Παράνομες σύμφωνα με το ΣτΕ, οι αντικειμενικές αξίες στο Ψυχικό, στη Φιλοθέη, στο Νέο Βουτσά και στους Δελφούς

Η 7μελής σύνθεση του Β’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας με τις υπ’ αριθμ. 2334-2337/2016 αποφάσεις της και με πρόεδρο την αντιπρόεδρο Μαίρη Σάρπ, έκρινε παράνομο τον τρόπο προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων και τον ΕΝΦΙΑ σε 4 περιοχές της χώρας. Πρόκειται για την Φιλοθέη, το Ψυχικό και τον Νέο Βουτσά στην Αττική, καθώς και για τους Δελφούς , οι αντικειμενικές αξίες και ο ΕΝΦΙΑ των οποίων κρίθηκαν μη νόμιμα, από την 8η Ιουνίου του 2016 και εντεύθεν, δηλαδή από την ημέρα συζήτησης των υποθέσεων στο ακροατήριο της 7μελούς σύνθεσης του Β’ Τμήματος του ΣτΕ.

Το ΣτΕ ακύρωσε την σχετική υπουργική απόφαση καθορισμού των αντικειμενικών αξιών κατά το σκέλος εκείνο μόνο που αφορά τις 4 εν λόγω περιοχές (σε αυτές μόνο τις περιοχές είχαν ακίνητα οι προσφεύγοντες στο ΣτΕ και όχι για την υπόλοιπη Ελλάδα), καθώς ο προσδιορισμός έγινε οριζόντια και «συλλήβδην για όλες τις ζώνες ορισμένης περιφέρειας».

Σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ, ο προσδιορισμός των αντικειμενικών αξιών έγινε χωρίς να υπάρχει διαφανής, ορισμένη, πρόσφορη και οικονομετρικά άρτια μεθοδολογία όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία (νόμος 3852/2010), αλλά ούτε λήφθηκε υπόψη η γνώμη του κάθε δήμου ή κοινότητας.

Κατά τους συμβούλους Επικρατείας, οι αποφάσεις του ΣτΕ δεν σημαίνουν ότι πρέπει να επιστραφεί ο ΕΝΦΙΑ του 2016 στους ιδιοκτήτες ακινήτων των 4 αυτών περιοχών και αυτό γιατί κρίθηκε ότι δεν μπορεί ένα μήνα πριν την εκπνοή του 2016 να τροποποιηθεί ο κρατικός προσυλλογισμός. Μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2016 πάντως, θα πρέπει να έχουν προσδιοριστεί οι νέες αντικειμενικές αξίες στις 4 αυτές περιοχές, προκειμένου να καθοριστεί – σύμφωνα με αυτές και όπως προβλέπει το ΣτΕ – κι ο ΕΝΦΙΑ για το 2017.

Συγκεκριμένα, οι αποφάσεις του ΣτΕ, μεταξύ των άλλων αναφέρουν: «Κατά την έννοια των εξουσιοδοτικών διατάξεων του άρθρου 41 του ν. 1249/1982, ερμηνευoμένων υπό το φως των άρθρων 4 (παρ. 5) και 78 (παρ. 1) του Συντάγματος, ο προσδιορισμός από την κανονιστικώς δρώσα Διοίκηση των αντικειμενικών αξιών των ακινήτων πρέπει να διενεργείται με βάση ενιαία (για το σύνολο των περιοχών που έχουν ενταχθεί στο σύστημα αντικειμενικού προσδιορισμού), διαφανή, αρκούντως ορισμένη, πρόσφορη και οικονομετρικά άρτια μεθοδολογία, ώστε να παρέχονται στους βαρυνόμενους επαρκή εχέγγυα ορθού καθορισμού της φορολογούμενης (ελάχιστης εύλογης αγοραίας) αξίας των ακινήτων τους και να τηρείται από τα αρμόδια διοικητικά όργανα το ίσο μέτρο (γνωμοδοτικής και αποφασιστικής) κρίσης.

