Ν. Δένδιας: Ένας πόλεμος στην Ουκρανία δεν θα έχει κανένα νικητή – Σ. Λαβρόφ: Λύση μόνο βάσει συμφωνιών του Μίνσκ

Σκληρό μήνυμα στην Τουρκία έστειλε ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, ενώ επεσήμανε πως «ένας πόλεμος στην Ουκρανία, δεν θα έχει κανένα νικητή». Από την πλευρά του, ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας Σεργκέι Λαβρόφ, σημείωσε πως λύση στην Ουκρανία μπορεί να εξευρεθεί μόνο στη βάση των συμφωνιών του Μινσκ και εγγυήθηκε ενεργειακή «επάρκεια» για την Ελλάδα.

Απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τα αιτήματα για αποστρατικοποίηση των νησιών, που θέτει η Άγκυρα, ο κ. Δένδιας επεσήμανε χαρακτηριστικά: «Η Τουρκία διατηρεί μια πλήρη στρατιά και το μεγαλύτερο αποβατικό στόλο απέναντι από τα νησιά. Έχει εκδώσει ένα casus belli, αν η Ελλάδα ασκήσει τα δικαιώματα τα οποία προβλέπονται από το Δικαιο της Θάλασσας την υπέγραψαν 168 μέρη, μεταξύ τους και η Ρωσία. Οι τουρκικές αιτιάσεις είναι απολύτως προσχηματικές. Η συμφωνία για την αποστρατικοποίηση των Δωδεκανήσων, αφορούσε όχι την Τουρκία, αλλά την ανησυχία της τότε ΕΣΣΔ. Υπέρ αυτής συνομολογήθηκε η συμφωνία αυτή, αλλά η Τουρκία δεν την υπέγραψε».

«Επιβεβαιώνω τη στάση μας υπέρ τη διευθέτησης των διαφορών μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας βάσει του διεθνούς δικαίου. Ο Νίκος ανέφερε πως κάποιος προσπαθεί να εκμεταλλευτεί το γεγονός ότι η προσοχή είναι στραμμένη στην Ουκρανία, τότε πρέπει να κάνει τα παράπονα στους δυτικούς συμμάχους, επειδή φουσκώνουν αυτή τη φασαρία εκ του μηδενός, προσπαθώντας να προωθήσουν τα δικά τους συμφέροντα».

Δένδιας: Θα υπερασπιστούμε με κάθε τρόπο τα κυριαρχικά μας δικαιώματα

Ο Νίκος Δένδιας, αρχικά ευχαρίστησε τον κ. Λαβρόφ για την πρόσκλησή του, και σημείωσε πως «σκοπός μας είναι η διατήρηση της ειρήνης και της ασφάλειας στην Ευρώπη».

«Η ελληνική εξωτερική πολιτική, βασίζεται σε θεμελιώδεις αρχές και αξίες: Σεβασμός στο διεθνές δίκαιο, απαγόρευση της χρήσης βίας εναντίον της εδαφικής ακεραιότητας έναντι οποιουδήποτε κράτος, σεβασμός της εθνικής κυριαρχίας, σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων», είπε ο κ. Δένδιας.

Επεσήμανε πως η «Ελλάδα ως κράτος – μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, σέβεται και εφαρμόζει το σύνολο των δεσμεύσεών της. Υπογραμμίζω την ενότητα της ΕΕ. Είναι γνωστό σε ποια συμμαχία ανήκει η Ελλάδα εδώ και 70 χρόνια, αλλά αυτό δεν εμποδίζει τις σχέσεις με τη Ρωσία».

«Ακούμε με προσοχή τις ανησυχίες ασφαλείας της Ρωσίας, ακούμε και τα υπόλοιπα κράτη. Συζητήσαμε για την κατάσταση στην Ουκρανία και τόνισα»:

• «Την ανάγκη άμεσης αποκλιμάκωσης
• Στηρίζουμε την εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ
• Αναφέρθηκα στην ελληνική ομογένεια, ιδίως στην Μαριούπολη, πλησίον της γραμμής επαφής. Η κυβέρνηση δεσμεύεται να πράξει ό,τι χρειάζεται για να προστατέψει αυτή την ομογένεια».

