Σταθερή η ροή φυσικού αερίου στον Nord Stream 1: Τελειώνουν τα προβλήματα για την Ευρώπη με την απεξάρτηση από τη Ρωσία;

H ροή του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1 προς τη Γερμανία παρέμεινε σταθερή την Παρασκευή, ενώ η ροή φυσικού αερίου προς τα ανατολικά μέσω του αγωγού Γιαμάλ-Ευρώπη προς την Πολωνία από τη Γερμανία μειώθηκαν, σύμφωνα με τα στοιχεία της σελίδας του διαχειριστή.

Στη σελίδα της Nord Stream AG η ροή του φυσικού αερίου καταγράφηκε στα 29.191.527 kWh ανά ώρα (08:00 και 09:00 το πρωί ώρα Ελλάδας) σε σύγκριση με τα επίπεδα των 29.000.000 kWh ανά ώρα την προηγούμενη ημέρα.

Ο Nord Stream 1 μεταφέρει ποσότητες μεγαλύτερες από το 1/3 των ρωσικών εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ άρχισε να λειτουργεί την Πέμπτη, μετά από μία δεκαήμερη διακοπή λειτουργίας για τεχνική συντήρηση. Παρά το γεγονός, ότι η ροή του φυσικού αερίου καταγράφηκε στο επίπεδο του 40% της συνολικής ικανότητας του Nord Stream, όπως ήταν πριν από την τεχνική συντήρηση του, οι ανησυχίες για μία συνολική διακοπή της ροής του ρωσικού φυσικού αερίου εξαιτίας της πολιτικής αβεβαιότητας, παραμένουν.

Η ανατολική ροή φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Γιαμάλ-Ευρώπη προς Πολωνία μέσω Γερμανίας, μειώθηκε την Παρασκευή, όπως δείχνουν τα στοιχεία από το διαχειριστή του αγωγού (Gascade).

Η εξαγωγική ροή στο σημείο εισόδου των γερμανικών συνόρων καταγράφηκε στα 2.652.767 kWh ανά ώρα έναντι 3.911.000 kWh ανά ώρα την προηγούμενη ημέρα.

Η ημερήσια ροή του ρωσικού φυσικού αερίου στη Σλοβακία από την Ουκρανία μέσω του συνοριακού σημείου εισόδου (Velke Kapusany) παρέμεινε σήμερα σταθερή στα 36,9 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (mcm) χωρίς να υπάρξει κάποια αλλαγή από την προηγούμενη ημέρα, σύμφωνα με στοιχεία του διαχειριστή στην Ουκρανία.

Η Gazprom ανακοίνωσε ότι η παροχή ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω Ουκρανίας από το συνοριακό πέρασμα της Σούντζα αναμένεται στα 41,9 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ημερησίως για την Παρασκευή, ελαφρώς μειωμένο από τα 42,2 εκατομμύρια κυβικά μέτρα την προηγούμενη ημέρα.

Μπορεί η έναρξη την Πέμπτη των ροών φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1 να καθησύχασε, τουλάχιστον ως ένα βαθμό, τις ανησυχίες για κλείσιμο της στρόφιγγας από τη Μόσχα, ωστόσο, στην Ευρώπη «τρέχουν» οι προσπάθειες για την εξασφάλιση εναλλακτικών και τον περιορισμό της κατανάλωσης, με το σχέδιο της Κομισιόν για μείωση  κατά 15% της κατανάλωσης φυσικού αερίου συναντάει την αντίσταση των ευρωπαϊκών χωρών του Νότου.

Τα «δεσμά» της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια

Ο πόλεμος στην Ουκρανία υπογράμμισε τα «δεσμά» της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια, και η γρήγορη απεξάρτηση φαντάζει ως η μόνη διέξοδος, ωστόσο, ο απογαλακτισμός από τη Ρωσία ενδέχεται να φέρει την Ευρώπη μπροστά σε νέες προκλήσεις και προβλήματα.  «Οι Ευρωπαίοι έχουν εδώ και καιρό συνειδητοποιήσει ότι η υπερβολική εξάρτηση (και η υπερβολική επένδυση σε) μία μόνο πηγή ενέργειας τους καθιστά γεωπολιτικά ευάλωτους», σχολιάζει το gzeromedia, σημειώνοντας πως ούτε η αποκοπή της Ρωσίας και η στροφή προς τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική θα είναι η ιδανική λύση.

