Ρόναλντ Μαινάρντους: Σε πλήρη ρήξη Τουρκία και Δύση – Η ειρήνη στο Αιγαίο θα μπορούσε να είναι το πρώτο θύμα

Η περιθωριοποίηση της Άγκυρας στα δυτικά μέσα ενημέρωσης είναι σύμπτωμα της βαθμιαίας απομάκρυνσης της Τουρκίας από τη Δύση, όπως σχολιάζει στη Deutsche Welle o Ρόναλντ Μαϊνάρντους*. Προειδοποιεί δε πως το πρώτο θύμα μπορεί να είναι η ειρήνη στο Αιγαίο. 

Ακολουθεί όλο το άρθρο του. 

Οι διεθνείς διενέξεις ακολουθούν συνήθως ένα καθορισμένο μοντέλο. Αυτό διδάσκει η ιστορία, αυτό αποδεικνύουν οι μελέτες της πολιτικής επιστήμης. Το τελικό στάδιο της κλιμάκωσης είναι ο πόλεμος. Ένα σημαντικό προκαταρκτικό στάδιο είναι πάντα η προετοιμασία του πληθυσμού για ενδεχόμενη σύρραξη. Στη φάση αυτή, ο έλεγχος της κοινής γνώμης διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο. Οι κυβερνώντες το πετυχαίνουν με την ευθυγράμμιση των μέσων ενημέρωσης. Παρατηρούμε πώς λειτουργεί αυτή η μέθοδος στη Ρωσία, όπου η δημόσια διαφωνία για τον πόλεμο του Πούτιν αποτελεί ποινικό αδίκημα. Το χτύπημα κατά της ελευθερίας της έκφρασης ξεκίνησε πολύ πριν από την εισβολή των ρωσικών τανκς στην Ουκρανία.

Η τρέχουσα κρίση μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας απέχει πολύ από την κατάσταση στην Ουκρανία. Ωστόσο, είναι αξιοπρόσεκτο ότι η ρητορική του Τούρκου προέδρου γίνεται όλο και πιο επιθετική, με τον Ερντογάν να απειλεί πλέον ανοιχτά με στρατιωτική επίθεση. Στο σενάριο της σταδιακής κλιμάκωσης, βρισκόμαστε στα προκαταρκτικά στάδια ενός πιθανού πολέμου. Το ανησυχητικό είναι ότι η δηλητηριώδης ρητορεία της πολιτικής ηγεσίας γίνεται αποδεκτή από μεγάλα τμήματα του πληθυσμού – και έχει αρνητικό αντίκτυπο. Οι φωνές που ζητούν μετριοπάθεια και ειρήνη, δύσκολα ακούγονται. Στην Τουρκία, η προεκλογική εκστρατεία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη: η αντιπολίτευση προσπαθεί εν μέρει να κερδίσει ψήφους με ακόμη πιο επιθετική ρητορική.

Όποιος διαβάζει τις εφημερίδες στην Ελλάδα και την Τουρκία αυτές τις μέρες θα βρει πολύ διαφορετικές αφηγήσεις: Στα καθοδηγούμενα τουρκικά μέσα ενημέρωσης η Ελλάδα είναι ο επιτιθέμενος. Στην Ελλάδα, είναι ακριβώς το αντίστροφο: για τους περισσότερους Έλληνες, ο Ερντογάν – και μόνο αυτός – τροφοδοτεί την ένταση. Η ελληνοτουρκική διαμάχη αποτελεί εδώ και καιρό αντικείμενο της διεθνούς πολιτικής. Και οι δύο πλευρές διεθνοποιούν τα διμερή ζητήματα – στην ΕΕ, στο ΝΑΤΟ και στις σχέσεις τους με τις ΗΠΑ. Στο μέτωπο της διεθνούς διπλωματίας, η Αθήνα έχει βγει μέχρι στιγμής νικήτρια. Η ΕΕ, και πιο πρόσφατα και οι ΗΠΑ, κάλεσαν τον Ερντογάν στην τάξη. Ακόμη και στα σχόλια των μεγάλων διεθνών εφημερίδων, μάταια αναζητά κανείς δημοσιεύματα που να υποστηρίζουν τις τουρκικές θέσεις. Αυτή η περιθωριοποίηση της Άγκυρας στα δυτικά μέσα ενημέρωσης είναι σύμπτωμα μίας βαθμιαίας απομάκρυνσης της Τουρκίας από τη Δύση. Γινόμαστε μάρτυρες ενός γεωστρατηγικού αναπροσανατολισμού της Τουρκίας, η οποία εδώ και καιρό, θεωρεί τον εαυτό της αναδυόμενη περιφερειακή δύναμη.

Σε αυτή την εκδοχή, με την οποία συμφωνεί μία  μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού, τα εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας κυριαρχούν έναντι όλων των άλλων παραμέτρων. Σε αυτή την κατάσταση, λιγοστεύουν οι δυνατότητες της ΕΕ και ιδίως του ΝΑΤΟ να πείσουν την Τουρκία να μετριάσει την πολιτική της. Η ειρήνη στο Αιγαίο – και αυτό είναι το χειρότερο σενάριο – θα μπορούσε να αποτελέσει το πρώτο θύμα της ρήξης της Τουρκίας με την Δύση. Με τη ρητορική του, ο πρόεδρος Ερντογάν προετοιμάζει ήδη τον πληθυσμό για αυτό το ενδεχόμενο.    

* O Δρ Ρόναλντ Μαινάρντους ειναι πολιτικός αναλυτής, σχολιαστής και κύριος ερευνητής στο ΕΛΙΑΜΕΠ. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990 διετέλεσε διευθυντής της Ελληνικής σύνταξης της Deutsche Welle.