«Όπως υποστηρίξαμε, μια σύγκρουση στην Ουκρανία δεν θα έχει κανένα νικητή», συνέχισε ο κ. Δένδιας κι επεσήμανε πως για το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο ενημέρωσε τον ρώσο ομόλογό του «για τη συνεχιζόμενη τουρκική αποσταθεροποιητική συμπεριφορά. Η Τουρκία εκμεταλλευόμενη το γεγονός ότι η προσοχή βρίσκεται στραμμένη σε άλλο σημείο, θέτει ανυπόστατα αιτήματα. (…) Η Ελλάδα θα υπερασπιστεί με κάθε τρόπο τα κυριαρχικά της δικαιώματα».  

Λαβρόφ: Λύση μόνο στη βάση των συμφωνιών του Μίνσκ

Ό κ. Λαβρόφ άφησε αιχμές κατά του ΝΑΤΟ με φόντο τις τελευταίες εξελίξεις στην Ουκρανία κάνοντας λόγο για παραβίαση των συμφωνιών του ΟΑΣΕ. «Εξετάσαμε μια σειρά από περιφερειακές καταστάσεις. Υπογραμμίσαμε πως δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στην Ουκρανία πέραν των συμφωνιών του Μινσκ», επεσήμανε και τόνισε πως: «Αναφερθήκαμε και στην κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο και τη διευθέτηση του Κυπριακού».

«Έχουμε πολύ καλή συνεργασία στον τομέα της άμεσης επέμβασης, τα ρωσικά σωστικά μέσα αποδείχθηκαν πολύ καλά και ασφαλή στην κατάσβεση των φωτιών», δήλωσε αρχικά ο κ. Λαβρόφ και τόνισε πως είναι «πολύ δημοφιλείς οι πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ δύο χωρών». Στη συνέχεια ο κ. Λαβρόφ έκανε αναφορά στον τουριστικό τομέα και στις επισκέψεις τουριστών από την χώρα του.

Τι είπαν  Λαβρόφ και Δένδιας στην αρχή της συνάντησης

Σημειώνεται πως η συνάντηση ξεκίνησε περί τις 11 ώρα Ελλάδας. Ο κ. Δένδιας χαρακτήρισε «μεγάλης σημασίας» την πέμπτη αυτή δια ζώσης συνάντηση των δύο υπουργών και ευχαρίστησε στον εισαγωγικό χαιρετισμό του «για την ευκαιρία να συζητήσουμε σε βάθος την κατάσταση ασφαλείας στην Ευρώπη».

Τόνισε ότι «η Ελλάδα τάσσεται υπέρ της διατήρησης της ειρήνης, της σταθερότητας και της ασφάλειας, αλλά και ενός εποικοδομητικού διαλόγου στη βάση πάντοτε του διεθνούς δικαίου, αλλά και του δικαίου της θάλασσας και βεβαίως στη βάση των θεμελιωδών αρχών του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών».

Ο υπουργός Εξωτερικών επεσήμανε, επίσης, ότι στο πλαίσιο της συνάντησης προτίθεται να ενημερώσει τον Ρώσο ομόλογό του για «τις εξελίξεις στο Αιγαίο, στην Ανατολική Μεσόγειο, στο Κυπριακό» και να ζητήσει τις απόψεις του συνομιλητή του για τα τεκταινόμενα στη Συρία και τη Λιβύη, ενώ εκτεταμένη θα είναι και η συζήτηση των δύο υπουργών «για τους τρόπους περαιτέρω ανάπτυξης των διμερών μας σχέσεων, ιδιαίτερα μετά τη συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο Πούτιν τον περασμένο Δεκέμβριο».

«Νομίζω ότι υπάρχει μια σημαντική διμερής ατζέντα, την οποία μπορούμε να προωθήσουμε στη σημερινή μας συνάντηση», κατέληξε στην πρώτη του εισηγητική τοποθέτηση, παρουσία των δημοσιογράφων, ο κ. Δένδιας.

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών είπε ότι η Μόσχα αποδίδει «ιδιαίτερη αξία στον διάλογό μας για τις περιφερειακές και διεθνείς υποθέσεις», απαριθμώντας τα επίκαιρα «ζητήματα, όπως τη ρωσική πρωτοβουλία για τις εγγυήσεις ασφαλείας, την Ουκρανία, την Ανατ. Μεσόγειο, τα Βαλκάνια, την Υπερκαυκασία, τη Μ. Ανατολή και τη Β. Αφρική».

