Νουρεντίν Νεμπατί: «Η τουρκική οικονομία είναι η λάμψη στα μάτια»

Όταν τον προηγούμενο μήνα ζητήθηκε από τον νέο υπουργό Οικονομικών της Τουρκίας, Νουρεντίν Νεμπατί, να δώσει λεπτομέρειες για μια πρωτοβουλία που είχε στόχο να σταματήσει την τουρκική λίρα από την κατάρρευση, εκείνος βρήκε έναν μάλλον ασυνήθιστο τρόπο για να εξηγήσει τη στρατηγική του.

«Δεν θα δώσω έναν αριθμό τώρα», είπε στον έκπληκτο τηλεοπτικό δημοσιογράφο, σύμφωνα με το Reuters.

«Μπορείς να δεις μέσα στα μάτια μου; Τι βλέπεις; Η οικονομία είναι η λάμψη στα μάτια».

Για τον άνθρωπο που επελέγη από τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για να επιβλέψει την ανορθόδοξη οικονομική πολιτική της μείωσης των επιτοκίων, με στόχο να αντιμετωπιστούν ο αυξανόμενος πληθωρισμός και η πτώση της ισοτιμίας του τουρκικού νομίσματος, η απάντηση ήταν χαρακτηριστικά μη συμβατική.

Έξι εβδομάδες αφότου ανέλαβε την πιο υψηλού προφίλ δουλειά στην κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, συνδυάζοντας τα υπουργεία Οικονομικών και Οικονομίας, ο 58χρονος υπουργός έχει φέρει σε αμηχανία τις αγορές με σχόλια για θέματα που κυμαίνονται από τον πληθωρισμό μέχρι τη Federal Reserve των ΗΠΑ.

«Βάλαμε στην άκρη τις ορθόδοξες πολιτικές, τώρα είναι οι ετερόδοξες πολιτικές», είχε δηλώσει ο Νεμπατί πριν από δύο εβδομάδες απευθυνόμενος στις επιχειρήσεις και αναφερόμενος στις μειώσεις των επιτοκίων, οι οποίες αντιβαίνουν στην κυρίαρχη οικονομική θεωρία, σύμφωνα με την οποία η καταπολέμηση του πληθωρισμού απαιτεί υψηλότερα επιτόκια, όχι χαμηλότερα.

«Δεν θα κινηθούμε σε έναν δρόμο που μας έχουν χαράξει άλλοι, αλλά στον δικό μας δρόμο», δήλωσε σε μία από τις πολλές ομιλίες και τηλεοπτικές συνεντεύξεις που έχει δώσει αφότου ανέλαβε το υπουργείο.

Όπως αναφέρει το Reuters, επικριτές της κυβέρνησης, περιλαμβανομένων πολιτικών της αντιπολίτευσης και ξένων οικονομολόγων, λένε πως αυτός ο δρόμος προκαλεί κινδύνους για την Τουρκία και πως ο Ερντογάν με τον διορισμό του Νεμπατί προκάλεσε περαιτέρω αναστάτωση στις αγορές.

«Αντί να εμπνεύσεις εμπιστοσύνη στην οικονομία, πήρες μέτρα που άφησαν τους πάντες αποσβολωμένους», είπε η επικεφαλής του εθνικιστικού κόμματος IYI, Μεράλ Ακσνέρ, απευθυνόμενη στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

«Καθώς το έθνος μας πλήττεται, ο ‘Κομήτης Νεμπατί’ που έβαλες στο πηδάλιο της οικονομίας […] μιλάει ξεδιάντροπα για τη ‘σπίθα στα μάτια του’».

Σύμφωνα με το Reuters, ακόμη και μερικές πηγές που βρίσκονται κοντά στην κυβέρνηση εξέφρασαν ανησυχία, λέγοντας πως η Τουρκία θα μπορούσε να επιλέξει μια πιο φιλική προς την αγορά προσωπικότητα για να την θέσει επικεφαλής της οικονομίας σε τόσο ταραγμένους καιρούς.

Ο Νεμπατί δεν ήταν διαθέσιμος για να σχολιάσει τα παραπάνω στο διεθνές πρακτορείο ειδήσεων, ενώ ο εκπρόσωπος του υπουργείου Οικονομικών δεν απάντησε σε ερωτήσεις σχετικά με τον ρόλο του υπουργού. Το γραφείο του Ερντογάν επίσης δεν απάντησε άμεσα σε αίτημα για σχόλιο.

Παράλληλα, υψηλόβαθμος αξιωματούχους από το κόμμα AKP του Ερντογάν δήλωσε πως ο Νεμπατί ανέλαβε καθήκοντα όταν η παγκόσμια οικονομία «αντιμετώπιζε δυσκολίες» και εφάρμοσε νέους κανονισμούς, εργάζεται σε στενή συνεργασία με τον πρόεδρο και εμπόδισε την κατάρρευση της λίρας.

