Σχέδιο Κομισιόν: Πλαφόν 200 ευρώ/MWh στην τιμή ηλεκτρικής ενέργειας και μείωση από βιομηχανίες 5% στις ώρες αιχμής

Οι Βρυξέλλες επεξεργάζονται ένα πλαφόν ύψους 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας για παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας εκτός φυσικού αερίου, ως μέρος των προσπαθειών για την καταστολή της ενεργειακής κρίσης της ΕΕ. 

Οι τιμές χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν εκτοξευθεί επειδή είναι συνδεδεμένες με την τιμή του φυσικού αερίου, είτε η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται από αυτό είτε από άλλες πηγές. Οι τιμές του φυσικού αερίου είναι περίπου 10 φορές υψηλότερες από ό,τι οι μέσοι όροι της τελευταίας δεκαετίας.

Ένα τέτοιο ανώτατο όριο θα μιμείται «τα αποτελέσματα της αγοράς που θα μπορούσαν να αναμένονται, εάν οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού λειτουργούσαν κανονικά και δεν υπόκεινται στη μετατροπή της ενέργειας ως όπλου μέσω διακοπών του εφοδιασμού με φυσικό αέριο», σημειώνει η Επιτροπή.

Θα πρέπει πάντως να σημειωθεί ότι παραμένει άγνωστη η επίπτωση τόσο των συγκεκριμένων μέτρων όσο και από τη σχεδιαζόμενη επιβολή πλαφόν στη τιμή του ρωσικού αερίου, στις τιμές ενέργειας, καθώς υπάρχουν ειδικοί της αγοράς που υποστηρίζουν ότι το αποτέλεσμα μπορεί να μην είναι σημαντικό, πέρα από την εύλογη συνέπεια της παραγωγής εσόδων που θα τροφοδοτούν κρατικές επιδοτήσεις.

Ιδιαίτερα δε για το πλαφόν στο ρωσικό αέριο, οι ίδιοι εκτιμούν ότι δεν αποκλείεται καθόλου να έχει το αντίθετο αποτέλεσμα, αυξάνοντας τις τιμές, ενώ δημιουργεί και τις προϋποθέσεις (λόγω καταστρατήγησης της ελεύθερης διαμόρφωσης τιμής και άρα των όρων των συμβολαίων) για άμεση και πλήρη διακοπή της ροής φυσικού αερίου από τη Ρωσία προς όλη την Ευρώπη.

Πάντως και πρώτη ανάγνωση του σχεδίου, παρότι κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση ως προς τις inframarginal τιμές, είναι μάλλον κατώτερο λειτουργικά από το μοντέλο που ήδη ακολουθεί η Ελλάδα. Κι αυτό διότι προβλέπει στατική, μόνιμη τιμή στα 200 ευρώ η μεγαβατώρα, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του το ενδεχόμενο να αυξηθούν πολύ οι τιμές των ρύπων, πράγμα που μπορεί να δημιουργήσει ανάγκη αναθεώρησης, αντίθετα με το ελληνικό μοντέλο που είναι πιο δυναμικό στον προσδιορισμό της τιμής.

Αβεβαιότητα παρά τα μέτρα

Συγκεκριμένα, στο κείμενο της πρότασης της Κομισιόν επισημαίνεται ότι «οι τιμές της ενέργειας αναμένεται να παραμείνουν υψηλές λόγω της αβεβαιότητας στην αγορά μετά από μια σειρά διαταραχών στον εφοδιασμό φυσικού αερίου, που μπορεί να εξηγηθεί μόνο από μια σκόπιμη προσπάθεια της Ρωσίας να χρησιμοποιήσει την ενέργεια ως πολιτικό όπλο. Περαιτέρω διακοπές του ρωσικού φυσικού αερίου στην ΕΕ τις επόμενες εβδομάδες ή μήνες μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα ακόμη υψηλότερα επίπεδα τιμών του φυσικού αερίου με αρνητικές επιπτώσεις στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, στο επίπεδο του πληθωρισμού, στη συνολική χρηματοπιστωτική και μακροοικονομική σταθερότητα της ΕΕ και στους πολίτες». 

Σύμφωνα με την Κομισιόν, το ανώτατο όριο θα πρέπει να είναι αρκετά υψηλό, ώστε να μην αποθαρρύνει τις μελλοντικές επενδύσεις σε τεχνολογίες που δεν στηρίζονται στο φυσικό αέριο.

Στην εισήγησή της, η Επιτροπή σημειώνει ότι «τα μέτρα που περιλαμβάνονται στον προτεινόμενο κανονισμό θα συμβάλουν στον μετριασμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, ιδίως όσον αφορά ορισμένες κατηγορίες καταναλωτών. Ωστόσο, τα μέτρα ενδέχεται να μην οδηγήσουν στην άμεση επαναφορά των τιμών της ενέργειας στα προ κρίσης επίπεδα ούτε στην εξάλειψη των σημαντικών επιπτώσεων της κρίσης τόσο στον πληθωρισμό όσο και στην ευρωπαϊκή οικονομία». 

