Συναγερμός σε ΗΠΑ και ΕΕ για τις «στενές επαφές» Πούτιν – Ερντογάν

Οι δυτικές πρωτεύουσες ανησυχούν ολοένα και περισσότερο για την εμβάθυνση της οικονομικής συνεργασίας μεταξύ του προέδρου της Τουρκίας, Ταγίπ Ερντογάν και του Ρώσου ομολόγου του Βλαντίμιρ Πούτιν, προειδοποιώντας για τον αυξανόμενο κίνδυνο να πληγεί η Άγκυρα από αντίποινα εάν βοηθήσει τη Ρωσία να αποφύγει τις κυρώσεις.

Έξι δυτικοί αξιωματούχοι δήλωσαν στους Financial Times ότι ανησυχούν για τη δέσμευση που ανέλαβαν την Παρασκευή (5/8/2022) οι ηγέτες Ρωσίας – Τουρκίας να επεκτείνουν τη συνεργασία τους στο εμπόριο και την ενέργεια μετά από μια τετράωρη συνάντηση στο Σότσι.

Ένας άλλος περιέγραψε τη συμπεριφορά της Τουρκίας προς τη Ρωσία ως «εξαιρετικά καιροσκοπική», σημειώνοντας: «Προσπαθούμε να αναγκάσουμε τους Τούρκους να δώσουν προσοχή στις ανησυχίες μας».

Κυρώσεις στην Τουρκία;

Η Ουάσιγκτον έχει προειδοποιήσει επανειλημμένα ότι θα πλήξει χώρες που βοηθούν τη Ρωσία να αποφύγει τις κυρώσεις.

Ωστόσο, η ΕΕ είναι πιο επιφυλακτική ως προς αυτό. Ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Ουάλι Αντεγέμο συναντήθηκε με Τούρκους αξιωματούχους και τραπεζίτες της Κωνσταντινούπολης τον Ιούνιο 2022 για να τους προειδοποιήσει να μην γίνουν αγωγός παράνομων ρωσικών χρημάτων.

Aνώτερος δυτικός αξιωματούχος ανέφερε ότι οι χώρες θα μπορούσαν να καλέσουν τις εταιρείες και τις τράπεζές τους να αποχωρήσουν από την Τουρκία, εάν ο πρόεδρος Ερντογάν τηρήσει τις δεσμεύσεις που ανέλαβε την Παρασκευή (5/8) – μια εξαιρετικά ασυνήθιστη απειλή κατά ενός άλλου κράτους μέλους του ΝΑΤΟ που θα μπορούσε να αποσπάσει 800 δισεκατομμύρια δολάρια από την οικονομία της χώρας οικονομία εάν οι ξένες εταιρείες συμφωνούσαν να συμμορφωθούν με τις συστάσεις των κρατών.

Ο αξιωματούχος είπε ότι τα κράτη που έχουν επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία θα μπορούσαν να δράσουν κατά της Άγκυρας «καλώντας τις δυτικές εταιρείες είτε να αποχωρήσουν από την Τουρκία είτε να συρρικνώσουν τις σχέσεις τους με την Τουρκία»

Ωστόσο, αυτή η πρόταση απορρίφθηκε από αρκετούς άλλους δυτικούς αξιωματούχους, οι οποίοι αμφισβήτησαν πώς θα λειτουργούσε σε πρακτικούς και νομικούς όρους και αν θα ήταν καλή ιδέα.

Η Τουρκία είναι βαθιά ενσωματωμένη στο δυτικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και εταιρίες από την Coca-Cola και τη Ford έως τη Bosch και την BP έχουν μακροχρόνιες και συχνά εξαιρετικά κερδοφόρες δραστηριότητες στη χώρα.

Διχασμένη η ΕΕ

«Υπάρχουν πολύ σημαντικά οικονομικά συμφέροντα που πιθανώς θα πολεμούσαν σκληρά ενάντια σε τέτοιες αρνητικές δράσεις», είπε ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος. Ωστόσο, ο αξιωματούχος πρόσθεσε ότι «δεν θα απέκλειε τυχόν αντίποινα εάν η Τουρκία πλησιάσει πολύ τη Ρωσία».

Ενώ παραδέχτηκε ότι μια επίσημη απόφαση της ΕΕ για κυρώσεις κατά της Τουρκίας θα ήταν πρόκληση λόγω των διχασμών εντός του μπλοκ, εκτίμησε πως ορισμένα μεμονωμένα κράτη – μέλη θα μπορούσαν να αναλάβουν δράση.

«Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να ζητήσουν περιορισμούς στη χρηματοδότηση του εμπορίου ή να ζητήσουν από τις μεγάλες χρηματοπιστωτικές εταιρείες να μειώσουν τη χρηματοδότηση σε τουρκικές εταιρείες», είπε. Τρεις Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν ότι δεν έχουν γίνει ακόμη επίσημες συζητήσεις στις Βρυξέλλες για πιθανές επιπτώσεις για την Τουρκία.

Αέριο με ρούβλια

Αρκετοί άλλοι προειδοποίησαν πως οι πλήρεις λεπτομέρειες και οι επιπτώσεις των συζητήσεων στο Σότσι δεν είναι ακόμη σαφείς.

Οι προειδοποιήσεις έρχονται μια ημέρα αφότου ο Πούτιν και ο Ερντογάν —ο οποίος έχει ακολουθήσει μια «ισορροπημένη» προσέγγιση στο Κίεβο και τη Μόσχα από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο— πραγματοποίησαν μια μακρά κατ’ ιδίαν συνάντηση που κορυφώθηκε σε μια κοινή δέσμευση να αυξήσουν τον όγκο του διμερούς εμπορίου και να εμβαθύνουν τους οικονομικούς και ενεργειακούς δεσμούς. Ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης Αλεξάντερ Νόβακ κορυφαίος ενεργειακός αξιωματούχος της Μόσχας, δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η Τουρκία συμφώνησε να αρχίσει να πληρώνει για το ρωσικό φυσικό αέριο σε ρούβλια, σύμφωνα με το Interfax.

Διευκολύνσεις για Τούρκους τουρίστες

Οι δύο άνδρες συζήτησαν για την περαιτέρω ανάπτυξη τραπεζικών δεσμών και διακανονισμών σε ρούβλια και λίρες, πρόσθεσε. Μιλώντας στο αεροπλάνο του που επέστρεφε από τη Ρωσία, ο Ερντογάν είπε στους δημοσιογράφους ότι υπήρξαν επίσης «πολύ σοβαρές εξελίξεις» σχετικά με τη χρήση του ρωσικού συστήματος καρτών πληρωμών MIR, το οποίο επιτρέπει στους Ρώσους στην Τουρκία να πληρώνουν με κάρτα τη στιγμή που η Visa και η Mastercard έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους στη Ρωσία.

Ο Τούρκος πρόεδρος είπε ότι οι κάρτες MIR θα βοηθήσουν τους Ρώσους τουρίστες να πληρώσουν για ψώνια και ξενοδοχεία.

Δυτικοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για να βοηθήσουν στην παράκαμψη των κυρώσεων. Οι διπλωματικές σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Δύσης είναι ήδη τεταμένες.
Η Ουάσιγκτον επέβαλε στην Άγκυρα κυρώσεις το 2020 ως αντίποινα για την αγορά ενός συστήματος αεράμυνας S-400 από τη Μόσχα, αν και τα μέτρα στόχευαν την αμυντική βιομηχανία της χώρας και όχι την ευρύτερη οικονομία.

Αναξιόπιστος σύμμαχος αλλά και πολύτιμος

Ο Erdogan, ο οποίος έχει επανειλημμένα απειλήσει να ασκήσει βέτο στην ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, θεωρείται σε πολλές δυτικές πρωτεύουσες ως ένας ολοένα και πιο αναξιόπιστος σύμμαχος.

Ωστόσο, η Τουρκία είναι ένας ζωτικός εταίρος για την Ευρώπη στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και τη διαχείριση των προσφυγικών ροών. Η χώρα φιλοξενεί περίπου 3,7 εκατομμύρια Σύριους στο πλαίσιο μιας συμφωνίας που συνήφθη με την ΕΕ το 2016, η οποία βοήθησε στον περιορισμό της ροής μεταναστών προς την Ευρώπη.

Η σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας έχει υπογραμμίσει τη στρατηγικής σημασίας θέση της Τουρκίας, ελέγχοντας την πρόσβαση στα στενά που συνδέουν τη Μαύρη Θάλασσα με τη Μεσόγειο.

Ο Ερντογάν διαδραμάτισε επίσης βασικό ρόλο στη διασφάλιση της συμφωνίας για τα σιτηρά που υπέγραψαν η Ρωσία και η Ουκρανία τον περασμένο μήνα, η οποία είχε στόχο να αποτρέψει μια παγκόσμια επισιτιστική κρίση.