Αυτές τις εβδομάδες όσοι επενδυτές έχουν ενταχθεί σε έργα του «παλαιού» ΕΣΠΑ που τελειώνει τελεσίδικα στις 31/12 (μετά την 3ετή παράταση που πάγια δίνεται), δίνουν μια μάχη με το χρόνο. Γιατί ξέρουν πως αν δεν κριθεί ολοκληρωμένη η επένδυσή τους ώστε να λάβουν την επιδότηση, τότε θα πρέπει να πληρώσουν από την τσέπη τους ότι έχουν ήδη κάνει. Επιπλέον, σε αυτό το σενάριο και το κοινοτικό χρήμα θα «χαθεί» αλλά και επενδύσεις θα μείνουν ημιτελείς, αντί να προσφέρουν υπεραξία στην οικονομία.

Βεβαίως πάντα υπάρχουν στα ΕΣΠΑ επενδυτές οι οποίοι έχουν επαρκή χρόνο αλλά καθυστερούν επί σειρά μηνών και μετά τρέχουν στο… παρά πέντε να ολοκληρώσουν τα έργα τους. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις στις οποίες ο χρόνος που είχαν στη διάθεσή τους ήταν λίγος και ίσχυαν επιπλέον ειδικές συνθήκες.

Μία από αυτές τις αντικειμενικά προβληματικές περιπτώσεις είναι οι επενδύσεις του LEADER ΑΛΙΕΙΑΣ (CLLD Αλιείας) που προκηρύχθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος “Αλιεία και Θάλασσα 2014 – 2020”. Έναν μόλις μήνα πριν από τη λήξη του προγραμμάτων, δεκάδες επενδυτικά έργα βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη. Τα περισσότερα εκτιμάται πως είναι πρακτικά αδύνατο να ολοκληρωθούν μέχρι τέλη του έτους.

Λίγος ο χρόνος

Η προθεσμία για τις αιτήσεις έληξε στο τέλος του 2021. Η διαδικασία προσωρινών εγκρίσεων των επιλέξιμων σχεδίων ολοκληρώθηκε πάνω από έναν χρόνο μετά, τον Μάιο του 2022. Ακολούθησαν οι ενστάσεις και οι υπόλοιπες γραφειοκρατικές διαδικασίες για να γίνουν οι οριστικές εντάξεις τον Ιούλιο του 2022. Όλα αυτά για ένα πρόγραμμα που λήγει τελεσίδικα (μαζί με το παλαιό ΕΣΠΑ) στις 31/12/23. Δηλαδή το περιθώριο υλοποίησης ήταν τυπικά ενάμιση έτος, αλλά ουσιαστικά πολύ μικρότερο για επενδύσεις που δεν είναι άυλες, αλλά περιλαμβάνουν και κτηριακές εργασίες, άρα προϋποθέτουν «γραφειοκρατικά» ζητήματα για πολλούς επενδυτές που έπρεπε να πάρουν πολεοδομικές και άλλες άδειες.

Το εν λόγω πρόγραμμα καλύπτει με επιδοτήσεις και επενδυτικά σχέδια που αφορούν στην ίδρυση τουριστικών καταλυμάτων. Αυτά απαιτούν και ενέργειες όπως η ανέγερση κτιριακών εγκαταστάσεων ή η απόκτηση ξενοδοχειακού και λοιπού εξοπλισμού. Για να γίνει οριστική παραλαβή του έργου και πληρωμή από τις κατά τόπους Αναπτυξιακές Εταιρείες απαιτείται η ύπαρξη ολοκληρωμένης και καθ’ όλα λειτουργικής επιχείρησης. Δηλαδή ο επενδυτής πρέπει να έχει αποπερατώσει πλήρως τις οικοδομικές εργασίες προκειμένου να λάβει το Πιστοποιητικό Ελέγχου Κατασκευής από την Πολεοδομία καθώς επίσης και να έχει κάνει τη Γνωστοποίηση Λειτουργίας αλλά και την Κατάταξή της στον ΕΟΤ.

Πηγές της αγοράς εξηγούν πως όλη αυτή η διαδικασία ακόμη και για τον πιο «επιμελή» επενδυτή δεν είναι εφικτή σε τόσο λίγο χρόνο ειδικά σε κάποιες περιοχές που υπάρχουν επιπλέον ζητήματα. Ιδιαίτερο πρόβλημα εντοπίζεται σε μικρά νησιά, όπως η Σκύρος, η Σάμος ή η Σαμοθράκη. Οι παράγοντες που επιβαρύνουν την κατάσταση είναι πολλοί, αναφέρουν. Ειδικά σε αυτά τα μικρά νησιά είναι ταυτόχρονα υπό εκτέλεση πολλά έργα με αποτέλεσμα να μην μπορούν τα κατά τόπους συνεργεία να ανταποκριθούν στη ζήτηση.

Επιπλέον, επισημαίνουν την κρίση τιμών πρώτων υλών που προκαλεί πιέσεις στον κλάδο των κατασκευών με την εκτόξευση του κόστους. Υπάρχει επίσης, εξηγούν οι ίδιες πηγές της αγοράς, ζήτημα με τις καθυστερήσεις των δημοσίων υπηρεσιών για τη διεκπεραίωση των απαραίτητων ενεργειών (έκδοση αδειών, πολεοδομικός έλεγχος, σύνδεση με δίκτυα ύδρευσης, ηλεκτρισμού, αποχέτευσης κλπ.). Στις παραπάνω δυσκολίες έρχεται να προστεθεί και αδυναμία εκτέλεσης εργασιών κατασκευής κατά τους τουριστικούς μήνες προς αποφυγή όχλησης των τουριστών, συμπιέζοντας ακόμη περισσότερο το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των έργων.

Η μόνη διέξοδος

Πάντως, η λύση που έχει επιλεγεί ήδη σε άλλες περιπτώσεις (πολύ μεγαλύτερων σε αξία) δράσεων του ΕΣΠΑ, είναι η μεταφορά των εν λόγω επενδύσεων στη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027. Εξηγούν πως μία τέτοια επιλογή (ή εναλλακτικά η χρηματοδότηση από το εθνικό ΠΔΕ) θα έδινε λύση, παρέχοντας στις εν λόγω επενδύσεις μία πίστωση χρόνου, ώστε να υλοποιηθούν στο ακέραιο μεταφέροντας και το αίσθημα της ασφάλειας στους επενδυτές.