Πως Προεδρικό Διάταγμα του ΥΠΕΝ μετέτρεψε οικόπεδα σε χωράφια – Προς αντίδραση «γαλάζιοι» βουλευτές

Πολλοί βουλευτές περιφέρειας της ΝΔ έχουν γίνει αποδέκτες παραπόνων, δυσαρέσκειας και πιέσεων από τους ψηφοφόρους μετά τη δημοσίευση του Προεδρικού Διατάγματος του υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, που είχε ως αποτέλεσμα την μετατροπή σε μια νύχτα οικοπέδων σε χωράφια χωρίς τη δυνατότητα δόμησης, με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες να βρεθούν αντιμέτωποι με τετελεσμένα γεγονότα, χωρίς καμία ουσιαστική αποζημίωση κι ενώ πλήρωναν επί χρόνια φόρους και ΕΝΦΙΑ. Ενώ, από την άλλη, όσοι έχουν εκδώσει οικοδομικές άδειες μπορούν να κτίσουν κανονικά!

Όμως, δημιουργούνται ιδιοκτήτες δύο ταχυτήτων, καθώς όσοι είχαν ήδη προλάβει να χτίσουν ή χτίζουν, δε θα υποστούν κάποια συνέπεια, αλλά η δυνατότητα αυτή σταματάει για τους υπόλοιπους.

Το Προεδρικό Διάταγμα, μάλιστα βγήκε σε ΦΕΚ μέσα στο Πάσχα στις 15 Απριλίου Μ. Τρίτη. (εδώ το Φ.Ε.Κ.).

Μάλιστα, σύμφωνα με βουλευτές της ΝΔ που μίλησαν στο Financialreport, γίνονται ζυμώσεις προκειμένου να κατατεθεί στη Βουλή ερώτηση προς τον αρμόδιο υπουργείο.

Τα όρια των Οικισμών καθορίσθηκαν κατά 99% σε όλη την Ελλάδα το 1985 με Αποφάσεις των τότε Κρατικών Νομαρχών. Έκτοτε, και επί 40 χρόνια (1985-2025) οι οικισμοί αναπτύσσονται εντός των ορίων τους, με ελάχιστες περιπτώσεις Πολεοδόμησής τους ή Πολεοδομικής Επέκτασής τους (κυρίως λόγω της μακροχρόνιας – άνω της 10ετίας – απαιτητικής διαδικασίας).

Τα κριτήρια όμως που τίθενται τώρα αφορούν το παρελθόν και λιγότερο το παρόν χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το μέλλον και η αναπτυξιακή προοπτική κάθε οικισμού, τόνισαν.

Έτσι, το Προεδρικό Διάταγμα ήρθε να οριοθετήσει ξανά 10.000 οικισμούς σε όλη την Ελλάδα, μετά την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ).

Ειδικότερα, μεγάλες αλλαγές στη δόμηση μικρών οικισμών φέρνει το νέο Προεδρικό Διάταγμα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με χιλιάδες ακίνητα να χάνουν το δικαίωμα οικοδόμησης. Το Προεδρικό Διάταγμα του υπουργείου τέθηκε σε ισχύ και ανα-οριοθετεί πάνω από 10.000 οικισμούς της χώρας.

Αφορά οικόπεδα σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων με έκταση κάτω από δύο στρέμματα.

Τα εν λόγω οικόπεδα βρίσκονται στη Γ’ ζώνη οικισμών (δηλαδή επεκτάσεις μετά το 1983) και δεν είναι πλέον οικοδομήσιμα.

Απότοκο του χαρακτηριστικού να μην θεωρούνται πια αυτά τα οικόπεδα οικοδομήσιμα ήταν η κατακόρυφη πτώση της αξίας τους έως 90%.

Έτσι, για παράδειγμα ένα οικόπεδο στην περιφέρεια που κάποιος θα μπορούσε να χτίσει κοστολογούνταν στα 100.000 ευρώ. Εν μία νυκτί όμως, αυτό το οικόπεδο μετατρέπεται σε αγροτεμάχιο με αξία 10.000 ευρώ.

Τι προβλέπει το Προεδρικό Διάταγμα

Το Προεδρικό Διάταγμα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας αφορά την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων.

Πιο συγκεκριμένα, η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ), η οποία μετουσιώθηκε στο Προεδρικό Διάταγμα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την οριοθέτηση των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, έκανε χιλιάδες ιδιοκτήτες ακίνητης περιουσίας να ανησυχούν.

Η απόφαση του ΣτΕ συρρικνώνει σημαντικά τα όρια ρίχνοντας ουσιαστικά στην εκτός σχεδίου περιοχή, ιδιοκτησίες, οι οποίες έως τώρα θεωρούνταν εντός των οικισμών και βεβαίως είχαν σαφώς μικρότερες απαιτήσεις οικοδομησιμότητας. Κάτι που οδηγεί σε απαξίωση της περιουσίας τους, αλλά και σε σοβαρές κοινωνικές επιπτώσεις, απειλώντας πολλά χωριά με μαρασμό, αλλά και εξαφάνιση από τον χάρτη.

Με το Προεδρικό Διάταγμα 129/2025 (ΦΕΚ Δ’ 194/15.05.2025) με τίτλο «Καθορισμός κριτηρίων, τρόπου και διαδικασιών οριοθέτησης των οικισμών της Χώρας με πληθυσμό κάτω των δύο χιλιάδων (2.000) κατοίκων, περιλαμβανομένων και των προϋφιστάμενων του 1923, καθώς και καθορισμός χρήσεων γης και γενικών όρων και περιορισμών δόμησης», θα αλλάξουν τα δεδομένα για χιλιάδες ιδιοκτήτες γης σε οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων, με κίνδυνο την απαξίωση τους περιουσίας τους.

Οριοθέτηση οικισμών

Προβλέπονται τρεις πολεοδομικές ζώνες, με διαφοροποιήσεις στην αρτιότητα και τους όρους δόμησης:

Ζώνη Α: Το συνεκτικό τμήμα του οικισμού που προϋφίσταται του 1923 (ιστορικός πυρήνας)

Ζώνη Β: Το συνεκτικό τμήμα που αναπτύχθηκε από το 1923 έως το 1983

Ζώνη Β1: Το διάσπαρτο τμήμα που αναπτύχθηκε από το 1923 έως το 1983

Ως οριοθέτηση νοείται ο καθορισμός του ορίου του οικισμού και του πολεοδομικού κανονισμού αυτού στο πλαίσιο εκπόνησης Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΤΠΣ), Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ) ή αυτοτελούς προεδρικού διατάγματος (Π.Δ.). Ως καθορισμός ορίου οικισμού νοείται και η επανέγκριση του ορίου ή η αναοριοθέτηση αυτού.

Για τον καθορισμό ορίου του οικισμού, κρίσιμος χρόνος είναι η πραγματική κατάσταση κατά την 14.03.1983, ημερομηνία έναρξης ισχύος του Ν. 1337/1983. Όλα τα στοιχεία που αφορούν τα κτίσματα πρέπει να ανάγονται υποχρεωτικά σε χρόνο προγενέστερο του έτους 1985 και να προκύπτει η ύπαρξη του οικισμού ως αυτοτελούς οικιστικού συνόλου με δέκα (10) τουλάχιστον κτίρια (π.χ. κατοικίες, αποθήκες κ.ά.) ή και άλλες κοινόχρηστες ή κοινωφελείς λειτουργίες ή κοινόχρηστους χώρους (π.χ. σχολείο, εκκλησία, πλατεία κ.ά.).

Από την οριοθέτηση αποκλείονται συνολικά δεκαπέντε (15) περιπτώσεις, όπως γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας, ζώνες αιγιαλού – παραλίας, εκτάσεις πλάτους διακοσίων (200) μ. από τον άξονα υπεραστικών τμημάτων του βασικού εθνικού οδικού δικτύου.

Αρτιότητα οικοπέδων

Ζώνη Α:

Ελάχιστο εμβαδό 2.000 τ.μ. και ελάχιστο πρόσωπο 15 μ. σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο

Ελάχιστο εμβαδό 500 τ.μ. και ελάχιστο πρόσωπο 10 μ. σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο (ισχύει για μικρούς απομακρυσμένους οικισμούς π.χ. ημιορεινοί)

Ισχύουν παρεκκλίσεις για προϋφιστάμενα οικόπεδα ελάχιστου εμβαδού 150 τ.μ. έως 2.000 τ.μ. υπό την προϋπόθεση προσώπου σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο.

Ζώνες Β και Β1:

Ελάχιστο εμβαδό από 300 τ.μ. έως 2.000 τ.μ. και ελάχιστο πρόσωπο 10 μ. σε κοινόχρηστο χώρο

Για οικόπεδα που δημιουργήθηκαν μετά τις 4.11.2011 ισχύει πρόσθετη προϋπόθεση ελάχιστου μήκους προσώπου (α) 10 μ. για εμβαδό οικοπέδου έως 500 τ.μ. και (β) 15 μ. για εμβαδόν μεγαλύτερο των 500 μ.

Πάντως, για όλες τις Ζώνες (Α, Β και Β1) προβλέπεται ότι οικόπεδα που, μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος, δημιουργήθηκαν ή κατατμήθηκαν νομίμως με βάση προϊσχύουσες διατάξεις ή με βάση τα ορισθέντα μεγέθη σε προγενέστερη πράξη οριοθέτησης του οικισμού, θεωρούνται άρτια και οικοδομήσιμα κατά κανόνα ή κατά παρέκκλιση, εφόσον έχουν πρόσωπο σε υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο.

Η Ζώνη Γ που αναφερόταν στο προηγούμενο σχέδιο του Π.Δ. και θα περιλάμβανε τις περιοχές του οικισμού μετά τη Β1 Ζώνη μέχρι και το καθορισμένο όριο του οικισμού, αφαιρέθηκε έπειτα από παρατήρηση του Σ.τ.Ε.