Η τοιαύτη ειδική μέθοδος πρέπει, ιδίως, να λαμβάνει προσηκόντως υπόψη την παρατεταμένη και σταδιακά εντεινόμενη ύφεση της αγοράς ακινήτων, συνεπεία της οικονομικής κρίσης και της επιβάρυνσης της ακίνητης περιουσίας με νέους φόρους, από το 2010 και μετά. Κατά την κοινή πείρα, ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο προσδιορισμού της αγοραίας αξίας ενός ακινήτου, είναι η τοποθεσία του, ο ως άνω ορισμός πρέπει να γίνεται τουλάχιστον σε επίπεδο δημοτικής ενότητας ή κοινότητας δήμου, κατόπιν συνεκτίμησης (διενεργούμενης κατ’ εφαρμογή της προαναφερόμενης ειδικής μεθόδου) συγκεκριμένων, περιλαμβανόμενων στο διοικητικό φάκελο, πρόσφορων και επίκαιρων στοιχείων για την πραγματική αγοραία αξία των ακινήτων στη σχετική ζώνη ή, σε περίπτωση αιτιολογημένης διαπίστωσης της ανυπαρξίας τέτοιων στοιχείων, με συνεκτίμηση ανάλογων υφιστάμενων στοιχείων για τις όμορες/γειτονικές ζώνες, ή για άλλες ζώνες που κρίνονται αιτιολογημένα ότι παρουσιάζουν ουσιώδεις ομοιότητες όσον αφορά την αγορά ακινήτων.

Μεταξύ των στοιχείων που (πρέπει να) λαμβάνονται υπόψη στο πλαίσιο αυτό, είναι και η προβλεπόμενη στο άρθρο 261 παρ. 4 του ν. 3852/2010 (απλή) γνώμη του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου.

Ο καθορισμός των τιμών εκκίνησης στην επίδικη ζώνη έγινε στο πλαίσιο συλλήβδην προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών για τις ζώνες του συνόλου της επικράτειας, αναλόγως της τιμής που είχαν πριν από την επίδικη αναπροσαρμογή, βάσει εισήγησης της αρμόδιας επιτροπής του άρθρου 41 του ν. 1249/1982, η οποία πρότεινε οριζόντιες ποσοστιαίες μεταβολές ανά ομάδα τιμών ζώνης γενικά των ακινήτων της οικείας περιφέρειας, χωρίς να εκφέρει εξατομικευμένη κρίση για τις επιμέρους ζώνες της, ειδικότερα, δε, για την επίδικη ζώνη, με παράθεση των συγκεκριμένων στοιχείων που έλαβε υπόψη της σχετικά με τη ζώνη αυτή, και χωρίς να προκύπτει η εφαρμογή (από την επιτροπή και, περαιτέρω, από τον υπουργό) ορισμένης, οικονομετρικά άρτια μεθοδολογίας προσδιορισμού των αντικειμενικών αξιών».

Τέλος, το ΣτΕ «σταθμίζοντας τα συμφέροντα των διαδίκων, αποδίδει μείζονα βαρύτητα στο επιτακτικό δημόσιο συμφέρον, που καθίσταται ακόμα εντονότερο υπό τις παρούσες δημοσιονομικές συνθήκες, αποτροπής του κινδύνου ουσιώδους διαταραχής των φορολογικών εσόδων του κράτους για το έτος φορολογίας 2016, και, συνακόλουθα, κρίνει, κατ’ εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 50 παρ. 3β του π.δ. 18/1989, ότι η ακύρωση καθεμίας των επίμαχων ρυθμίσεων της παραγράφου 2α της προσβαλλόμενης υπουργικής απόφασης πρέπει να μην αναδράμει στο χρόνο έναρξης ισχύος της (21.5.2015), αλλά στις 8.6.2016, χρόνο συζήτησης των υποθέσεων στο ακροατήριο».