Πως η κυβέρνηση και το υπουργείο Ανάπτυξης χώρισαν τις επιχειρήσεις σε πατρίκιους και πληβείους

Ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας μπορεί να προέρχεται από μια οικογενειακή επιχείριση που κάνει καλές συμφωνίες – η εταιρεία του προσφάτως έκανε μία μεγάλη συμφωνία με την πολυεθνική 3M για τη διάθεση των προϊόντων της στην ελληνική και κυπριακή αγορά – όμως δεν είναι ένας καλός υπουργός. Ούτε για τις επιχειρήσεις ούτε για τους καταναλωτές.
Η ενέργεια του Πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη να φθάσει μέχρι το ράφι του σούπερ μάρκετ το περασμένο Σαββατοκύριακο, μετά από 30 μήνες ανοδικής πορείας του δείκτη τιμών καταναλωτή (ο δείκτης τιμών καταναλωτή που αποτυπώνει τις συνθήκες του πληθωρισμού ξεκίνησε την άνοδό του σε ετήσια βάση το Μάιο του 2021 και συνεχίζει), δείχνει την αγωνία της κυβέρνησης να πείσει ότι αποδίδει το νέο μέτρο, περί μείωσης τιμής και μπορεί να τιθασεύσει την ακρίβεια. Το νέο μέτρο προς το παρόν φέρει την παραπλανητική ονομασία περί μόνιμης μείωσης της τιμής δεδομένου ότι στη νομοθετική διάταξη που η κυβέρνηση ψήφισε έχει οριστεί ως περίοδος ισχύος διάστημα έξι μηνών και συγκεκριμένα μέχρι την 31η Μαΐου 2024.
Σε ότι αφορά την αποτελεσματικότητά του μπορεί να φέρει κάποια αποκλιμάκωση τιμών, αφού προηγουμένως οι ίδιες οι εταιρείες αναγκάστηκαν να αυξήσουν τις τιμές πέφτοντας ορισμένες στην παγίδα του άλλου μέτρου που ορίζει πλαφόν στο περιθώριο κέρδους, το οποίο ούτε και αυτό συνέβαλλε στη γενικότερη πτώση των τιμών, όπως ακριβώς και το καλάθι του νοικοκυριού. Μπορεί να βοήθησαν αλλά αποσπασματικά. Γι΄αυτό και ο αρμόδιος υπουργός προετοιμάζει και άλλο μέτρο με τις προσφορές.

Ένας νόμος με δύο μέτρα και δύο σταθμά 

Ειδικότερα, η επιβολή του πλαφόν στο περθώριο κέρδους είναι ένα εξ’ ορισμού λανθασμένο μέτρο, αφού ωθεί τις εταιρείες να πουλάνε σε υψηλότερες τιμές διατηρώντας σταθερό το περιθώριο κέρδους (όταν πουλάς σε υψηλότερη τιμή με σταθερό περιθώριο κέρδους, το ονομαστικό κέρδος είναι υψηλότερο). Δεν υπάρχει καλύτερη απόδειξη για την αποτυχία του μέτρου από το ότι είναι σε ισχύ από την περίοδο του κορονοϊού, διευρύνθηκε στη συνέχεια και οδήγησε σε αύξηση των τιμών επί 30 μήνες. Επίσης, το συγκεκριμένο μέτρο δεν εφαρμόζεται παντού. Εφαρμόζεται κατ΄επιλογήν.

Δεν εφαρμόζεται για παράδειγμα στα διυλιστήρια. Τα διυλιστήρια και πουλούσαν σε υψηλότερες τιμές και πουλούσαν με αυξημένα περιθώρια κέρδους. Το πλαφόν ήταν για άλλους…
Η ΔΕΗ, που έχει δεσπόζουσα θέση στην αγορά του ηλεκτρισμού, αύξησε τα περιθώρια κέρδους της, όπως έδειξαν και τα στοιχεία του 9μήνου.
Οι τράπεζες μπορούν να δανείζουν με πολλαπλάσια spreads (διαφορά μεταξύ επιτοκίων δανείων και καταθέσεων), δηλαδή μπορούν να αυξάνουν τα περιθώρια κέρδους τους. Πολλές επιχειρήσεις μπορούν να έχουν αυξημένα περιθώρια κέρδους και μπράβος τους, αλλά όχι όλες.

Οι ιδιοκτήτες ακινήτων επίσης μπορούν να αυξάνουν τα ενοίκια και όσοι παρέχουν υπηρεσίες μπορούν επίσης να αυξάνουν τιμές και περιθώρια κέρδους.

Συνεπώς, όταν έχουν αυξηθεί όλα τα παραπάνω και οι δαπάνες λειτουργίας των επιχειρήσεων, δηλαδή έχει αυξηθεί το ρεύμα, έχουν αυξηθει τα καύσιμα, έχει αυξηθεί το κόστος δανεισμού και όλες αυτές οι δραστηριότητες έχουν «απρόσμενα κέρδη« –  όπως είχε δηλώσει και ο Γ. Βαρδινογιάννης για τα κέρδη της Motoroil – αφού οι αγορές έιναι ολιγοπωλιακές και δεν υπάρχει αποτελεσματικός ανταγωνισμός, οι υπόλοιπες επιχειρήσεις τί πρέπει να κάνουν; Να μην αυξήσουν τις τιμές;
Για τον υπουργό Ανάπτυξης, ο παραγωγός του λαδιού – πάμε σε άλλο παράδειγμα – μπορεί να πουλάει τριπλάσια τιμή το λάδι σε σχέση με πέρυσι και με υψηλότερα περιθώρια κέρδους. Αντίθετα, ο μεταπράτης δεν μπορεί. Και μπορεί ο παραγωγός να έχει αποθεματοποιήσει παλιό λάδι και να το πουλάει με υψηλότερα περιθώρια κέρδους, αλλά όχι ο έμπορος. Ετσι λέει ο υπουργός στις τηλεοράσεις.
Αυτή η οικονομία έχει δημιουργηθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα.
Σε ποιες ακριβώς επιχειρήσεις ισχύουν τα περιθώρια κέρδους δεν είναι ευδιάκριτο. Η νομοθεσία αναφέρεται σε κλάδους και σε διαφορά τιμής αγοράς και πώλησης ανά μονάδα προϊόντος και όχι σε στάδια παραγωγής. Το υπουργείο Ανάπτυξης επιβάλει πρόστιμα για να λέει ότι κάτι κάνει και πατάσσει την ακρίβεια, αλλά δεν μπορεί να ελέγξει τον πληθωρισμό από τον Μάιο του 2021. Τυχαίο, όπως έλεγε και ο Καρατζαφέρης; Όχι, διότι ο πληθωρισμός είναι οφέλιμος για το κρατικό χρέος (καθώς μειώνεται ο λόγος χρέος προς ΑΕΠ), αυξάνει τα έσοδα από φόρους όταν υπάρχει ζήτηση (π.χ. τουρισμός) και ωφελεί συγκεκριμένες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε ολιγοπωλιακές αγορές. Τόσο απλά.

Χρήστος Ιωάννου
[email protected]