Δεν προβλέπεται επίσης οριοθέτηση σε μη οριοθετημένους οικισμούς.

Κατά τα λοιπά, στο Προεδρικό Διάταγμα περιλαμβάνεται πλήθος διατάξεων που είναι αδύνατον να αναλυθούν στο σύνολό τους, όπως επίσης και να απαντηθούν τα πάμπολλα ερωτήματα που προκύπτουν σχετικά με αυτές, ωστόσο είναι κρίσιμο να σημειωθούν τα εξής:

Έναρξη ισχύος νέων διατάξεων

Οι νέες διατάξεις δεν τίθενται σε άμεση ισχύ, αλλά εφαρμόζονται μέχρι την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος οριοθέτησης εκάστου οικισμού, με εξαίρεση την απαγόρευση ανέγερσης βιομηχανικών και βιοτεχνικών εγκαταστάσεων για τις οποίες απαιτείται η διεξαγωγή Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων εκτός των ορίων των οικισμών και σε απόσταση έως και 500 μ. περιμετρικά αυτών. Μέχρι τότε εφαρμόζονται οι αντίστοιχες για κάθε είδος οικισμού πολεοδομικές διατάξεις.

Εκδοθείσες οικοδομικές άδειες

Οικοδομικές άδειες που έχουν εκδοθεί μέχρι τη δημοσίευση του Προεδρικού Διατάγματος οριοθέτησης των οικισμών θεωρούνται νόμιμες και ισχυρές και οι προβλεπόμενες οικοδομικές εργασίες εκτελούνται νομίμως. Επιτρέπεται η ενημέρωση και η αναθεώρηση οικοδομικών αδειών σε ισχύ ή και για παράταση ισχύος, καθώς και η έκδοση έγκρισης εργασιών μικρής κλίμακας, σύμφωνα με τους όρους δόμησης που χορηγήθηκε η άδεια.

Ενδεικτικό παράδειγμα

Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα στον Δήμο Μίνωα Πεδιάδας με την εγκατάσταση ενός νέου αεροδρομίου αχρηστεύονται ακίνητα, ενώ πολλά αδόμητα οικόπεδα θα γίνουν ξαφνικά αγροτεμάχια. 

Όπως ανέφερε και σε δήλωσή της η Ένωση Ιδιοκτητών Ακινήτων Νομού Ηρακλείου ΕΝΙΔΑΝΗ, «οι ιδιοκτησίες που είναι αυτή τη στιγμή εντός ορίων οικισμών, με τη δημοσίευσή του νέου ΠΔ του ΥΠΕΝ, που προβλέπει μείωση των ορίων οικισμών σε χωριά και σε οικισμούς έως και 2.000 κατοίκων θα τραπούν σε ιδιοκτησίες εκτός ορίων οικισμών και συνεπώς άνευ οικοδομησιμότητας με αποτέλεσμα την πλήρη απαξίωσή τους επισημαίνοντας παράλληλα ότι η συρρίκνωση των ορίων των οικισμών θα συρρικνώσει και τις οικονομίες των χωριών, θα είναι κίνητρο για την αστυφιλία και θα οξύνει το πρόβλημα στέγασης των δημοσίων υπαλλήλων που διορίζονται στην περιφέρεια και των ιδιωτών εργαζομένων κυρίως στον τουρισμό και τις αγροτικές εργασίες. Η συρρίκνωση των ορίων των οικισμών θα συρρικνώσει και τις οικονομίες των χωριών, θα είναι κίνητρο για την αστυφιλία και θα οξύνει το πρόβλημα στέγασης των δημοσίων υπαλλήλων που διορίζονται στην περιφέρεια και των ιδιωτών εργαζομένων κυρίως στον τουρισμό και τις αγροτικές εργασίες». 

«Παράθυρο» Παπασταύρου για την Ζώνη Γ

Στο ζήτημα οριοθέτησης των οικισμών κάτω των 2.000 κατοίκων, αναφέρθηκε χθες μιλώντας στην ΕΡΤ ο υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, οποίος αφού «έδωσε», αιτιολογώντας τον όμως ως προς την ορθότητα μέτρου, τον προκάτοχό του Θόδωρο Σκυλακάκη που προετοίμασε το Προεδρικό Διάταγμα, άφησε «παράθυρο» στο θέμα που έχει προκύψει σχετικά με τη Ζώνη Γ, η οποία είναι η απομακρυσμένη Ζώνη από τον οικιστικό ιστό, για την οποία, όπως είπε, η Πολιτεία με επιστημονικά κριτήρια, σεβόμενη την αξιολόγηση του ΣτΕ, «μελετά νομοθετική ρύθμιση μέσα από την οποία θα προσπαθήσει να ενσωματώσει τα ακίνητα που έχουν γεωγραφική, πραγματική ή οικιστική σχέση με τον οικισμό».