Συνοψίζοντας το σκεπτικό των Ευρωπαίων αξιωματούχων που αναζητούν νέες συμφωνίες για την προμήθεια ενέργειας, το gzeromedia αναφέρει: Η Ευρώπη φαίνεται να σκέφτεται: Θα σε σταματήσουμε Πούτιν, θα κατευθυνθούμε νότια και θα εισάγουμε περισσότερο φυσικό αέριο από ποτέ. «Εύκολο, σωστά; Όχι πραγματικά», προειδοποιεί, υποστηρίζοντας ότι οι Ευρωπαίοι θα συνειδητοποιήσουν ότι η αποσύνδεση από το ρωσικό αέριο μπορεί να ανοίξει το κουτί της Πανδώρας με πολλά περισσότερα προβλήματα από τη θέρμανση των νοικοκυριών το χειμώνα.

Ανάμεσα στους παράγοντες που επικαλείται ότι μπορούν να περιπλέξουν την κατάσταση είναι η εμπλοκή πολλών μερών, η υπόθεση ότι όλα θα πάνε κατ΄ευχήν στο σχέδιο ενεργειακής μετάβασης, οι επενδύσεις που απαιτούνται και οι παραχωρήσεις που θα γίνουν αναπόφευκτα: 

Συμμετοχή πολλών μερών

Αγοράζοντας η Ευρώπη περισσότερο φυσικό αέριο από τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή δεσμεύει δεκάδες χώρες στην εξόρυξη, την επεξεργασία, την αποθήκευση και την παράδοση. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι πολλοί προμηθευτές εγκυμονούν περισσότερους κινδύνους. Αλλά είναι επίσης αλήθεια ότι διαφοροποιώντας τις πηγές φυσικού αερίου της, η Ευρώπη εκτίθεται σε «λιγότερο μεμονωμένα σημεία αστοχίας», παρατηρεί ο Raad Alkadiri του Eurasia Group. «Αυτό δίνει σε αυτές τις πηγές φυσικού αερίου μικρότερο πλεονέκτημα και σημαίνει επίσης ότι η διαταραχή σε μια περιοχή δεν μεγεθύνεται».

«Αυτή τη φορά θα είναι αλλιώς»

Ωστόσο, δεν υπάρχει παροχή ενέργειας χωρίς κινδύνους.

Επιπλέον, «όλη η ενέργεια είναι πολιτική», σημειώνει ο Alkadiri. Από την πλευρά τους οι Ευρωπαίοι υποστηρίζουν ότι η νέα πολιτική της Ευρώπης για το φυσικό αέριο θα είναι ευάλωτη σε διαφορετικούς -και λιγότερο καθαρά πολιτικούς- κινδύνους από αυτούς που προέρχονται από την επιθετική Ρωσία. Πρόκειται κυρίως για επενδύσεις υποδομών και επενδύσεις στη  συμβατική ασφάλεια.

«Η μεγαλύτερη άμεση πρόκληση είναι η δημιουργία των  κατάλληλων υποδομών που θα επιτρέψουν να πραγματοποιηθεί αυτή η κίνηση», λέει ο Alkadiri. Αυτό σημαίνει όχι μόνο μεγάλες επενδύσεις σε μέρη όπως η Βόρεια και η Δυτική Αφρική, καθώς και στην ανατολική Μεσόγειο, αλλά και η κατασκευή ακριβών εγκαταστάσεων στην Ευρώπη για τη διαχείριση του φυσικού αερίου, ιδιαίτερα εάν είναι LNG.

Και παρόλο που η Ευρώπη μακροπρόθεσμα έχει δεσμευθεί για αυτά τα έργα, ο Alkadiri  υποστηρίζει ότι «έχει ένα πολιτικό κίνητρο, ένα κίνητρο ενεργειακής ασφάλειας, για να τα υλοποιήσει σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντας».

