Σύνοδος Κορυφής: «Ισχυρή βούληση» για συμφωνία μείωσης των τιμών ενέργειας – «Ανοιχτό» το πλαφόν στο φυσικό αέριο

«Ισχυρή βούληση» για την επίτευξη συμφωνίας προκειμένου να μειωθούν οι τιμές της ενέργειας διαπιστώθηκε κατά την πρώτη ημέρα της Συνόδου Κορυφής, όπως ανακοίνωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Διαφορετικά κράτη-μέλη έχουν διαφορετικές προτεραιότητες», όμως από την άλλη έγιναν σημαντικά βήματα» αναγνώρισε. Γίνεται ρητή αναφορά σε παρέμβαση στην τιμή του φυσικού αερίου, αλλά το θέμα ουσιαστικά παραπέμπεται στους υπουργούς Ενέργειας για περαιτέρω επεξεργασία. 

Ερωτηθείσα από το ΑΠΕ-ΜΠΕ γιατί χρειάστηκαν τόσες ώρες για να υπάρξει συμφωνία και εάν θα μπορούσαν να κατηγορηθούν κράτη μέλη πως δίνουν έμφαση στα δικά τους συμφέροντα την ώρα που η ΕΕ αντιμετωπίζει ενεργειακή κρίση, η κυρία φον ντερ Λάιεν απάντησε ότι έγιναν «πολύ έντονες, αλλά εποικοδομητικές συζητήσεις και υπήρχε ισχυρή βούληση -το νιώσαμε στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο- να φτάσουμε σε κοινό συμπέρασμα».

Όσον αφορά το τι συμφώνησαν οι 27, υπογράμμισε ότι «η κοινή αγορά είναι μεγάλο βήμα μπροστά, είναι οι κανόνες κοινής χρήσης του φυσικού αερίου, οι συμφωνίες αλληλεγγύης και οι κανόνες που πρέπει να ακολουθηθούν σε περίπτωση σοβαρής διακοπής. Είναι το ζήτημα των υπερβολικών τιμών και πώς θα τις περιορίσουμε. Υπάρχουν δύο διαφορετικά μοντέλα στο τραπέζι πάνω στα οποία θα εργαστούμε. Το ένα στο επίπεδο του TTF, το άλλο αφορά στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας».

Ταυτόχρονα, είναι «κορυφαίο» το «μεγάλο ζήτημα της επένδυσης στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στην ευρωπαϊκή βιομηχανία σε όλη την Ευρώπη, να τις προετοιμάσουμε για το μέλλον, να τις βοηθήσουμε να ξεπεράσουν το δύσκολο διάστημα των υψηλών τιμών ενέργειας, να μπορέσουν να προχωρήσουν και να εκσυγχρονιστούν», πρόσθεσε η η πρόεδρος της Κομισιόν.

Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς συμμετείχε στη συνάντηση σθεναρά αντίθετος σε πιο ριζοσπαστικές παρεμβάσεις στην αγορά φυσικού αερίου, ακόμη και όταν η πλειονότητα των 27 εθνών του μπλοκ επιδιώκει την πολιτική έγκριση ενός πλαφόν στις τιμές, μεταδίδει το Bloomberg.

Μετά από ώρες έντονων διαπραγματεύσεων, οι ηγέτες συμφώνησαν να ζητήσουν από τον εκτελεστικό βραχίονα της ΕΕ να προτείνει έναν «προσωρινό δυναμικό διάδρομο τιμών στις συναλλαγές φυσικού αερίου για να περιοριστούν άμεσα τα επεισόδια υπερβολικών τιμών του φυσικού αερίου», αναφέρουν οι ηγέτες στην κοινή τους δήλωση. Είπαν επίσης ότι θα επιδιώξουν ένα προσωρινό πλαίσιο για το ανώτατο όριο της τιμής του φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης μιας ανάλυσης κόστους και οφέλους.

