Steve Schapiro: Εις μνήμην του φωτογράφου της Αμερικής του 20ού αιώνα

Δεν έχουν κλείσει ακόμη δύο εβδομάδες από τότε που αναχώρησε για το επέκεινα ο άνθρωπος του οποίου οι φωτογραφίες όρισαν την Αμερική του προηγούμενου αιώνα· σε ηλικία 87 χρόνων, το Σάββατο 15 Ιανουαρίου, ο Steve Schapiro πέθανε ήσυχα στο σπίτι του στο Σικάγο λόγω καρκίνου στο πάγκρεας. 

Σε καλοκαιρινή κατασκήνωση ερωτεύτηκε τη φωτογραφία, στη τρυφερή ηλικία των 9 χρόνων. Μεγαλώνοντας, ο Νεοϋορκέζος, εμπνεόμενος από τον Henri-Cartier Bresson, πήρε τους δρόμους εκπαιδεύοντας τη ματιά του να αιχμαλωτίζει την αποφασιστική στιγμή.

Ο πρώτος του δάσκαλος στην τέχνη της φωτογραφίας, ο σπουδαίος W. Eugene Smith, του έμαθε πολλά περισσότερα από απλή τεχνική. Χρησιμοποιώντας τη φωτογραφία ως εργαλείο ακτιβισμού, δημιούργησε κάποια από τα πιο σημαντικά έργα φωτορεπορτάζ, φωτογραφίας προσώπων και φωτογραφίας τεκμηρίωσης της εποχής μας.

Δουλεύοντας για εκδόσεις όπως το Life, το Look, το Time, το Rolling Stone και το Vanity Fair, ο Schapiro παρουσίασε εμβληματικές σειρές φωτογραφιών για μια ευρύτατη ποικιλία θεμάτων: το Κίνημα Δικαιωμάτων του Πολίτη και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, την προεδρική εκστρατεία του Ρόμπερτ Φ. Κένεντι, τους μετανάστες εργάτες στο Άρκανσο, τους χίπις στο Haight-Asbury και τις γιορτές του Πάσχα στο Χάρλεμ.

Αναγνώριζε τη σημασία που έχει η οικειότητα στη δημιουργία συναισθηματικής σύνδεσης με το θέμα, για να προκύψει μια δυνατή φωτογραφία. «Το 40% της δουλειάς είναι να φροντίζεις την επαφή, και τότε το καλύτερο είναι να είσαι πολύ άνετος και πολύ ήσυχος. Οι καλύτερες ευκαιρίες παρουσιάζονται όταν, στην αρχή, είσαι στο περιθώριο και περιμένεις για μια συναισθηματική κατάσταση. Για μια στιγμή που είναι αποκάλυψη, αυτό σου δίνει μια αίσθηση του ποιος είναι αυτό άτομο» είχε πει ο Schapiro στον δημοσιογράφο Marcus Woeller.

Όταν, τη δεκαετία του 1970, παρήλθε η χρυσή εποχή των περιοδικών με φωτογραφίες, ο Steve Schapiro άρχισε να δουλεύει για τα κινηματογραφικά στούντιο του Χόλιγουντ· δημιούργησε κάποιες από τις πιο αξιομνημόνευτες καμπάνιες προώθησης των δεκαετιών 1970 και 1980 για ταινίες που είχαν τεράστια εισπρακτική επιτυχία, όπως οι «The Godfather», «Midnight Cowboy», «Taxi Driver», «The Way We Were» και «Risky Business». 

Επιτυχημένη ήταν και η καριέρα του ως φωτογράφου της μουσικής σκηνής: φωτογράφισε, τη δεκαετία του 1960, για εξώφυλλα άλμπουμ τιτάνων της τζαζ όπως οι Cannonball Adderley, Wes Montgomery, Bill Evans και Charlie Byrd, πριν ξεκινήσει συνεργασία με σταρ της ποπ σαν την Barbra Streisand και τον David Bowie, τη δεκαετία του 1970.

