Μάρτιν Σάντμπου: Η ΕΚΤ δεν θα ανεχθεί οι αγορές να δημιουργούν τη δική τους οικονομική πραγματικότητα

Τόσο οι επενδυτές όσο και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προειδοποιήθηκαν με την τελευταία κίνηση της ΕΚΤ να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα του μπλοκ. Το TPI, η παραμελημένη δευτερεύουσα εντολή της ΕΚΤ τελικά έριξε το «μπαλάκι» της ευθύνης αλλού, γράφει ο Μάρτιν Σάντμπου στους Financial Times.

«Ίσως o μετρημένος λόγος της Christine Lagarde να μην δίνει εύκολα αυτή την εντύπωση, αλλά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα της οποίας ηγείται μόλις έγινε πολύ πιο επιθετική όχι μόνον απέναντι στις αγορές αλλά και στους υπεύθυνους χάραξης δημοσιονομικής πολιτικής της ευρωζώνης.

Για αρκετό καιρό η ΕΚΤ ένοιωθε εμφανώς άβολα να είναι η μόνη που «κάνει παιχνίδι». Από καιρό είχε αφεθεί στα χέρια της κεντρικής τράπεζας να φέρνει στη νομισματική πολιτική κοντά στα όρια της για να διατηρήσει τη συνολική ζήτηση και να βρει νομικά στεγανούς μηχανισμούς για να αποτρέψει τις κερδοσκοπικές επιθέσεις στην ακεραιότητα του ευρώ και την φερεγγυότητα των κυβερνήσεων των κρατών μελών.

Η απόφαση για το επιτόκιο ήταν σκληρή και είχε ξεκάθαρα σκοπό να δείξει κάποια νομισματική δύναμη: οι αγορές δεν θα έπρεπε να περιμένουν πως ΕΚΤ θα διστάσει να περιορίσει τον πληθωρισμό, φάνηκε να είναι το μήνυμα. Αλλά το TPI (για να χρησιμοποιήσουμε το πιο πρόσφατο αρκτικόλεξο στο οπλοστάσιο της τράπεζας) είναι μακράν η πιο ενδιαφέρουσα κίνηση πολιτικής – και πολιτικής οικονομίας.

Η ΕΚΤ έχει πλέον αναλάβει να σταματήσει την υπερβολική απόκλιση μεταξύ των κοστών δανεισμού των κρατών — εάν κρίνει ότι η απόκλιση είναι «άτακτη και αδικαιολόγητη» και να παρεμβαίνει με τη στάση νομισματικής πολιτικής της. Με απλά λόγια, αυτό αναφέρεται σε πανικόβλητα sell-offs στην αγορά ομολόγων όταν η νομισματική σύσφιξη της ΕΚΤ οδηγεί τους επενδυτές να αναρωτιούνται πώς θα επηρεάσουν τα αυξανόμενα επιτόκια τη δυναμική του χρέους μιας χώρας του ευρώ.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στη Φρανκφούρτη έχουν ειδοποιήσει αυτούς τους επενδυτές. Η συνέντευξη Τύπου της Lagarde υποστήριξε ότι η διεύρυνση του spread που έχει στο στόχαστρο της η ΕΚΤ ,είναι από αυτές που αυτοεκπληρώνονται, όπου οι τιμές των ομολόγων επιδεινώνονται μόνο και μόνο επειδή αυτό περιμένουν οι συμμετέχοντες στην αγορά. Κάποιος θα μπορούσε να το θέσει ως εξής: η ΕΚΤ δεν θα ανεχθεί τη δυναμική των αγορών που, αντί να αντικατοπτρίζουν την οικονομική πραγματικότητα, δημιουργούν τη δική τους. Και θα παρέμβει, χωρίς όρια αν χρειαστεί, για να το αποτρέψει.

Αλλά έχει ειδοποιήσει και το υπόλοιπο σύστημα διακυβέρνησης της ΕΕ. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας της ΕΚΤ για τη χρήση των νέων εργαλείων βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στους μηχανισμούς οικονομικής διακυβέρνησης στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στο eurogroup. Μεταξύ άλλων, για να στηρίξει τα ομόλογα μιας χώρας στο πλαίσιο του TPI, η ΕΚΤ θα εξετάσει εάν η εν λόγω κυβέρνηση συμμορφώνεται με τις συστάσεις της Επιτροπής και του Eurogroup. Η κεντρική τράπεζα λέει στους εκλεγμένους ηγέτες να μην αναθέτουν σε τρίτους ουσιαστικά πολιτικές κρίσεις, προκαλώντας τους να κατέχουν τις αποφάσεις που παίρνουν και που καθορίζουν το εάν μια χώρα πρέπει να προστατεύεται από κερδοσκοπικές επιθέσεις.

Χωρίς να το λέει με τόσα πολλά λόγια, η ΕΚΤ χρησιμοποιεί καθυστερημένα την πιο παραμελημένη δευτερεύουσα εντολή της. Αυτή η εντολή συχνά ξεχνιέται ή απορρίπτεται κατηγορηματικά. Ωστόσο, με την επιφύλαξη σταθεροποίησης των τιμών, η κεντρική τράπεζα είναι νομικά υποχρεωμένη από τις συνθήκες της ΕΕ να υποστηρίζει τις γενικές οικονομικές πολιτικές του μπλοκ. Αυτό το πράττει υπενθυμίζοντας ταυτόχρονα σε όλους όσους έχουν την εξουσία να πουν ποιες είναι στην πραγματικότητα αυτές οι πολιτικές.

Η παραίτηση του Mario Draghi από τη θέση του πρωθυπουργού της Ιταλίας την ίδια μέρα υπογραμμίζει αυτή τη νέα διανομή της διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Τα κριτήρια της ίδιας της ΕΚΤ δικαιολογούν την αγορά ιταλικών ομολόγων στο πλαίσιο του TPI σήμερα, εάν το κρίνει σκόπιμο. Ωστόσο, όπως είπε ο Draghi, η Ιταλία μέχρι το τέλος του έτους, πρέπει να εκπληρώσει 55 πολιτικές ενέργειες για να συμμορφωθεί με τις δεσμεύσεις στο χρηματοδοτούμενο από την ΕΕ σχέδιο ανάκαμψης — το οποίο η ΕΚΤ έχει θέσει ως προϋπόθεση για την επιλεξιμότητα του TPI.

Αυτό θα βαρύνει όποιον αναλάβει τα ηνία στη Ρώμη τους επόμενους μήνες, και εκείνους στις Βρυξέλλες που πρέπει να αξιολογήσουν τη συμμόρφωσή τους. Με την υπόσχεση ότι θα κάνει αυτό που της αναλογεί, η ΕΚΤ μετέθεσε με έξυπνο τρόπο την ευθύνη αλλού».