Οι ηγέτες συμφώνησαν επίσης να ζητήσουν μέτρα για την αποφυγή ακραίων αυξήσεων των τιμών και να χρησιμοποιήσουν την κοινή αγοραστική τους δύναμη ως μοχλό στις διαπραγματεύσεις με παγκόσμιους προμηθευτές φυσικού αερίου. Η κοινή αγορά θα ήταν εθελοντική, αλλά με απαίτηση για το 15% του όγκου που απαιτείται για την πλήρωση της αποθήκευσης αερίου που αγοράζεται ως μπλοκ.

Οι ηγέτες της ΕΕ συναντώνται ξανά σήμερα για τη δεύτερη ημέρα της συνόδου τους, με τα οικονομικά στην ημερήσια διάταξη. Οι υπουργοί Ενέργειας του μπλοκ θα συναντηθούν την επόμενη εβδομάδα για να συνεχίσουν να προσπαθούν να ορίσουν τις λεπτομέρειες.

Χώρες όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Πολωνία πίεζαν σκληρά για να περιορίσουν το κόστος του φυσικού αερίου, το οποίο τροφοδοτεί τον πληθωρισμό καθώς η περιοχή πλησιάζει τον χειμώνα με δραστικά μειωμένες αποστολές από τη Ρωσία μετά την εισβολή της στην Ουκρανία. Εάν το μπλοκ δεν μπορεί να συμφωνήσει σε σημαντικά βήματα, υπάρχει κίνδυνος η κάθε χώρα να επιλέξει διαφορετικό δρόμο.

Αιχμές για τις τιμές

«Υπάρχουν πολλά να γίνουν για να γίνει το σχέδιο συγκεκριμένο, αλλά πρέπει να βρούμε έναν συγκεκριμένο τρόπο να τα περιορίσουμε», είπε ο Scholz μετά τη συνάντηση, αναφερόμενος στις αυξήσεις των τιμών. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είπε ότι στόχος είναι να τεθούν σαφείς μηχανισμοί μέσα στις επόμενες δύο έως τρεις εβδομάδες.

«Το γεγονός ότι βρήκαμε μια συμφωνία απόψε και δείξαμε την αποφασιστικότητά μας δείχνει ένα σαφές μήνυμα στις αγορές της αποφασιστικότητάς μας», είπε στους δημοσιογράφους.

Ωστόσο, ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε είπε ότι είναι «πολύ δύσκολο να δούμε» ότι το ανώτατο όριο τιμής θα μπορούσε να είναι έτοιμο μέσα στις επόμενες εβδομάδες. «Πρέπει πραγματικά να αξιολογήσουμε όλα τα υπέρ και τα κατά και τις συνέπειες», είπε στους δημοσιογράφους. «Εάν δεν πληροί τις απαιτήσεις, για παράδειγμα, θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε υψηλότερη τιμή βάσης ή σε απώλεια ποσοτήτων φυσικού αερίου από την Ευρώπη».

Οι ηγέτες τόνισαν επίσης την ανάγκη να επιδιώξει η Ευρώπη κοινή δράση για να μετριάσει τον αντίκτυπο της κρίσης στις εταιρείες και τους καταναλωτές, διατηρώντας τους ίσους όρους ανταγωνισμού και αποφεύγοντας την υπονόμευση της ενιαίας αγοράς του μπλοκ. Το σχέδιο της Γερμανίας 200 δισεκατομμυρίων ευρώ να προστατεύσει τις εθνικές εταιρείες και τα νοικοκυριά της από τις υψηλές τιμές ενέργειας έχει δεχθεί κριτική από τα κράτη μέλη που ανησυχούν ότι θα προκαλέσει ανεπανόρθωτες ανισορροπίες στο μπλοκ.

«Ένδειξη ενωμένης προσέγγισης»

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ τόνισε ότι «πρόκειται για εξαιρετικά σοβαρό ζήτημα, δύσκολο ζήτημα, περίπλοκο ζήτημα. Είμαστε όλοι ξεκάθαροι, αυτό που αποφασίσαμε είναι το πολύ ισχυρό πλαίσιο που θα διαδραματίσει θεμελιώδη ρόλο για να επιτύχουμε τον στόχο για τον οποίο είμαστε αποφασισμένοι».

