Στα 3,5 δισ. ευρώ οι απώλειες από διαφυγόντες φόρους ύψους λόγω παρεμπορίου

Οι καταστροφικές συνέπειες του Παρεμπορίου στην προσπάθεια ανάκαμψης της καταναλωτικής ζήτησης, στοιχειοθετούνται όχι μόνο από την απομύζηση δυνητικών πόρων που θα κατευθύνονταν στην αγορά  και εκτιμώνται σήμερα στα περίπου  15 – 17 δις ευρώ σε ετήσια βάση, αλλά και στην απώλεια κάρπωσης  εσόδων από τη φορολογική διοίκηση, καθώς μόνο από το ΦΠΑ και λοιπούς διαφυγόντες έμμεσους φόρους οι απώλειες υπολογίζονται στα 3,5 περίπου δις  € ετησίως. Προκειμένου, λοιπόν, να καταπολεμηθεί με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο και με τη βοήθεια σύγχρονων τεχνολογικών μέσων το προς εξέταση ιδιαιτέρως ανησυχητικό φαινόμενο, η Ελληνική Συνομοσπονδία Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας έχει επανειλημμένως προτείνει τη τελευταία πενταετία τη διενέργεια αυστηρών ελέγχων σε τρία πεδία:

• Σε πρώτο στάδιο πρέπει να υιοθετηθεί μία πάγια πρόταση της ΕΣΕΕ, που έχει τεθεί στην Πολιτεία από μακρού αλλά δεν έχει μέχρι σήμερα υλοποιηθεί: η ανίχνευση των παράνομων προϊόντων κατά την είσοδό τους στην χώρα, μέσω της γενικευμένης χρήσης ειδικών μηχανημάτων, όπως τα “X-Ray scanners”, και  τα εξελιγμένα “Electromagnetic field container scanners” στις πύλες εισόδου (τελωνεία και μεγάλα λιμάνια). Η υλοποίηση της πρότασής μας αναμένεται να αντιμετωπίσει δραστικά και να εξαλείψει τα σχετικά φαινόμενα, επιλύοντας έτσι τις βασικές πτυχές του προβλήματος.
• Κατά δεύτερον, ενδείκνυται η εντατικοποίηση αυστηρών ελέγχων στις αποθήκες χονδρικής διανομής και πώλησης όπου συγκεντρώνονται τα παράνομα εμπορεύματα.  Οι τοποθεσίες που συγκεντρώνουν τέτοια κέντρα διακίνησης είναι γνωστά σε όλους μας και το μόνο που απομένει είναι η πολιτική βούληση και η ενεργοποίηση της Πολιτείας 
• Σε τρίτο επίπεδο, θα πρέπει να διενεργούνται εξονυχιστικοί έλεγχοι τόσο στα εμπορεύματα υπαίθριου εμπορίου όσο και στις άδειες των μικροπωλητών, όπου κατά κύριο λόγο διακινούνται τα προϊόντα παρεμπορίου και λαθρεμπορίου, εξ’ αιτίας της έλλειψης ελέγχων.
• Αναβάθμιση του ρόλου του ΣΥΚΑΠ, μέσω διενέργειας εντατικότερων και ποιοτικότερων ελέγχων, με τη άμεση δέσμευση και καταστροφή των κατασχεθέντων αντικειμένων.

Β. Πάταξη λαθρεμπορίου καυσίμων – καπνικών προϊόντων και παράνομου διασυνοριακού εμπορίου  

Η αδυναμία αντιμετώπισης μίας χρόνιας παθογένειας της ελληνικής οικονομίας, όπως εκείνης του λαθρεμπορίου καυσίμων και καπνικών προϊόντων, συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στην παρατεταμένη αιμορραγία των δημόσιων ταμείων. Ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στο σχεδιασμό πρακτικών περιορισμού του διασυνοριακού παρεμπορίου και λαθρεμπορίου που μαστίζουν τις περιφέρειες της Μακεδονίας, Θράκης, Β. Αιγαίου και Δωδεκανήσου. Προκειμένου να αρθούν όχι μόνο  οι στρεβλώσεις που παρατηρούνται στην αγορά  εξαιτίας του παραπάνω φαινομένου αλλά και να ανασταλεί η ασυδοσία με την οποία δρουν οι επιτήδειοι, η ΕΣΕΕ σε συνεργασία με άλλους παραγωγικούς φορείς έχει επανειλημμένως προβεί στην κατάθεση συγκεκριμένων λύσεων. Οι υποβαλλόμενες θέσεις εκτιμάται πως θα διασφαλίσουν επιπρόσθετα ετήσια έσοδα από τον περιορισμό του λαθρεμπορίου υγρών καυσίμων και καπνικών προϊόντων. Πιο αναλυτικά, προτείνεται η θέσπιση  διατάξεων που θα προβλέπουν: 