Σημείωσε, δε ότι «προς όλες αυτές τις κατευθύνσεις οι Έλληνες φίλοι μας έχουν δική τους θέση, ενδιαφερόμαστε ώστε και στη δική μας εργασία να λαμβάνονται υπόψη και τα δικά σας συμφέροντα. Χαιρόμαστε και είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε οποιοδήποτε θέμα έχει για εσάς ενδιαφέρον», υπογράμμισε ο Σεργκέι Λαβρόφ θυμίζοντας τη συνάντηση στο Σότσι τον περασμένο Δεκέμβριο του προέδρου της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά και τις διαβουλεύσεις με τον επικεφαλής της ρωσικής κυβέρνησης Μιχαήλ Μισούστιν, γεγονός, που «υπογραμμίζει τον εντατικό χαρακτήρα των πολιτικών επαφών μας, την εμπιστευτικότητα των σχέσεών μας».

«Ακούμε με προσοχή τις ανησυχίες ασφαλείας της Ρωσίας, ακούμε και τα υπόλοιπα κράτη. Συζητήσαμε για την κατάσταση στην Ουκρανία και τόνισα»:

«Την ανάγκη άμεσης αποκλιμάκωσης

Στηρίζουμε την εφαρμογή των συμφωνιών του Μινσκ

Αναφέρθηκα στην ελληνική ομογένεια, ιδίως στην Μαριούπολη, πλησίον της γραμμής επαφής. Η κυβέρνηση δεσμεύεται να πράξει ό,τι χρειάζεται για να προστατέψει αυτή την ομογένεια».

«Όπως υποστηρίξαμε, μια σύγκρουση στην Ουκρανία δεν θα έχει κανένα νικητή», συνέχισε ο κ. Δένδιας κι επεσήμανε πως για το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο ενημέρωσε τον ρώσο ομόλογό του «για τη συνεχιζόμενη τουρκική αποσταθεροποιητική συμπεριφορά. Η Τουρκία εκμεταλλευόμενη το γεγονός ότι η προσοχή βρίσκεται στραμμένη σε άλλο σημείο, θέτει ανυπόστατα αιτήματα. (…) Η Ελλάδα θα υπερασπιστεί με κάθε τρόπο τα κυριαρχικά της δικαιώματα».  

Συμφωνίες Ι και ΙΙ του Μινσκ

Μια σπάνια συνάντηση μεταξύ Ρώσων, Ουκρανών, Γερμανών και Γάλλων ηγετών τον Φεβρουάριο του 2015 προσπάθησε να φέρει ειρήνη σε περιοχές της Ουκρανίας που είχαν καταληφθεί από φιλορώσους αυτονομιστές τον προηγούμενο χρόνο.

Αυτές οι περιοχές, στην περιοχή Ντονμπάς της Ουκρανίας, έγιναν γνωστές ως Λαϊκή Δημοκρατία του Λουχάνσκ (LPR) και Λαϊκή Δημοκρατία του Ντόνετσκ (DPR). Η ουκρανική κυβέρνηση στο Κίεβο υποστήριξε ότι οι δύο περιοχές ήταν στην πραγματικότητα ρωσικά κατεχόμενα.

Οι συνομιλίες είχαν ως επίσης στόχο να εργαστούν για μια πολιτική διευθέτηση για την περιοχή.

Το αποτέλεσμα, Μινσκ II, υπεγράφη από εκπροσώπους της Ρωσίας, της Ουκρανίας, των αυτονομιστών ηγετών και του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ). Στη συνέχεια εγκρίθηκε από ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Ποιοι ήταν οι όροι της συμφωνίας

1. Μια κατάπαυση του πυρός. Τον Φεβρουάριο του 2015, υπήρχαν ακόμη σφοδρές μάχες σε ορισμένες περιοχές μεταξύ των ουκρανικών δυνάμεων και των ανταρτών που υποστηρίζονται από τη Ρωσία, με τους Ουκρανούς να σημειώνουν μεγάλες απώλειες.
2. Η απόσυρση του βαρέως οπλισμού από τις πρώτες γραμμές.
3. Ότι ο ΟΑΣΕ-μια οργάνωση ασφαλείας 57 μελών που περιλαμβάνει επίσης τις ΗΠΑ και τον Καναδά- παρακολουθεί τις πρώτες γραμμές.
4. Ο διάλογος για τις τοπικές εκλογές σε περιοχές που καταλαμβάνονται από φιλορώσους αντάρτες.
5. Η πλήρης αποκατάσταση των οικονομικών και κοινωνικών δεσμών μεταξύ των δύο πλευρών, ώστε, για παράδειγμα, να καταβληθούν οι συντάξεις.
6. Να αποκατασταθεί ο έλεγχος της ουκρανικής κυβέρνησης στα σύνορα με τη Ρωσία.
7. Η αποχώρηση όλων των ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων.
8. Συνταγματική μεταρρύθμιση που θα παρείχε κάποια αυτονομία στις περιοχές της ανατολικής περιοχής Ντονμπάς της Ουκρανίας που δεν βρίσκονται πλέον υπό τον έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης.

