Τι περιλαμβάνει ο νέος μηχανισμός αντιστάθμισης των ΑΠΕ που ανακοίνωσε το Υπουργείο

Στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας άλλαξε η πολιτική ηγεσία στον ανασχηματισμό της Παρασκευής 14 Μαρτίου 2025, αλλά μόλις την προηγούμενη ημέρα η απελθούσα πολιτική ηγεσία είχε θέσει σε διαβούλευση τον νέο μηχανισμό αντιστάθμισης των ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας).

Ο νέος μηχανισμός αντιστάθμισης των ΑΠΕ ή αλλιώς μηχανισμός αναδιανομής εισάγει έναν νέο τρόπο διαχείρισης της παραγωγικής δυνατότητας των ΑΠΕ προκειμένου να καταστούν δικαιότερες οι περικοπές.

Το Financial Report είχε γράψει στις 6 Μαρτίου για την επικείμενη δημοσίευσή του και είχε δώσει σύντομη εξήγηση του νέου αυτού μηχανισμού δια στόματος του καθηγητή και συντονιστή της Ομάδας Διοίκησης Έργου για τις διακοπές των ΑΠΕ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπαθανασίου.

Τώρα καταγράφουμε τα βασικά σημεία του.

Ο ορισμός

Από το Νοέμβριο του 2023 συστάθηκε η Ομάδας Διοίκησης Έργου για τις διακοπές των ΑΠΕ και έχει έργο να προτείνει στο Υπουργείο λύσεις για το ζήτημα των περικοπών που απειλεί τη βιωσιμότητά τους. Ως εκπρόσωπος της ομάδας αυτής, στην ημερίδα της ΕΛΕΤΑΕΝ, ο κ. Παπαθανασίου είχε δηλώσει τα εξής για το νέο σύστημα:

«Πιθανόν σε ετήσια βάση, θα υπολογίζεται το αποδεκτό επίπεδο παραγωγής ανά έργο σε σύγκριση με την πραγματική παραγωγή (ηλεκτρικής ενέργειας) και στη συνέχεια θα ανακατανέμεται η πλεονάζουσα παραγωγή ανά έργο ως ενέργεια».

Ουσιαστικά ο μηχανισμός αυτός δημιουργείται για την εξισορρόπηση της άδικης και ασύμμετρης κατανομής της ενέργειας μεταξύ των έργων ΑΠΕ και για να αποφευχθεί το φαινόμενο ότι κάποια έργα ΑΠΕ κόβονται υπέρμετρα σε βάρος άλλων καθώς ξεπερνούν την παραγωγική τους ικανότητα.

Mεταξύ άλλων, ο κ. Παπαθανασίου είχε τονίσει ότι ο μηχανισμός αυτός είναι market-based (βασιζόμενος στην αγορά), δηλαδή παρεμβαίνει για τον εξορθολογισμό της ανταπόκρισης της αγοράς, έτσι ώστε πρώτον να ενθαρρυνθεί η διατήρηση των χρονοδιαγραμμάτων της αγοράς, που είναι ο βασικός λόγος για την υπερπαραγωγή (overgeneration) σε πραγματικό χρόνο, και δεύτερον να ενθαρρυνθεί η φθίνουσα απόδοσης της ενέργειας που διανέμεται από ΑΠΕ.

Τέλος, είχε δώσει την εκτίμηση ότι το πρόβλημα των περικοπών των ΑΠΕ θα λυθεί εντός του 2025 ώστε να υπάρχει ορθή διαχείριση των έργων υψηλής τάσης.

Τα στάδια εφαρμογής του μηχανισμού

1) Υπολογισμός συνολικής παραγωγής του κάθε χαρτοφυλακίου, εάν είχε τηρηθεί η θέση αγοράς του και εφαρμοζόταν με πλήρως συμμετρικό τρόπο η ανακατανομή πραγματικού χρόνου εκτός αγορών (δηλ. «διορθωμένη παραγωγή»). Αυτό σημαίνει ότι υπολογίζεται πλέον το τι θα έπρεπε να είχε παραχθεί σε επίπεδο χαρτοφυλακίου (πολλά έργα ΑΠΕ μαζί) σε σχέση με όσα πραγματικά παρήγαγε.

2) Κατανομή της συνολικής διορθωμένης παραγωγής χαρτοφυλακίου στα έργα ΑΠΕ εντός του κάθε χαρτοφυλακίου. Δηλαδή, το τι θα έπρεπε να είχε παραχθεί ξεχωριστά από κάθε έργο ΑΠΕ εντός του κάθε χαρτοφυλακίου.

3) Χρεοπιστώσεις κάθε έργου, με βάση τη διαφορά μεταξύ διορθωμένης και μετρηθείσας παραγωγής και διασφάλιση οικονομικής ουδετερότητας μηχανισμού. Δηλαδή, η απόκλιση μεταξύ διορθωμένης και μετρηθείσας παραγωγής των έργων, η οποία οδηγεί σε χρεοπιστώσεις, από τον ειδικό λογαριασμό που τηρεί και διαχειρίζεται ο ΔΑΠΕΕΠ (Διαχειριστής ΑΠΕ & Εγγυήσεων Προέλευσης). για την εφαρμογή του μηχανισμού αναδιανομής.

Για τα παραπάνω στάδια είναι υπεύθυνοι ο Διαχειριστής ΕΣΜΗΕ- δηλαδή ο ΑΔΜΗΕ-, ο Διαχειριστής ΕΔΔΗΕ – δηλαδή ο ΔΕΔΔΗΕ- και ο ΔΑΠΕΕΠ.

Χρονοδιάγραμμα και ενέργειες

Το μεγαλύτερο μέρος της ρύθμισης αφορά τεχνικά σημεία, δηλαδή το πώς υπολογίζεται η συνολική παραγωγή κάθε έργου ΑΠΕ, πώς υπολογίζεται η διορθωμένη και πώς προκύπτει η διαφορά αυτών των δύο με συγκεκριμένους μαθηματικούς τύπους.

Κρίνεται όμως πιο σημαντικό να εστιάσει αυτό το άρθρο στο συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα που θα πρέπει να ακολουθούν οι αρμόδιες αρχές σε ετήσια βάση, και η όλη διαδικασία θα ολοκληρώνεται έως τις 30 Ιουνίου. Το πόσο θα είναι δεσμευτικό αυτό το χρονοδιάγραμμα ωστόσο μένει να επιβεβαιωθεί και από την επικείμενη υπουργική απόφαση. Έτσι, λοιπόν η διαδικασία που θα ακολουθείται είναι ως εξής:

1) Έως τις 30 Απριλίου του κάθε έτους, ο ΔΕΔΔΗΕ θα αποστέλλει προς τον ΔΑΠΕΕΠ και τον ΑΔΜΗΕ:

• Τη συνολική παραγωγή των έργων ΑΠΕ των χαρτοφυλακίων προτεραιότητας Χαμηλής Τάσης
• Την εκτιμώμενη δυνατότητα παραγωγής του τμήματος κάθε χαρτοφυλακίου
• Την καταγραφή των εντολών περιορισμού ισχύος που επιβλήθηκαν από τον ΔΕΔΔΗΕ ανά σταθμό ΑΠΕ

2) Έως τις 15 Μαΐου, ο ΔΕΔΔΗΕ θα πρέπει να στέλνει στον ΔΑΠΕΕΠ και τα εξής:

• Την εκτιμώμενη δυνατότητα παραγωγής των χαρτοφυλακίων προτεραιότητας Μέσης και Υψηλής Τάσης ξεχωριστά για τα φωτοβολταϊκά και λοιπές ΑΠΕ, και για τα σημεία με/χωρίς περιορισμούς μέγιστης ισχύος παραγωγής
• Την εκτιμώμενη δυνατότητα παραγωγής κάθε χαρτοφυλακίου
• Τη διορθωμένη θέση αγορών κάθε χαρτοφυλακίου
• Τη συνολική ανακατανομή
• Την παραγωγή κάθε χαρτοφυλακίου που έχει μετρηθεί και
• Την μετρηθείσα παραγωγή κάθε έργου του ΕΣΜΗΕ και του ΕΔΔΗΕ στη Μέση Τάση των χαρτοφυλακίων προτεραιότητας, καθώς και των έργων ΣΗΘΥΑ Μέσης Τάσης