• Την υποχρεωτική εγκατάσταση του συστήματος εισροών-εκροών όχι μόνο στα πρατήρια υγρών καυσίμων (βενζινάδικα)  και στα καταστήματα πώλησης  πετρελαίου θέρμανσης, αλλά και σε όλο το εύρος της εφοδιαστικής αλυσίδας, από τα διυλιστήρια μέχρι και τα πλωτά μέσα μεταφοράς. Η συγκεκριμένη υποχρέωση πρέπει να είναι καθολική και δεν επιδέχεται εξαιρέσεων και κωλυσιεργιών στην εφαρμογή της.
• Τη διενέργεια τακτικών ελέγχων στα σημεία εκφόρτωσης και παράδοσης των ναυτιλιακών καυσίμων,  με παράλληλη διασταύρωση  των τελωνειακών εγγράφων. 
• Την παρακολούθηση με σύγχρονα τεχνολογικά μέσα (GPS) των δρομολογίων των μέσων μεταφοράς καυσίμων, τόσο όσον αφορά προορισμούς εντός της Επικράτειας όσο και στο εξωτερικό (σημείο προορισμού).
• Πρόβλεψη για ψηφιακή σήμανση στα πακέτα των τσιγάρων και αντικατάσταση των υφιστάμενων φορολογικών ταινιών.
• Μείωση των υψηλών συντελεστών φορολόγησης των τσιγάρων, προκειμένου αυτά να γίνουν πιο προσιτά στον απλό καταναλωτή.
• Αυστηροποίηση των επιβαλλόμενων ποινών στους λαθρέμπορους/διακινητές.
• Ολοσχερής καταστροφή των κατασχεθέντων λαθραίων προϊόντων.
• Πληρέστερη ενημέρωση των καταναλωτών για τις παρενέργειες της χρήσης λαθραίων και αμφιβόλου ποιότητας προϊόντων.

Γ. Προτάσεις ΕΣΕΕ για τη βελτίωση του  φοροεισπρακτικού μηχανισμού και τον περιορισμό της φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής

• Μεγάλη έμφαση πρέπει να δοθεί στην αρτιότερη στελέχωση και στην αποδοτικότερη λειτουργία ενός Κέντρο Ελέγχου Μεγάλου Αδικαιολόγητου Πλούτου, καθώς τα έσοδα που μπορούν να εισρεύσουν στα δημόσια ταμεία μόνο αμελητέας αξίας δεν μπορούν να θεωρηθούν. Η επαρκής και συστηματική  εκπαίδευση  του φοροεισπρακτικού μηχανισμού, με στόχο  τον εντοπισμό φορολογητέας ύλης δισεκατομμυρίων ευρώ που προέρχεται από το παραεμπόριο και το λαθρεμπόριο, θα  αποτελέσει μία επιπρόσθετη πηγή εσόδων από φόρους και Φ.Π.Α. 
• Η θέσπιση αξιοκρατικών διαδικασιών αξιολόγησης του προσωπικού, βάσει αυστηρών αντικειμενικών κριτηρίων (προϋπηρεσία, ειδικά σεμινάρια επιμόρφωσης, τακτική αξιολόγηση). Παράλληλα, η υιοθέτηση κινήτρων επίτευξης ή ακόμη και υπέρβασης των στόχων που έχουν τεθεί από τη διοίκηση, προς τη σωστή κατεύθυνση, συνιστά η πρωτοβουλία συμβουλευτικής από τους ελεγκτές και συμμόρφωσης της επιχείρησης. Στο πλαίσιο πάταξης της διαφθοράς, ενδείκνυται η εφαρμογή του πόθεν έσχες, για τα όργανα που έχουν αναλάβει τον καταλογισμό και την είσπραξη της φορολογητέας ύλης.
• Η πλήρης μηχανοργάνωση όλων των υπηρεσιών που σχετίζονται με τη διεκπεραίωση φορολογικών υποθέσεων των πολιτών.  Η παράλληλη διασύνδεση των ανωτέρω αρχών με τα συστήματα συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων που διαθέτουν τα  χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εκτιμάται πως θα αποβεί προς όφελος των φορολογουμένων. Κι αυτό γιατί  θα συμβάλλει στην πλήρη ηλεκτρονική καταγραφή και διασταύρωση των οικονομικών δεδομένων της κάθε επιχείρησης και θα διευκολύνει τη συνεργασία μεταξύ φορολογικής διοίκησης και λογιστών, προς όφελος του εισπρακτικού μηχανισμού αλλά και της εγχώριας επιχειρηματικότητας.
• Ενδείκνυται η άμεση εφαρμογή της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών των επιχειρήσεων με τη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων (Νομικό πλαίσιο που διέπει το εν λόγω μέτρο: ν.3842/2010, αρ. 20, ν.3943/2011, αρ. 26, παρ. 9, πολ. 1220/2012 και πολ. 1221/2012 κλπ), καθώς έτσι θα καταστεί εφικτή η καταγραφή των συναλλαγών και η καταβολή του Φ.Π.Α. που αναλογεί στην συναλλαγή σε πραγματικό χρόνο. Η διασύνδεση, παρά τις ομολογουμένως σημαντικές τεχνικές δυσκολίες στην εφαρμογή και υλοποίησή της, θα διευκολύνει παράλληλα και το έργο της ΑΑΔΕ, όσον αφορά στη διευθέτηση των υποχρεώσεων των φορολογουμένων. Προκειμένου όμως να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο το διαχειριστικό κόστος των επιχειρήσεων, ενδείκνυται ο συμψηφισμός του χρεωστικού και πιστωτικού ΦΠΑ στο σύνολο των διενεργούμενων συναλλαγών, τόσο με ιδιώτες όσο και με φορείς του Δημοσίου.
• Δημιουργία μόνιμου ηλεκτρονικού μητρώου φορολογικών ελεγκτών, στο οποίο θα καταγράφονται και θα παρακολουθούνται διαρκώς η πορεία και το αποτέλεσμα των υποθέσεων που ελέγχθηκαν ή ελέγχονται,  η σύνθεση της υπηρεσιακής δομής των υπηρεσιών που υπηρέτησε και υπηρετεί ο ελεγκτής, όπως και οι οικονομικά  υπεύθυνοι – λογιστές ανά ελεγχθείσα επιχείρηση.
• Η αφομοίωση σύγχρονων μεθόδων ηλεκτρονικής διασταύρωσης των  δηλωθέντων εισοδημάτων των φορολογουμένων, συνιστά μία καινοτομία με άμεσο θετικό αντίκτυπο. Ως εκ τούτου, η περαιτέρω διάδοση και πρακτική εφαρμογή παρόμοιων τεχνικών ελέγχου  πρέπει να επεκταθεί στο σύνολο των περιουσιακών στοιχείων που διαθέτει ο κάθε υπόχρεος (κινητή και ακίνητη περιουσία), με τη θέσπιση του ηλεκτρονικού περιουσιολογίου να αποτελεί ένα πραγματικό πολυεργαλείο στα χέρια της φορολογικής διοίκησης. Φυσικά,  η υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος θα πρέπει να εγγυάται την ασφαλή διαφύλαξη των δεδομένων, να κινείται σε λελογισμένα όρια και να μην μεταβληθεί σε έναν μηχανισμό επιβολής αναδρομικών φορολογικών βαρών και ελέγχων, επιβαρύνοντας ακόμη περισσότερο τους ήδη εξουθενωμένους υπόχρεους.
• Προώθηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης για την διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών μέσω χρεωστικών και πιστωτικών καρτών. (Νομικό πλαίσιο που διέπει το εν λόγω μέτρο: ν.4336/2016). Η ευρύτατη, σε σχέση  με το παρελθόν χρήση του πλαστικού χρήματος κατά τη διάρκεια του Β΄ εξαμήνου του 2015 και μετά, συνετέλεσε στην αξιοσημείωτη τόνωση του τζίρου και στις προβλέψεις για ακόμη καλύτερες επιδόσεις. Στην ίδια λογική, η καθιέρωση ανταλλαγής ηλεκτρονικών παραστατικών μεταξύ των επιχειρήσεων (ηλεκτρονικό τιμολόγιο), προκειμένου η ΓΓΔΣ και η αρμόδια φορολογική αρχή να έχουν πλήρη επίγνωση των πραγματοποιηθεισών συναλλαγών, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Στην ίδια κατεύθυνση, η μερική ή πλήρης επιδότηση του κόστους προμήθειας τερματικών POS σε συνδυασμό με την επιβεβλημένη αναθεώρηση της ιδιαίτερα επιβαρυντικής για τις επιχειρήσεις τιμολογιακής πολιτικής των πιστωτικών ιδρυμάτων, θα συνέτεινε στην ευρεία διάδοση και αποδοχή των νέων εργαλείων πραγματοποίησης αγοραπωλησιών.
• Ισχύς του μέτρου της συλλογής αποδείξεων και για τους ελεύθερους επαγγελματίες:   Η επιλεκτική εφαρμογή του μέτρου συλλογής των αποδείξεων και η διασύνδεσή του με το αφορολόγητο όριο, σε συγκεκριμένες μόνο ομάδες (μισθωτοί & συνταξιούχοι) στερεί τη δυνατότητα κάρπωσης φορολογικών ελαφρύνσεων από την πλευρά των επιτηδευματιών, υποτιμώντας με αυτόν τον τρόπο την πολύτιμη συνεισφορά τους στην προσπάθεια τόνωσης της καταναλωτικής δαπάνης. Η ΕΣΕΕ έχει από μακρού προτείνει να εκπίπτει το σύνολο των αποδείξεων όλων των επαγγελματικών κλάδων και όλων των φορολογουμένων κατά ένα ποσοστό από το εισόδημα και το υπόλοιπο αυτού να φορολογείται με βάση την ενιαία φορολογική κλίμακα, περιορίζοντας με αυτόν τον τρόπο οποιαδήποτε δεύτερη σκέψη. Η αφομοίωση ενός τέτοιου συστήματος, μέσω της χρήσης σύγχρονων ηλεκτρονικών μέσων (πλαστικό χρήμα) θα βελτίωνε τη φορολογική συνείδηση των υπόχρεων και θα διασφάλιζε την εισροή περισσότερων εσόδων στα κρατικά ταμεία, καταπολεμώντας αποτελεσματικά  τα χρόνια και δυσεπίλυτα προβλήματα της φοροδιαφυγής και της παραοικονομίας.
• Η ανάγκη θεσμοθέτησης επαγγελματικού λογαριασμού με πρόβλεψη ειδικού προστατευτικού καθεστώτος έναντι των κατασχέσεων για τις επιχειρήσεις, αποτελεί ένα πάγιο και διαρκές αίτημα του εμπορικού κόσμου Ο συγκεκριμένος λογαριασμός θα αποτελεί τον κύριο τροφοδότη της εμπορικής δραστηριότητας των επιτηδευματιών και θα τυγχάνει του ίδιου προστατευτικού πλαισίου με εκείνο των φυσικών προσώπων  (Νομικό πλαίσιο που διέπει το εν λόγω μέτρο: ν.356/1974, αρ. 31). Τούτων δοθέντων, θα πρέπει να παρέχεται η δυνατότητα γνωστοποίησης ενός επαγγελματικού λογαριασμού σε πιστωτικό ίδρυμα, ο οποίος θα μπορεί, ακόμη και μετά την εντολή κατάσχεσης, να τροφοδοτεί τις βασικές λειτουργίες της επιχείρησης (πληρωμή μισθοδοσίας, οφειλών προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία και προμηθευτών). Ο συγκεκριμένος λογαριασμός θα συνδέεται με τις εισπράξεις της επιχείρησης από πιστωτικές, χρεωστικές και προπληρωμένες κάρτες μέσω της χρήσης τερματικών μηχανημάτων αποδοχής ηλεκτρονικών πληρωμών (POS), ενώ το ύψος του προστατευτικού ορίου θα καθορίζεται βάσει των απολογιστικών δεδομένων της οικονομικής λειτουργίας κάθε επιχείρησης.
• Υποχρεωτική σταδιακή καθιέρωση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης (e – invoicing)μεταξύ των επιχειρήσεων αλλά και μεταξύ συναλλαγών των επιχειρήσεων και υπηρεσιών του Δημοσίου. Πλέον, η συνεχώς διευρυνόμενη χρήση ηλεκτρονικών μέσων τα τελευταία χρόνια έχει συμβάλλει αποδεδειγμένα τόσο στην τόνωση των κρατικών εσόδων και στη μείωση της φοροδιαφυγής όσο και στην εμπέδωση φορολογικής συνείδησης των υπόχρεων. Σύμφωνα μάλιστα με εκτιμήσεις υπολογίζεται πως η καθολική υιοθέτηση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης μπορεί να εξοικονομήσει ένα αξιοσέβαστο ποσό (περίπου 1 δις €) σε ετήσια βάση για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Τα αναμενόμενα οφέλη από την υιοθέτηση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης είναι πολλαπλά και αποτυπώνονται στη δραστική μείωση του κόστους διακίνησης, διαχείρισης και αποθήκευσης του φυσικού εντύπου, στην ουσιαστική ελαχιστοποίηση των λαθών, στην αυτοματοποίηση των διαδικασιών (έλεγχος καρτελών τιμολόγησης) και στην ταχύτερη εξόφληση των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων. Μάλιστα, προκειμένου η μετάβαση στη ψηφιακή οικονομία να είναι ομαλότερη για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, θα μπορούσε να εξεταστεί το ενδεχόμενο επιδότησης του κόστους προμήθειας του συγκεκριμένου λογισμικού, μέσω κονδυλίων του ΕΣΠΑ.