Τι συνέβη μετά την υπογραφή του Μινσκ ΙΙ

Οι χειρότερες μάχες σταμάτησαν και οι παρατηρητές του ΟΑΣΕ μπήκαν μέσα. Μέχρι σήμερα, ο ΟΑΣΕ περιπολεί στις πρώτες γραμμές και αναφέρει παραβιάσεις της κατάπαυσης του πυρός κατά μήκος των συνόρων. Ωστόσο, υπάρχουν πολύ λιγότερες μάχες και λιγότερα θύματα από ό,τι το 2014-15. Από αυτή την άποψη, η συμφωνία εκπληρώθηκε, τουλάχιστον εν μέρει.

Ωστόσο, υπάρχουν 1,5 εκατομμύριο εσωτερικά εκτοπισμένοι στην Ουκρανία και σχεδόν 14.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στη σύγκρουση.

Η «παγίδα»

Η Συμφωνία του Μινσκ επινοήθηκε πολύ βιαστικά. Η Ρωσία είχε υπογράψει, αλλά ο ρόλος της στη σύγκρουση δεν αναγνωρίστηκε. Πράγματι, η λέξη «Ρωσία» δεν εμφανίζεται πουθενά στο κείμενο. Έκτοτε, αυτό επέτρεψε στο Κρεμλίνο να πει ότι είναι απλώς ένας παρατηρητής και ότι πρέπει να επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ της ουκρανικής κυβέρνησης και των ανταρτών στα ανατολικά της χώρας -παρά τα στοιχεία που δείχνουν ότι η Ρωσία υποστηρίζει τους αυτονομιστές. Το Κίεβο, εν τω μεταξύ, αρνείται να μιλήσει απευθείας με τους αντάρτες.

Επιπλέον, η γλώσσα της συμφωνίας είναι ασαφής -με τη Ρωσία και την Ουκρανία να ερμηνεύουν τον πολιτικό της οδικό χάρτη ως πολύ διαφορετικά πράγματα.

Η Ουκρανία θέλει πρώτα να ανακτήσει τον έλεγχο των διεθνών της συνόρων προτού διεξαχθούν τοπικές εκλογές σε περιοχές που ελέγχονται από τους αντάρτες. Θέλει επίσης να φύγουν οι ρωσικές δυνάμεις (σημείο 7 παραπάνω). Η Ρωσία, φυσικά, λέει ότι δεν έχει δυνάμεις στις περιοχές που ελέγχονται από τους αντάρτες.

Η Μόσχα θέλει εκλογές όσο η περιοχή είναι ακόμα υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών – και προτού οι ουκρανικές αρχές ανακτήσουν τον έλεγχο στα σύνορα.

Οι προσπάθειες δυτικών διπλωματών να τετραγωνίσουν αυτόν τον κύκλο δεν έχουν καταλήξει πουθενά.

Ποια είναι τα άλλα θέματα

Το καθεστώς των περιοχών του Ντονμπάς που ελέγχονται από τους αντάρτες δεν έχει ποτέ καθοριστεί (σημείο 8 παραπάνω).

Η άποψη του Κιέβου είναι ότι η περιοχή θα πρέπει να έχει το ίδιο είδος αυτονομίας με άλλες ουκρανικές περιφέρειες, εντός μιας ομοσπονδιακής δομής.

Η Μόσχα επισημαίνει τη γλώσσα στη Συμφωνία του Μινσκ που αναφέρεται στο «ειδικό καθεστώς ορισμένων περιοχών του Ντόνετσκ και Λουχάνσκ», ερμηνεύοντάς το ως ότι επιτρέπει σε αυτές τις περιοχές να έχουν τις δικές τους αστυνομικές δυνάμεις και δικαστικό σύστημα, μεταξύ άλλων πλεονεκτημάτων.