Ο παράγοντας κλίμα

Ένας άλλος μεγάλος πονοκέφαλος θα είναι ότι τα μελλοντικά σχέδια της Ευρώπης για την επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών έως το 2050, σημειώνει το gzeromedia, κάνοντας λόγο για σύγκρουση συμφερόντων με τους νέους εταίρους της για το φυσικό αέριο.

«Η Ευρώπη δεν επιδιώκει να αντικαταστήσει όλο το ρωσικό φυσικό αέριο για τα επόμενα 20 χρόνια», σημειώνει ο Alkadiri. «Αυτό που επιδιώκει να κάνει είναι να αντικαταστήσει αρκετό ρωσικό αέριο για τα επόμενα 10 χρόνια, ώστε να επιτευχθεί το πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα».

Τα κράτη που εξάγουν φυσικό αέριο η Ευρώπη στρέφεται τώρα για να αντικαταστήσει τις ρωσικές προμήθειες γνωρίζουν ότι ο χρόνος δεν είναι με το μέρος τους. «Υπάρχει μια ένταση μεταξύ της βραχυπρόθεσμης ανάγκης για τιμές φυσικού αερίου και της μακροπρόθεσμης ενεργειακής μετάβασης της Ευρώπης», λέει ο Ben Cahill, ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών.

Ωστόσο, «είναι πολύ δύσκολο να διεκδικήσεις προμήθειες ενέργειας στην αγορά, εκτός αν υπογράψεις μια μακροπρόθεσμη σύμβαση, επειδή έχουμε μια πολύ σφιχτή αγορά ενέργειας, υψηλές τιμές και αγοραστές που προσπαθούν να εξασφαλίσουν φυσικό αέριο», προσθέτει.

Διαφοροποίηση και παραχωρήσεις

Η Ευρώπη δεν θα προσεγγίσει όλες τις χώρες εξαγωγής με τον ίδιο τρόπο και το αντίστροφο. Για παράδειγμα, το Κατάρ έχει πολύ μεγαλύτερο πλεονέκτημα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων λόγω της μοναδικής ικανότητάς του να παρέχει υψηλούς όγκους LNG γρήγορα. Η Ντόχα θα μαζεύει έτσι κέρδη όσο μπορεί και θα ζητήσει από την Ευρώπη να υπογράψει συμφωνίες μεγαλύτερες από τις επιθυμητές, σημειώνει το gzeromedia τονίζοντας ότι οι Ασιάτες αγοραστές είναι προ των πυλών.

Δεν ισχύει, ωστόσο, η ίδια κατάσταση με τους μη εδραιωμένους παίκτες, μεταξύ των οποίων πολλές αφρικανικές χώρες. Με αυτή την κατηγορία προμηθευτών είναι πιο πιθανό να εξασφαλιστούν μικρότερες συμβάσεις.

Δυστυχώς, αυτό σημαίνει ότι αυτές οι χώρες έχουν λιγότερα κίνητρα να επενδύσουν σε εγκαταστάσεις και ασφάλεια εφοδιαστικής αλυσίδας – κάτι που, με τη σειρά του, ανοίγει την πόρτα σε μελλοντικές διακοπές του εφοδιασμού, τονίζει το gzeromedia, σημειώνοντας πως αυτός είναι ένας κίνδυνος που η Ευρώπη δεν είναι σε θέση να ρυθμίσει, αλλά αισθάνεται αναγκασμένη να αναλάβει.

«Δεν είναι ρεαλιστικό»

«Η ιδέα ότι η Ευρώπη μπορεί να εξασφαλίσει προμήθειες φυσικού αερίου μέχρι το 2030 και στη συνέχεια να διαφοροποιηθεί γρήγορα, δεν είναι ένας πολύ ρεαλιστικός τρόπος προμήθειας φυσικού αερίου», σχολιάζει ο Cahill.

Τα ενεργειακά σχέδια της Ευρώπης «βασίζονται στο ότι απολύτως όλα μπαίνουν στη θέση τους τη σωστή στιγμή, και αυτό σπάνια συμβαίνει στην αγορά», προσθέτει στο ίδιο πνεύμα και ο Alkadiri.