Πληρωμές του ρωσικού φυσικού αερίου σε ρούβλια – Μια αναμέτρηση με χαμένους

Και η Ευρώπη και η Ρωσία θα βγουν χαμένες αν ο Βλαντιμίρ Πούτιν κάνει πράξη την απειλή ότι θα διακόψει τις προμήθειες φυσικού αερίου σε όσες «μη φιλικές» χώρες δεν πληρώσουν σε ρούβλια. 

Αν και η απειλή έρχεται μετά τον χειμώνα, γράφει το Reuters, η Ευρώπη έχει πολλά ακόμα να χάσει. Επιχειρήσεις και νοικοκυριά γονατίζουν ήδη από την ακρίβεια. Από την άλλη, η Μόσχα ακρωτηριάζει την κυριότερη πηγή εσόδων της, φλερτάροντας με την αυτοκτονία.

Αν πέρυσι δεν είχε τα 155 δισ. κυβικά μέτρα (bcm) ρωσικού φυσικού αερίου, η Ευρώπη θα αναγκαζόταν να καταφύγει στην αγορά spot, όπου οι τιμές είναι ήδη περίπου 500% υψηλότερες από πέρυσι. 

Οι ελάχιστες επιλογές της Ευρώπης

Για να προσελκύσουν υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) από το Κατάρ ή τις Ηνωμένες Πολιτείες, ή ακόμη και για προμήθειες μέσω αγωγών από Νορβηγία ή Αλγερία, οι ευρωπαϊκές χώρες θα πρέπει να ανταγωνιστούν την Ασία.

Οι αμερικανικές εξαγωγείς LNG έχουν ήδη αναδειχθεί στον μεγάλο νικητή της κρίσης εφοδιασμού στην Ευρώπη, ενώ ωφέλειες σημειώνει και η Νορβηγία.

Η Ελλάδα, γράφει το Reuters, δήλωσε ότι θα μπορούσε να αποφύγει προβλήματα προμήθειας φυσικού αερίου, υπό την προϋπόθεση ότι υπάρχει αρκετό αέριο διαθέσιμο στην παγκόσμια αγορά.

Την περασμένη εβδομάδα οι ΗΠΑ δήλωσαν ότι θα προμηθεύσουν με 15 bcm LNG την Ευρωπαϊκή Ένωση φέτος, κλάσμα βέβαια των ποσοτήτων που στέλνει μέσω αγωγών στην Ευρώπη η Ρωσία. Επιπλέον, αρκετές ευρωπαϊκές χώρες στρέφονται ξανά στη χρήση του άνθρακα, στην παράταση ζωής των πυρηνικών σταθμών, αλλά και στην αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο κίνδυνος από τη διακοπή των ρωσικών ροών μπορεί να είναι χαμηλός προσώρας, ωστόσο θα μπορούσε να αυξηθεί οδεύοντας προς τον επόμενο χειμώνα – παράλληλα με την αύξηση της ζήτησης. Αν δεν ληφθούν μέτρα, με τα σημερινά δεδομένα εκτιμάται ότι η Ευρώπη θα εισέλθει στον επόμενο χειμώνα με αποθέματα φυσικού αερίου μόλις 10%, δήλωσε η Κατερίνα Φιλιπένκο, αναλύτρια της Wood Mackenzie.

Για να προσελκύσουν περισσότερο LNG από αλλού, οι ευρωπαϊκές τιμές χονδρικής θα πρέπει να παραμείνουν υψηλότερες από την τιμή αναφοράς στην Ασία. 

«Οι εταιρείες που έχουν υπογράψει μακροπρόθεσμα συμβόλαια με την Gazprom λαμβάνουν φυσικό αέριο σε πολύ χαμηλότερες τιμές απ’ ό,τι θα πρέπει να πληρώσουμε στην αγορά LNG. Έτσι θα υπάρξουν επιπτώσεις στις τιμές της ενέργειας», έχει δηλώσει η επίτροπος Ενέργειας Κάντρι Σίμσον.

Και η ρωσική αυτοχειρία

Η Ρωσία βρίσκεται ενώπιον τεράστιας απώλειας εσόδων. Τους πρώτους εννέα μήνες του 2021, τα έσοδα της Gazprom από πωλήσεις σε Ευρώπη, Τουρκία και Κίνα ανήλθαν σε 2,5 τρισ. ρούβλια (31 δισ. δολάρια), με εξαγωγές 176 bcm φυσικού αερίου.

«Αν αποφάσιζε η Ρωσία να περιορίσει την προσφορά, θα ήταν σαν να πυροβολεί τα πόδια της», είπαν αναλυτές της SEB Research.

Ο μηχανισμός πληρωμής σε ρούβλια θα έχει μόνο πρόσκαιρα οφέλη. «Η κίνηση θα αποκόψει τη Ρωσία από μια ζωτική πηγή συναλλάγματος, και ενώ οι κυρώσεις έχουν περιορίσει την πρόσβαση της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας στα συναλλαγματικά της αποθέματα», δήλωσαν αναλυτές της Fitch Solutions. Παραβιάζοντας τα συμβόλαια, η Gazprom κινδυνεύει επίσης να εμπλακεί σε δικαστικές περιπέτειες και να υποχρεωθεί να καταβάλει μεγάλα πρόστιμα.

Ερώτημα είναι και τι μπορεί να κάνει η Ρωσία το φυσικό αέριο που συνήθως προμηθεύει στην Ευρώπη. Η πρόεδρος της Ανω Βουλής Βαλεντίνα Ματβιγιένκο δήλωσε ότι οι προμήθειες ίσως ανακατευθυνθούν στις ασιατικές αγορές. Ωστόσο, δεν υπάρχει αγωγός που να επιτρέπει στη Ρωσία να στείλει στην Ασία το αέριο με το οποίο ως τώρα προμηθεύει την Ευρώπη. Ένας αγωγός προς την Κίνα στέλνει αέριο από άλλα κοιτάσματα, που δεν τροφοδοτούν την Ευρώπη, ενώ δεν υπάρχει διασύνδεση για να επαναδρομολογηθούν αυτές οι ροές.

Οι ασιατικές αγορές ενδέχεται επίσης να μην ενδιαφέρονται για περαιτέρω αγορές. Η Ρωσία υπονομεύει τον εαυτό της. «Πόσο πιθανό είναι η Κίνα ή η Ινδία να βασιστεί στο ρωσικό αέριο, εάν η Ρωσία δείχνει ξεκάθαρα ότι δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει το φυσικό αέριο ως όπλο;» ανέφεραν αναλυτές της SEB Research.

Αν διακοπεί τέλος η παραγωγή φυσικού αερίου, προφανώς αυτό θα βλάψει τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, επισημαίνουν οι αναλυτές.