Αλλά οποιαδήποτε ουκρανική κυβέρνηση συμφώνησε να δώσει στο Ντονμπάς ειδικό καθεστώς μπορεί να μην επιβιώσει από μια δημόσια αντίδραση. Το 2015, ο τότε πρόεδρος της Ουκρανίας Πέτρο Ποροσένκο πρότεινε συνταγματικές τροποποιήσεις για την αποκέντρωση, οι οποίες συνάντησαν σφοδρές αντιδράσεις από ουκρανικές εθνικιστικές ομάδες. Οι ταραχές στο Κίεβο άφησαν νεκρούς τρεις αστυνομικούς.

Γιατί ο Πούτιν θεωρεί το Μινσκ τόσο σημαντικό

Εάν ερμηνευθεί υπέρ της Μόσχας, είναι δυνητικά ένας τρόπος με τον οποίο η Ρωσία μπορεί να διατηρήσει την επιρροή της στην Ουκρανία για και μέσω φιλορωσικών ομάδων στο Ντονμπάς.

Θα έδινε στη Ρωσία τη δυνατότητα να ελέγχει το έδαφος -χωρίς να το προσαρτήσει, όπως έκαναν με την Κριμαία το 2014- και να έχει λόγο στις εθνικές υποθέσεις της Ουκρανίας.

Περιπλέκοντας περαιτέρω τα πράγματα, η Ρωσία έχει εκδώσει διαβατήρια σε εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους του Ντονμπάς.

Αυτό θα μπορούσε επίσης να δώσει στη Ρωσία έναν ρόλο στο κοινοβούλιο της Ουκρανίας μέσω των αντιπροσώπων της -και την ευκαιρία να εκτροχιάσει κάθε μακρινή προσπάθεια της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ή την Ευρωπαϊκή Ένωση- μια βασική απαίτηση που η Ρωσία λέει ότι πρέπει να εκπληρωθεί για να εκτονωθεί η τρέχουσα ένταση. Ανάλογα με τον τρόπο οργάνωσης των εκλογών, άτομα με ρωσική υπηκοότητα και όσοι έχουν λάβει αμνηστία για τη δολοφονία Ουκρανών ενδέχεται να καταλήξουν στο ουκρανικό κοινοβούλιο.

Κάτι τέτοιο θα αποσταθεροποιούσε περαιτέρω την Ουκρανία.

Τι έχουν να πουν οι ηγέτες του κόσμου

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν θεωρεί τη Συμφωνία του Μινσκ ως την πιο ελπιδοφόρα για την αποφυγή σύγκρουσης, λέγοντας την Τρίτη ότι «η κοινή αποφασιστικότητα [να τεθούν σε ισχύ οι Συμφωνίες του Μινσκ] είναι ο μόνος τρόπος που μας επιτρέπει να οικοδομήσουμε ειρήνη και να οικοδομήσουμε μια βιώσιμη πολιτική λύση». Είπε ότι κατά τη διάρκεια των συναντήσεών του μπόρεσε «να λάβει μια πολύ σαφή και ρητή δέσμευση από τους προέδρους Πούτιν και [Βολοντίμιρ] Ζελένσκι να δεσμευτούν στην αυστηρή βάση των συμφωνιών του Μινσκ», αλλά δεν έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες.

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε τη Δευτέρα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία είναι «ενωμένες» στην υποστήριξη των συμφωνιών του Μινσκ ως το δρόμο προς την επίλυση της σύγκρουσης. Αλλά άφησε να εννοηθεί επίσης ότι η συμφωνία από μόνη της δεν είναι μια ενιαία λύση, υπογραμμίζοντας τις προκλήσεις που παρουσιάζει η συμφωνία.

«Το Μινσκ δεν διευκρινίζει ορισμένα ζητήματα αλληλουχίας όταν πρόκειται για τα βήματα που πρέπει να λάβουν τα μέρη», είπε ο Μπλίνκεν, προσθέτοντας: «Η Ουκρανία το προσεγγίζει με καλή πίστη. Δεν έχουμε δει μέχρι σήμερα τη Ρωσία να κάνει το ίδιο».

Ο Ντάνκαν Άλαν, συνεργάτης του Προγράμματος Ρωσίας και Ευρασίας στη δεξαμενή σκέψης Chatham House του Λονδίνου, έγραψε ότι τελικά το επιχείρημα για το Μινσκ είναι το εξής: «Είναι η Ουκρανία κυρίαρχη, όπως επιμένουν οι Ουκρανοί, ή πρέπει να περιοριστεί η κυριαρχία της, όπως απαιτεί η Ρωσία;»