Η δουλειά του ήταν πανταχού παρούσα, από την βιντεοκασέτα με ασκήσεις γυμναστικής της Jane Fonda το 1981 μέχρι το άλμπουμ με τις μεγαλύτερες επιτυχίες της Dolly Parton. Και φωτογράφιζε διασημότητες σαν τον Truman Capote, τον Muhammad Ali, τον Allen Ginsberg και τη Mae West. 

«Πάντα είχα ενδιαφέρον για την πολιτική και το πώς κυβερνούσαν τη χώρα. Επίσης, νωρίς κατάλαβα ότι οι απόψεις μου ήταν απόψεις της μειοψηφίας» είχε πει στο Sixty Inches from Center. Κατανοώντας ότι «όλη η τέχνη είναι μια άποψη», ο Schapiro κατάλαβε ότι «ο φωτογράφος έχει τεράστια δύναμη» και το χρησιμοποίησε αυτό, δουλεύοντας δίπλα στον Dr. Martin Luther King Jr. Μεταξύ 1963 και 1968, κατέγραψε με τον φακό του τον κόσμο του Civil Rights Movement, και τους ηγέτες και τους απλούς υποστηρικτές που έδωσαν τη ζωή τους για τον αγώνα· συμμετείχε σε ιστορικής σημασίας πορείες, φωτογράφισε Freedom Fighters και τα απομεινάρια στην Εκκλησία των Βαπτιστών στη 16th Street, όπου βόμβα στέρησε τη ζωή από τέσσερα κοριτσάκια, το 1963. Εκείνη τη χρονιά ενεπλάκη ενεργά στο κίνημα αφότου διάβασε στο The New Yorker τα επιδραστικά δοκίμια του James Baldwin για το φυλετικό θέμα («Down at the Cross – Letters from a Region of My Mind» και «My Dungeon Shook – Letter to My Nephew on the One Hundredth Anniversary of Emancipation»). Εμπνεόμενος από αυτά, ο Schapiro ετοίμασε για το Life μια photo story, στην οποία ταξίδευε μαζί με τον Baldwin από τη Νέα Υόρκη μέχρι τον Μισισιπή, καταγράφοντας με τον φακό του το Civil Rights Movement.

«Εδώ έχουμε έναν διανοούμενο, έναν ευφυέστατο άνθρωπο και έναν ηγέτη των Μαύρων που μοιάζει να μην ξέχασε ποτέ τη σημασία να νιώθουμε ο ένας τον άλλον ως άνθρωποι. Διψούσε για αγάπη και πίστευε στη δύναμή της» είχε πει για τον James Baldwin. Το 2017, ο εκδοτικός οίκος TASCHEN συνόδευσε το επιδραστικό «The Fire Next Time» του Baldwin – έκδοση σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων – με φωτογραφίες του Steve Schapiro και καινούργιο πρόλογο από τον ηγέτη του κινήματος και βουλευτή John Lewis, τον οποίο ο φωτογράφος είχε συναντήσει και φωτογραφίσει στην πρώτη γραμμή των διαδηλώσεων τη δεκαετία του 1960. Η συνεχής εμπλοκή του Schapiro στον αγώνα τεκμηριώνεται από το ότι τη χρονιά της έκδοσης του βιβλίου, ο ίδιος φωτογράφιζε το κίνημα Black Lives Matter στο Σικάγο.

Δεν του αρκούσε του Schapiro να επαναπαυθεί στις επιτυχίες του παρελθόντος και γι’ αυτόν τον λόγο συνέχιζε, στην όγδοη δεκαετία της ζωής του, να δουλεύει. «Αν και νιώθω ότι έχω τραβήξει πολλές καλές φωτογραφίες, ακόμη δεν έχω πάψει να πιστεύω ότι πάντα μπορώ να κάνω κάτι καλύτερο» είπε στον Marcus Woeller ( https://www.instagram.com/p/CY3qfyiM2sz/ ).