχεδιασμό και προσπάθεια υλοποίησης του, για την δημιουργία αποθήκης CO2 στα ανοιχτά του Πρίνου. Την προηγούμενη εβδομάδα στην ᾿ενημέρωση” που διοργανώθηκε από το ΤΕΕ ο λαός του νησιού μαζικά µε μια φωνή απάντησε πως αυτά τα σχέδια της εταιρίας Energean και της κυβέρνησης δεν πρόκειται να τα αφήσει να προχωρήσουν».

Το θέμα ήρθε και στη Βουλή. Συγκεκριμένα, με πρωτοβουλία του βουλευτή Δράμας και Τομεάρχη Εσωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Θεόφιλου Ξανθόπουλου τέθηκε ερώτηση, όπου επισημαίνεται μεταξύ άλλων η έντονη ανησυχία των κατοίκων της Θάσου για την κατασκευή του πρώτου και μεγαλύτερου αποθηκευτικού χώρου CO2 της N.A Eυρώπης.

Ειδικότερα, η ερώτηση αναφέρει χαρακτηριστικά: «Όπως είναι φυσικό, λόγω της τεράστιας έκτασης του πρωτόγνωρου για τα ελληνικά δεδομένα έργου και της εγγύτητάς του με τις ακτές του νησιού της Θάσου, κάτοικοι, επιστήμονες και φορείς, εκφράζουν τις έντονες ανησυχίες και επιφυλάξεις τους, τόσο για την σκοπιμότητά του όσο και για τις συνθήκες ασφάλειας που το διέπουν. Πολύ περισσότερο όταν παρόμοιο έργο υποθαλάσσιας αποθήκευσης τεράστιων ποσοτήτων CO2 πραγματοποιείται δίπλα σε ένα από τους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Β. Ελλάδας.»

Μετά από έρευνα του Financial Report, βρέθηκε η σύμβαση για τη Μελέτη των κοινωνικοοικονομικών επιπτώσεων του τεχνικού έργου αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο που διεξήχθη από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης στην Ξάνθη, χωρίς ωστόσο να έχουν γίνει γνωστά τα αποτελέσματά της.

Μαριάνθη Πελεκανάκη

[email protected]