«Γίνονται μερικά απαισιόδοξα σχόλια και δεν πιστεύω ότι ο Νεμπατί το αξίζει», δήλωσε ο αξιωματούχος.

«Θετικός φαύλος κύκλος»

Ο Νεμπατί έχει κάνει μετά τον διορισμό του αρκετές εντυπωσιακές δηλώσεις. Σύμφωνα με το Reuters, δήλωσε εσφαλμένα πως η αμερικανική Federal Reserve ανήκει σε πέντε οικογένειες και πως η Τουρκία έχει εισέλθει σε έναν «θετικό φαύλο κύκλο».

Ερωτηθείς για τη μεγάλη ανάκαμψη της τουρκικής λίρας, αφού ο Ερντογάν ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι οι καταθέσεις θα προστατευθούν από τις συναλλαγματικές διακυμάνσεις, ο Νεμπατί επέμεινε πως οι κρατικοί θεσμοί δεν διαδραμάτισαν κανέναν ρόλο στην άνοδο της ισοτιμίας, αν και επίσημα δεδομένα δείχνουν σημαντικές παρεμβάσεις στη διάρκεια του Δεκεμβρίου.

Η Κεντρική Τράπεζαδεν ανακοίνωσε καμία πώληση δολαρίων την ημέρα που η λίρα ανέκαμψε, ωστόσο αναλυτές λένε πως για το 50% της μείωσης των συναλλαγματικών αποθεμάτων ευθύνονται παρεμβάσεις από την πίσω πόρτα.

Βουλευτής του AKP δήλωσε πως ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν πιστεύει ότι το πρόγραμμα για την προστασία των καταθέσεων έχει εξηγηθεί με σαφήνεια από τον Νεμπατί και από την κυβέρνηση συνολικά και ανησυχεί ότι, παρόλο που έδωσε ώθηση στην τουρκική λίρα, ο αρχικός αντίκτυπος του εν λόγω προγράμματος έχει σταματήσει.

Ωστόσο, ο Νεμπατί έχει δηλώσει πως η ζήτηση για το πρόγραμμα προστασίας ήταν ισχυρή και πως ο πληθωρισμός θα κορυφωθεί αυτόν τον μήνα και θα πέσει σε μονοψήφια ποσοστά πριν από τις εκλογές, που είναι προγραμματισμένες για τα μέσα του 2023.

«Εξωστρεφής, παραμυθάς, χωρίς οικονομική εκπαίδευση»

Ο Νεμπατί γεννήθηκε σε μια αραβική οικογένεια της φυλής αλ-Ναΐμ στη νότια Τουρκία, κοντά στα σύνορα με τη Συρία, σπούδασε πολιτικές επιστήμες και ασχολήθηκε με την οικογενειακή επιχείρηση υφαντουργίας.

Υπηρέτησε ως μέλος του συμβουλίου της MUSIAD, μιας ένωσης προσανατολισμένων στη θρησκεία επιχειρήσεων που πρόσκειται στην κυβέρνηση του Ερντογάν, και ως βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος AKP.

Διορίστηκε αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών και Οικονομίας τον Σεπτέμβριο 2018 και υπηρέτησε υπό τον γαμπρό του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, με τον οποίο λένε αξιωματούχοι ότι βρισκόταν πολύ κοντά.

Παρέμεινε μετά τη δραματική παραίτηση του Αλμπαϊράκ το 2020 και ανέλαβε ως υπουργός τον περασμένο μήνα, μετά την παραίτηση του Λουτφί Ελβάν, της τελευταίας εξέχουσας προσωπικότητας στην τουρκική κυβέρνηση ή την Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας που θεωρείται ότι υποστήριζε την ορθόδοξη οικονομική πολιτική.

Ένα πρόσωπο στους επιχειρηματικούς κύκλους, που είχε συναλλαγές με τον Νεμπατί στη διάρκεια της θητείας του ως αναπληρωτή υπουργού, τον περιέγραψε ως εξωστρεφή και «παραμυθά», με μικρή οικονομική εκπαίδευση.

Μερικές φορές ο Νεμπατί αντικαθιστούσε τον Αλμπαϊράκ σε συναντήσεις με ξένους αξιωματούχους που εξέταζαν το ενδεχόμενο να επενδύσουν στην Τουρκία. Σε μια περίπτωση, ο Νεμπατί «απέφυγε τις ερωτήσεις ενός αξιωματούχου και, αντί να απαντήσει σ’ αυτές, αφηγήθηκε ιστορίες από την παιδική ηλικία του», δήλωσε το πρόσωπο αυτό από τους επιχειρηματικούς κύκλους, προσθέτοντας πως ο αξιωματούχος αναχώρησε χωρίς να κάνει καμιά δέσμευση για επενδύσεις.