«Γνωρίζαμε ότι θα ήταν ένα δύσκολο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Το γεγονός ότι καταφέραμε να έχουμε συμφωνία μόλις σε μερικές ώρες κατά την γνώμη μου είναι πολύ ισχυρή ένδειξη ενωμένης προσέγγισης και αποφασιστικότητας να ενεργήσουμε μαζί, με ευρωπαϊκό τρόπο» πρόσθεσε.

Κυβερνητικές πηγές: Οι διαφορές γεφυρώθηκαν

«Επήλθε συμφωνία για την ενέργεια. Οι διαφορές γεφυρώθηκαν. Υπήρξε κατανόηση ότι η Ευρώπη χρειάζεται μια παρέμβαση όπως το πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου – παρέμβαση που κάποιοι δεν συζητούσαν καν πριν από λίγο καιρό», σημείωναν τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα στο ΑΠΕ-ΜΠΕ κυβερνητικές πηγές, λίγη ώρα αφού το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κατέληξε σε συμφωνία με σκοπό ιδίως τη μείωση των τιμών.

Τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την ενέργεια

Μπροστά στο γεγονός πως η ενέργεια μετατρέπεται σε όπλο από πλευράς Ρωσίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παραμείνει ενωμένη για να προστατεύσει τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της και να λάβει απαραίτητα μέτρα επειγόντως, αναφέρουν τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την ενέργεια που δόθηκαν στη δημοσιότητα τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμφώνησε ότι, υπό το φως της συνεχιζόμενης κρίσης, πρέπει να επιταχυνθούν και να ενταθούν οι προσπάθειες για τη μείωση της ζήτησης, να υπάρξουν εγγυήσεις για την ασφάλεια του εφοδιασμού, την αποφυγή της επιβολής περιορισμών στις καταναλώσεις (rationing) και τη μείωση των τιμών της ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ένωση, προσθέτοντας ότι η ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς πρέπει να προφυλαχθεί.

Τονίζεται ακόμη ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί το ίδιο το Συμβούλιο και την Επιτροπή να υποβάλουν επειγόντως συγκεκριμένες αποφάσεις για τα ακόλουθα μέτρα, καθώς και για τις προτάσεις της Επιτροπής, έχοντας αξιολογήσει τον αντίκτυπό τους ιδίως στις υφιστάμενες συμβάσεις, κατά τρόπο ώστε να μην υποστούν πλήγμα μακροπρόθεσμες συμβάσεις, και λαμβάνοντας υπόψη τα διαφορετικά ενεργειακά μείγματα και τις εθνικές συνθήκες:

α) εθελοντική κοινή προμήθεια φυσικού αερίου, εκτός από τη δεσμευτική συγκέντρωση ζήτησης για ποσότητα που ισοδυναμεί με το 15% των αναγκών πλήρωσης των αποθηκευτικών υποδομών, σύμφωνα με τις εθνικές ανάγκες, και επιτάχυνση των διαπραγματεύσεων με αξιόπιστους εταίρους για την αναζήτηση αμοιβαία επωφελών εταιρικών σχέσεων με την εκμετάλλευση του βάρους της συλλογικής αγοράς της Ένωσης και με πλήρη χρήση της Ενεργειακής Πλατφόρμας της ΕΕ, η οποία είναι ανοιχτή επίσης για τα Δυτικά Βαλκάνια και τους τρεις συνδεδεμένους Ανατολικούς Εταίρους·

β) νέο συμπληρωματικό σημείο αναφοράς έως τις αρχές του 2023 που αντικατοπτρίζει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις συνθήκες στην αγορά φυσικού αερίου·