3) Έως τις 31 Μαΐου, ο ΔΑΠΕΕΠ έχει να:

• Εκτιμήσει τη δυνατότητα παραγωγής κάθε έργου των χαρτοφυλακίων προτεραιότητας
• Επιμερίσει τη θέση αγορών χαρτοφυλακίων προτεραιότητας σε έργα που συμμετέχουν και σε έργα που δεν συμμετέχουν στην ανακατανομή.
• Υπολογίσει την ανακατανομή και την διορθωμένη παραγωγής και να
• Γνωστοποιήσει την τελευταία στους ΦοΣΕ (Φορέας Σωρευτικής Εκπροσώπησης)

4) Έως τις 15 Ιουνίου θα γίνεται ο επιμερισμός και η γνωστοποίηση από κάθε ΦοΣΕ στον ΔΑΠΕΕΠ: α) της διορθωμένης παραγωγής κάθε εκπροσωπούμενου έργου και β) οι εκτιμήσεις δυνατότητας παραγωγής, ενώ ο ΔΑΠΕΕΠ θα πρέπει να μοιράσει η διορθωμένη παραγωγή σε κάθε έργο.

5) Τέλος, έως τις 30 Ιουνίου:

• θα υπολογίζεται το ποσό αντιστάθμισης κάθε έργου ΑΠΕ
• θα υπολογίζονται οι χρεώσεις και οι πιστώσεις των έργων ΑΠΕ
• θα γνωστοποιούνται στους παραγωγούς ΑΠΕ οι εκτιμήσεις της δυνατότητας παραγωγής των έργων τους από τους ΦοΣΕ που τους εκπροσωπούν και
• θα εκδοθούν τα εκκαθαριστικά και θα γνωστοποιηθούν σε παραγωγούς και ΦοΣΕ οι χρεοπιστώσεις τους

Λύνει το πρόβλημα;

Η εισαγωγή αυτού του νέου μηχανισμού υπολογισμού παραγωγική δυνατότητας των ΑΠΕ πρόκειται να προσθέσει ένα σημαντικό εργαλείο στη φαρέτρα των Διαχειριστών για να αντιμετωπίσουν το ζήτημα των περικοπών, αλλά και τον κίνδυνο ενός γενικευμένου blackout ιδίως σε εποχές που παρατηρείται κορύφωση της παραγωγής και ναδίρ στη συνολική ζήτηση, όπως είχε παρατηρήσει και ο κ. Παπαθανασίου στην ομιλία του. Συνεπώς, εισάγεται ένα εργαλείο που θα καταγράφει και θα προβλέπει ουσιαστικά την παραγωγή των έργων ΑΠΕ και το τι μπορεί να «σηκώσει» το δίκτυο από άποψη τάσης.

Παράλληλα, θα μπορέσει με αυτόν τον τρόπο να γίνει μια ορθότερη αξιολόγηση των έργων ΑΠΕ που μπορούν να λειτουργήσουν επαρκώς και μπορούν να εισαχθούν στο δίκτυο. Ταυτόχρονα, θα υπάρχει μια εικόνα και μια καταγραφή των πραγματικών δυνατοτήτων των χαρτοφυλακίων και των επιμέρους έργων ΑΠΕ ώστε το σύστημα να βελτιστοποιηθεί σε παραγόμενη και ίσα κατανεμημένη ισχύ.

Ωστόσο, όπως είχε παρατηρήσει και ο κ. Παπαθανασίου, το πρόβλημα των περικοπών και της ορθής διαχείρισης των έργων υψηλής τάσης θα πρέπει να επιλυθεί εντός του 2025 και αυτό σίγουρα απαιτεί διαθεσιμότητα ποικίλων εργαλείων αλλά και σωστή εφαρμογή από τις αρμόδιες αρχές.

Μαριάνθη Πελεκανάκη