Τα κράτη-μέλη πρέπει να χρησιμοποιήσουν αυτούς τους πρόσθετους πόρους για να στηρίξουν τους καταναλωτές -για παράδειγμα υποστηρίζοντας όλους τους οικιακούς καταναλωτές με άμεσες επιχορηγήσεις με βάση την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, για να βοηθήσουν στην κάλυψη του κόστους αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ή για να στηρίξουν επενδύσεις σε ΑΠΕ, αποθήκευση, ανταπόκριση ζήτησης, μεταφορά και διασύνδεση, με σεβασμό των κανόνων ανταγωνισμού. Ωστόσο, τα έσοδα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για την άμεση υποστήριξη συγκεκριμένων καταναλωτών εκτός των νοικοκυριών.

Το έγγραφο προτείνει επίσης έναν υποχρεωτικό στόχο μείωσης της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας 5% κατά τις ώρες αιχμής των τιμών -κάτι που πρότεινε η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Ένας συνήθης τρόπος για να ενθαρρυνθούν οι βιομηχανικοί χρήστες να μειώσουν τη χρήση ενέργειας σε ώρες αιχμής είναι μέσω συμβολαίων που επιτρέπουν στους διανομείς ηλεκτρικής ενέργειας να μειώνουν την προσφορά, με αντάλλαγμα αποζημίωση ή χαμηλότερους μελλοντικούς λογαριασμούς.

Το έγγραφο της επιτροπής προειδοποιούσε ότι τα κίνητρα που θα χρησιμοποιηθούν πρέπει να είναι «οικονομικά αποδοτικά». 

Δέσμευση κρατών για μείωση 10%

Πιο αναλυτικά, στην πρόταση σημειώνεται: «Ως απάντηση στον αυξημένο κίνδυνο για τον ερχόμενο χειμώνα και την ανάγκη να μειωθεί η συνολική ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας, να διατηρηθούν τα αποθέματα καυσίμων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και να ληφθούν στοχευμένα μέτρα για τη μείωση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στις πιο ακριβές ώρες, ο προτεινόμενος κανονισμός ορίζει δύο στόχους μείωσης της ηλεκτρικής ενέργειας. Ο πρώτος απαιτεί από τα κράτη-μέλη να λάβουν μέτρα για τη μείωση της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας (σ.σ. κατά 10%) από όλους τους καταναλωτές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που δεν είναι ακόμη εξοπλισμένοι με έξυπνα συστήματα μέτρησης ή συσκευές που τους επιτρέπουν να προσαρμόζουν την κατανάλωσή τους κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Τα μέτρα θα πρέπει να είναι αρκετά φιλόδοξα για την επίτευξη του ενδεικτικού στόχου και θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, εκστρατείες ενημέρωσης και επικοινωνίας των καταναλωτών και διαγωνισμούς για ανταπόκριση από την πλευρά της ζήτησης ή μη καταναλωμένη ενέργεια. Επιπλέον, για να στοχεύσει συγκεκριμένα τις πιο ακριβές ώρες κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, όταν το φυσικό αέριο καθορίζει γενικά την οριακή τιμή, η Επιτροπή προτείνει έναν υποχρεωτικό στόχο μείωσης τουλάχιστον 5% της καθαρής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά τις ώρες αιχμής.

Ο δεσμευτικός στόχος απευθύνεται πιο συγκεκριμένα σε καταναλωτές που μπορούν να προσφέρουν ευελιξία μέσω των προσφορών μείωσης της ζήτησης σε ωριαία βάση. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να είναι ελεύθερα να επιλέγουν τα κατάλληλα μέτρα για την επίτευξη των στόχων μείωσης της ζήτησης και θα πρέπει, ειδικότερα, να εξετάζουν οικονομικά αποτελεσματικά μέτρα που να βασίζονται στην αγορά, όπως πλειστηριασμοί ή προγράμματα δημοπρασιών. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει υφιστάμενα συστήματα ή εθνικά κίνητρα για την ανάπτυξη ανταπόκρισης στη ζήτηση και μπορεί επίσης να περιλαμβάνει οικονομικά κίνητρα ή αποζημιώσεις στα συμμετέχοντα μέρη της αγοράς. Ωστόσο, τα μέτρα αυτά πρέπει να σχεδιάζονται για να επιτυγχάνουν μειώσεις της ζήτησης με αποδοτικό κόστος και με ευρεία συμμετοχή για την αποφυγή επιδοτήσεων για συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών που στρεβλώνουν άσκοπα άλλες αγορές».