γ) προσωρινός δυναμικός διάδρομος τιμών για τις συναλλαγές φυσικού αερίου για τον άμεσο περιορισμό των «επεισοδίων» υπερβολικών τιμών του φυσικού αερίου, λαμβάνοντας υπόψη τις διασφαλίσεις που ορίζονται στο άρθρο 23 παρ. 2 του Σχεδίου Κανονισμού του Συμβουλίου που προτάθηκε τη 18η Οκτωβρίου 2022·

δ) προσωρινό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ για τον περιορισμό της τιμής του φυσικού αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με ανάλυση κόστους και οφέλους, χωρίς τροποποίηση της αξιολογικής κατάταξης (merit order), αποτρέποντας παράλληλα την αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου, αντιμετωπίζοντας τις επιπτώσεις χρηματοδότησης και διανομής και τις επιπτώσεις του στις ροές πέρα από τα σύνορα της ΕΕ·

ε) βελτιώσεις στη λειτουργία των αγορών ενέργειας για την αύξηση της διαφάνειας της αγοράς, την άμβλυνση της κρίσης ρευστότητας και την εξάλειψη των παραγόντων που ενισχύουν τη μεταβλητότητα των τιμών του φυσικού αερίου, διασφαλίζοντας παράλληλα τη διατήρηση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας·

στ) ταχεία παρακολούθηση της απλούστευσης των διαδικασιών αδειοδότησης προκειμένου να επιταχυνθεί η ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των δικτύων, συμπεριλαμβανομένων των μέτρων έκτακτης ανάγκης βάσει του άρθρου 122 της ΣΛΕΕ (σ.σ. Συνθήκης Λειτουργίας της ΕΕ)·

ζ) μέτρα ενεργειακής αλληλεγγύης σε περίπτωση διακοπής του εφοδιασμού με φυσικό αέριο σε εθνικό, περιφερειακό ή ενωσιακό επίπεδο, ελλείψει διμερών συμφωνιών αλληλεγγύης·

η) αυξημένες προσπάθειες για εξοικονόμηση ενέργειας·

θ) κινητοποίηση συναφών εργαλείων σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο. Ταυτόχρονα, άμεση προτεραιότητα είναι η προστασία των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων στις κοινωνίες μας. Η διατήρηση της παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας της Ένωσης είναι επίσης σημαντική. Θα πρέπει να κινητοποιηθούν όλα τα σχετικά εργαλεία σε εθνικό και ενωσιακό επίπεδο για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των οικονομιών μας, διατηρώντας παράλληλα την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και διατηρώντας ισότιμους όρους ανταγωνισμού και την ακεραιότητα της ενιαίας αγοράς. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει δεσμευτεί για στενό συντονισμό των πολιτικών απαντήσεων. Τονίζει τη σημασία του στενού συντονισμού και των κοινών λύσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου χρειάζεται, και δεσμεύεται να επιτύχει τους στόχους της πολιτικής μας με ενιαίο τρόπο. Το Συμβούλιο θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις οικονομικές εξελίξεις και έχει δεσμευτεί να ενισχύσει περαιτέρω τον συντονισμό μας, προκειμένου να παράσχουμε μια αποφασιστική και ευέλικτη πολιτική απάντηση.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επαναλαμβάνει την ανάγκη να ενταθούν οι επενδύσεις στην ενεργειακή απόδοση, στις έτοιμες για το μέλλον ενεργειακές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων των διασυνδέσεων, της αποθήκευσης και των καινοτόμων τεχνολογιών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί την Επιτροπή να επιταχύνει τις εργασίες για τη διαρθρωτική μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης της αποτίμησης των επιπτώσεων, και καλεί για περαιτέρω πρόοδο προς μια πλήρη Ενεργειακή Ένωση που εξυπηρετεί τον διττό στόχο της ευρωπαϊκής ενεργειακής κυριαρχίας και της κλιματικής ουδετερότητας.

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα συνεχίσει να εξετάζει το θέμα, καταλήγει το κείμενο των συμπερασμάτων.