ΣΕΒ: Αναγκαίο ένα πιο φιλικό περιβάλλον για τη διαχείριση του ορυκτού πλούτου

Ο εξορυκτικός κλάδος αποτελεί ένα σημαντικό κλαδικό σύστημα της ελληνικής οικονομίας, άρρηκτα συνδεδεμένος με άλλους παραγωγικούς τομείς, εγχώριας αλλά, κυρίως, διεθνούς δραστηριότητας.
Τα προϊόντα της εξόρυξης αποτελούν εισροές πολλών άλλων παραγωγικών κλάδων, όπως για παράδειγμα της αυτοκινητοβιομηχανίας, των κατασκευών, των δομικών υλικών, της βιομηχανίας χημικών, της βιομηχανίας πλαστικών, της βιομηχανίας τροφίμων και της βιομηχανίας φαρμάκων.
Στην Ελλάδα έχει μεγάλη συμβολή στην προστιθέμενη αξία της βιομηχανίας (2,9%) και της οικονομίας (0,4%), πολύ περισσότερο συγκριτικά με άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι και η συνεισφορά του στις εξαγωγές, συνθέτοντας το 5,5% των ελληνικών εξαγωγών είναι προϊόντα εξόρυξης.
Υφίστανται σημαντικές προοπτικές, περαιτέρω, ανάπτυξης του κλάδου με πολλαπλά οφέλη για την ελληνική οικονομία.
Βασική προϋπόθεση, όμως, είναι η εφαρμογή μιας σειράς πολιτικών για τη διαχείριση του ορυκτού πλούτου μέσω ενός λειτουργικού θεσμικού πλαισίου και μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για τη βιώσιμη ανάπτυξη (ΣΕΒ, «Εθνική Πολιτική για την Αξιοποίηση των Ορυκτών Πρώτων Υλών», Special Report 10, 11 Ιουλίου 2017).
Στον εξορυκτικό κλάδο απασχολούνται περίπου 12.000 άτομα, στο σύνολό τους σχεδόν σε καθεστώς μισθωτής και πλήρους απασχόλησης.
Η απασχόληση στον κλάδο αυτόν λαμβάνει ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, τα οποία πρέπει να ληφθούν υπόψη στην εφαρμογή πολιτικών για την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού του.
Πρόκειται για έναν κλάδο που συμβάλει σημαντικά στην απασχόληση της περιφέρειας, καθώς το 94% των θέσεων απασχόλησης βρίσκονται εκτός Αττικής.
Αυτό σημαίνει ότι οι δράσεις ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού του κλάδου πρέπει να υλοποιούνται σε αποκεντρωμένο επίπεδο, ενώ είναι απαραίτητη η αξιοποίηση σύγχρονων μεθόδων εξ αποστάσεως εκπαίδευσης (e-learning, webinars).
Ένα άλλο χαρακτηριστικό της απασχόλησης στον εξορυκτικό κλάδο είναι ότι η πλειονότητα των εργαζομένων απασχολείται με την ειδικότητα του χειριστή μηχανημάτων έργου.
Αυτό σημαίνει ότι οι στρεβλώσεις που δημιουργεί το σύστημα αδειοδότησής τους δυσχεραίνει σημαντικά τη λειτουργία των επιχειρήσεων.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόκειται για έναν κλάδο όπου κυριαρχεί η απασχόληση σε τεχνικά επαγγέλματα, η ουσιαστική βελτίωση της επαγγελματικής κατάρτισης, ειδικότερα σε ειδικότητες με διαπιστωμένες ελλείψεις, θα προσφέρει στις επιχειρήσεις ανθρώπινο δυναμικό με τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις και δεξιότητες.
Ταυτόχρονα, θα προσφέρει στο εργατικό δυναμικό της περιφέρειας επαγγελματικές προοπτικές σε ποιοτικές θέσεις απασχόλησης, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι επιχειρήσεις προσλαμβάνουν εργαζομένους, κατά κανόνα, από τις τοπικές αγορές εργασίας, ότι ο βαθμός ανακύκλησης της εργασίας είναι ιδιαίτερα χαμηλός και ότι πρόκειται κατά κανόνα για θέσεις πλήρους απασχόλησης.
Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη η έντονη ανακατανομή της απασχόλησης μεταξύ των κλάδων του εξορυκτικού κλάδου, λόγω της μείωσης της εξορυκτικής δραστηριότητας στα ενεργειακά ορυκτά και της αύξησής της στα μεταλλικά ορυκτά, στα βιομηχανικά ορυκτά, στα μάρμαρα και στα αδρανή υλικά.
Συνεπώς, πολιτικές αναβάθμισης δεξιοτήτων (upskilling) και επανακατάρτισης (reskilling) του εργατικού δυναμικού που θα διευκολύνουν τη μετάβασή του από κλάδους που συρρικνώνονται σε κλάδους που αναπτύσσονται είναι ιδιαίτερα σημαντικές.
Τέλος, η ενίσχυση της απασχόλησης στις μικρότερες ηλικιακές ομάδες, ο περιορισμένος βαθμός ανακύκλησης της εργασίας, η συγκέντρωση της απασχόλησης σε μεγάλες, κυρίως, επιχειρήσεις και η επικράτηση της εξαρτημένης και της πλήρους απασχόλησης ευνοούν την επένδυση των επιχειρήσεων στο ανθρώπινο κεφάλαιό τους.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στον εξορυκτικό κλάδο λαμβάνουν χώρα σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις.
Η πλήρης ενσωμάτωσή τους στην παραγωγή θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στο περιεχόμενο της εργασίας.
Η χρήση αυτόνομων ή ημι-αυτόνομων μηχανημάτων αναμένεται να μετατοπίσει την απασχόληση από θέσεις χειρισμού των μηχανημάτων σε θέσεις επίβλεψής τους και αξιοποίησης του μεγάλου όγκου δεδομένων που παράγονται από αυτά.
Αυτό σημαίνει ότι μελλοντικά αναμένεται ενίσχυση της απασχόλησης σε θέσεις εργασίας υψηλών δεξιοτήτων και η μείωσή της σε θέσεις εργασίας μεσαίων και χαμηλών δεξιοτήτων.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τον κλάδο, αλλά και για τις τοπικές αγορές εργασίας, τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης να προσαρμοστούν στις εξελίξεις, αυτές, παρέχοντας στο ανθρώπινο δυναμικό τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες.