Κυρ. Μητσοτάκης: Έστειλε επιστολή «6 σημείων» στην Κομισιόν για πλαφόν στο φυσικό αέριο – Τι προτείνει

Ένα «Σχέδιο Έξι Σημείων» συνέταξε ο Έλληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, για τη ρύθμιση της χονδρικής αγοράς φυσικού αερίου, το οποίο ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξετάσει, με επιστολή που έστειλε στην Πρόεδρο Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.

Ο κ. Μητσοτάκης, σε άρθρο του στην εφημερίδα Politico αναφέρεται στο εν λόγω σχέδιο τονίζοντας ότι οι ακραίες περιστάσεις απαιτούν να αντιμετωπίσουμε αυτήν την απειλή κατά μέτωπο.

Όπως τονίζει, αυτό το σχέδιο δημιουργήθηκε για να προστατεύσει τη λειτουργία των ευρωπαϊκών αγορών χονδρικής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και να διασφαλίσει ότι η ΕΕ, οι πολίτες της και οι οικονομίες των χωρών μελών της δεν θα υποφέρουν αδικαιολόγητα σε μια ήδη δύσκολη περίοδο. Χωρίς αυτό, ο κίνδυνος για τη σταθερότητα σε ολόκληρο το μπλοκ θα αυξηθεί.

Ολόκληρο το άρθρο του Κυριάκου Μητσοτάκη:

Ο πόλεμος που εκτυλίσσεται στην Ουκρανία έχει ήδη εκδιώξει περισσότερους από 2 εκατομμύρια ανθρώπους από τα σπίτια τους, έχει καταστρέψει αμέτρητες ζωές και μέσα διαβίωσης και έχει προκαλέσει θάνατο, δυστυχία και ανθρώπινο πόνο σε ασύλληπτη κλίμακα.

Μέχρι στιγμής, η διεθνής κοινότητα επικεντρώθηκε δικαίως στην υπεράσπιση της κυριαρχίας και της δημοκρατίας της Ουκρανίας και στην παροχή στρατιωτικής και ανθρωπιστικής βοήθειας. Αυτά είναι θέματα για τα οποία δεν θα υποχωρήσουμε. Όπως ακριβώς θα συνεχίσουμε να σφίγγουμε τον οικονομικό έλεγχο στο καθεστώς της Ρωσίας με την επιβολή κυρώσεων.

Υπάρχει, ωστόσο, μια άλλη σημαντική, πιο λεπτή αλλά κρίσιμη πτυχή αυτής της κρίσης που απαιτεί την προσοχή μας: η ευπάθεια της Ευρώπης όσον αφορά τις τιμές του φυσικού αερίου και την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το φυσικό αέριο.

Σε κανονικούς καιρούς, τα οικονομικά της αγοράς της προσφοράς και της ζήτησης καθορίζουν την τιμή οποιουδήποτε περιουσιακού στοιχείου. Αλλά δεν είναι φυσιολογικές εποχές και το φυσικό αέριο έχει γίνει ένας σημαντικός παράγοντας στο μπρα ντε φερ μεταξύ Ρωσίας και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με άλλα λόγια, η χονδρική αγορά φυσικού αερίου της ΕΕ δεν λειτουργεί κανονικά εδώ και αρκετό καιρό. Και πιστεύω ότι αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί γρήγορα και αποφασιστικά για να αποτραπεί περαιτέρω ζημιά στις ζωές των πολιτών της ΕΕ, στις οικονομίες των χωρών μελών και στην επιτυχία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Η ανάλυση του Οργανισμού της ΕΕ για τη Συνεργασία των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και της Ομάδας Συντονισμού της EC για το φυσικό αέριο δείχνει ότι οι τιμές του φυσικού αερίου έχουν αποσυνδεθεί από την οικονομία της αγοράς και αντ’ αυτού ακολουθούν τις παρορμήσεις του φόβου και της κερδοσκοπίας.

Τα μηνύματα σχετικά με την προμήθεια φυσικού αερίου οδηγούν σε κατάφωρα ενισχυμένες αντιδράσεις της αγοράς που καταλήγουν σε εξωφρενικές τιμές, οι οποίες δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα των αποθεμάτων φυσικού αερίου — ή την προσφορά και τη ζήτηση εντός της Ένωσης.

Συνέπεια αυτού είναι μια τεράστια πρόσθετη επιβάρυνση για τους πολίτες, οι οποίοι μένουν να πληρώνουν πολύ περισσότερα από όσα θα έπρεπε για το φυσικό αέριο για τη θέρμανση των σπιτιών τους και για την ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το φυσικό αέριο. Επιπλέον, οι τιμές της ενέργειας επηρεάζουν επίσης σημαντικά τον πληθωρισμό εντός της ευρωζώνης, καθιστώντας τη ζωή πιο δαπανηρή για όλους.

Αυτή η σπείρα κερδοσκοπίας και πολιτικοποιημένων αυξήσεων τιμών πρέπει να σταματήσει. Όταν οι αγορές παύουν να λειτουργούν κανονικά, είναι υποχρέωση των κυβερνήσεων και των ρυθμιστικών αρχών να παρέμβουν και να διασφαλίσουν ότι η αγορά μπορεί να επαναρυθμιστεί και να εξισορροπηθεί. Τώρα είναι τέτοια ώρα.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο έστειλα επιστολή στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen, ζητώντας από την Επιτροπή να εξετάσει ένα «Σχέδιο Έξι Σημείων» που συνέταξα για την ΕΕ για τη ρύθμιση της χονδρικής αγοράς φυσικού αερίου.

Οι ακραίες περιστάσεις απαιτούν να αντιμετωπίσουμε αυτήν την απειλή κατά μέτωπο. Επιδιώκουμε να παρέμβουμε μόνο ως έσχατη λύση και με ένα προσωρινό σύνολο μέτρων. Ακολουθεί ένα σύνολο τεχνικών αλλά απαραίτητων βημάτων για την εξισορρόπηση των αγορών.

Πρώτον, χρειαζόμαστε ένα ανώτατο όριο τιμών στις γνωστές ως τιμές διευκόλυνσης μεταφοράς τίτλων (TTF) ή στις υψηλότερες ιστορικές τιμές φυσικού αερίου πριν από την κρίση. Δεύτερον, πρέπει να έχουμε προστατευτικά όρια ημερήσιας τιμής, παρόμοια με αυτά που υπάρχουν στις αγορές μετοχών. Αυτό θα μας επιτρέψει να περιορίσουμε τη μεταβλητότητα στο εύρος διακύμανσης του TTF, εντός, για παράδειγμα, συν ή πλην 10 τοις εκατό.

Θα πρέπει επίσης να εξετάσουμε τον καθορισμό των τιμών έκτακτης ανάγκης — με άλλα λόγια, τον καθορισμό σταθερής τιμής — αλλά μόνο ως αντίδραση έκτακτης ανάγκης σε δηλώσεις σχετικά με τις ροές φυσικού αερίου από τη Ρωσία. Χρειαζόμαστε επίσης ένα ανώτατο όριο κέρδους στα μεικτά περιθώρια κέρδους. Στις αγορές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα, αυτό θα μπορούσε να είναι ένα ανώτατο όριο 5 τοις εκατό με βάση τις ρυθμιστικές αρχές της αγοράς που παρακολουθούν το κόστος παραγωγής και τα περιουσιακά στοιχεία παραγωγής.

Έπειτα, υπάρχει η διαπραγμάτευση φυσικής παράδοσης ή η εξέταση μιας χρονικά περιορισμένης επιλογής στην οποία θα επιτρέπεται η διαπραγμάτευση μόνο με φυσική παράδοση και η αποφυγή χειραγώγησης της αγοράς.

Και τέλος, υπάρχει η ενίσχυση της ρευστότητας: Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά φυσικού αερίου μέσω της σύζευξης της αγοράς μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών, της ΕΕ και της Ασίας. Για παράδειγμα, αυτό θα μπορούσε να γίνει με την ενίσχυση της συνεργασίας με την Κίνα για φορτία LNG και, ενδεχομένως, την εισαγωγή ανώτατων ορίων στο κόστος μεταφοράς για την αποτροπή της κερδοσκοπίας.

Κατανοώ ότι αυτά τα σημεία αντιπροσωπεύουν σημαντικές παρεμβάσεις στην αγορά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να είναι χρονικά περιορισμένες και να συνοδεύονται από ξεκάθαρα καθορισμένα ερεθίσματα και επιλογές εξόδου. Έχουν σχεδιαστεί για να δώσουν στην ΕΕ μια βραχυπρόθεσμη αναστολή για να σταθεροποιήσει την αγορά φυσικού αερίου, να σταματήσει την κερδοσκοπία στην αγορά σε βάρος των φορολογουμένων και των επιχειρήσεων, να αφοπλίσει τον «οπλισμό» της αγοράς φυσικού αερίου λόγω γεωπολιτικών εντάσεων και να βρει τον χρόνο για πιο βιώσιμη μεσοπρόθεσμες έως μακροπρόθεσμες λύσεις.

Επιπλέον, πρόκειται για μέτρα που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί σε άλλες αγορές, υπό ακραίες συνθήκες στο παρελθόν. Και το πιο σημαντικό, μπορούν να εξορθολογίσουν τις τιμές χωρίς να επιβαρύνουν τις οικονομίες μας με επιπλέον δημοσιονομικό κόστος ή να επηρεάσουν την παραγωγική ικανότητα ή τις αλυσίδες εφοδιασμού φυσικού αερίου.

Αλλά πρέπει να δράσουμε τώρα. Αυτό το πρόβλημα δεν θα εξαφανιστεί απλώς μόλις υποχωρήσει η ζήτηση για αέριο θέρμανσης. Καθώς προχωράμε στους ανοιξιάτικους και καλοκαιρινούς μήνες, θα επιμείνει στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος, οι οποίες συνδέονται με τις τιμές του φυσικού αερίου στις αγορές χονδρικής, επιβαρύνοντας τεράστια νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Αυτό το σχέδιο έχει σχεδιαστεί για να προστατεύσει τη λειτουργία των ευρωπαϊκών αγορών χονδρικής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και να διασφαλίσει ότι η ΕΕ, οι πολίτες της και οι οικονομίες των χωρών μελών της δεν υποφέρουν αδικαιολόγητα σε μια ήδη δύσκολη περίοδο. Χωρίς αυτό, ο κίνδυνος για τη σταθερότητα σε ολόκληρο το μπλοκ θα αυξηθεί.

Η επιστολή Μητσοτάκη

Αγαπητή Πρόεδρε,

Σας γράφω αυτή την επιστολή σχετικά με την αυξανόμενη οικονομική απειλή που αφορά την χονδρική αγορά φυσικού αερίου, την οποία πιστεύω πως θα πρέπει άμεσα και αποφασιστικά να αντιμετωπίσουμε, ώστε να αποτρέψουμε να επιφέρει επιπλέον κόστος στις ζωές των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις οικονομίες των κρατών-μελών και στην επιτυχή εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Η εξέλιξη των τιμών αναφοράς στη χονδρική αγορά φυσικού αερίου τους τελευταίους μήνες, και ειδικά από τον Δεκέμβριο του 2021, δεν καθοδηγείται πια από τις κανονικές δυνάμεις της προσφοράς, όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER) και της Ομάδας Συντονισμού για το Φυσικό Αέριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην πραγματικότητα, καθοριστικό ρόλο πλέον στη διαμόρφωση των τιμών διαδραματίζουν πολιτικές δηλώσεις και φόβοι που πηγάζουν από τη Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία που οδηγούν σε αβεβαιότητα, τεράστιες διακυμάνσεις τιμών και κερδοσκοπία.

Η κρίση που είναι σε εξέλιξη στην Ουκρανία έχει ουσιαστικά παρακάμψει τους φυσικούς μηχανισμούς διαμόρφωσης των τιμών και δυστυχώς κάθε προσπάθεια εκ μέρους της Ένωσής μας μέχρι τώρα, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτό το ζήτημα, δεν κατέστη δυνατόν να αντισταθμίσει το τεράστιο βάρος που επωμίζονται τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις. Το παράδοξο είναι πως ούτε η παραγωγική δυνατότητα ούτε οι εφοδιαστικές αλυσίδες φυσικού αερίου έχουν επηρεαστεί από την τρέχουσα κρίση. Αυτό σημαίνει πως δεν έχουμε πρόβλημα ποσότητας, αλλά έχουμε πρόβλημα στις τιμές.

Σε μεσομακροπρόθεσμο ορίζοντα αυτό μπορεί να αμβλυνθεί, μειώνοντας την εξάρτηση της Ένωσης από το Ρωσικό φυσικό αέριο. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, ωστόσο, πιστεύω ότι μία στοχευμένη και χρονικά περιορισμένη παρέμβαση στην αγορά είναι απαραίτητη προκειμένου να ομαλοποιήσουμε την κατάσταση. Όλα αυτά τα μέτρα θα πρέπει να εστιάζουν στις τιμές του φυσικού αερίου και όχι στις ποσότητες, θα πρέπει να εφαρμοστούν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, και να έχουν σαφώς προσδιορισμένες προϋποθέσεις ενεργοποίησης, αλλά και ρήτρες εξόδου. Με μία τέτοιου είδους παρέμβαση στην αγορά, η Ένωσή μας μπορεί να προστατεύσει τα μέλη της, σταματώντας την “εργαλειοποίηση” του φυσικού αερίου σε βάρος των οικονομιών μας και αποσυνδέοντας την γεωπολιτική απο την ενεργειακή κρίση, χωρίς να επηρεάζεται η παραγωγή και η προσφορά του φυσικού αερίου βραχυπρόθεσμα.

Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι απίθανο το πρόβλημα αυτό να εκλείψει μόλις υποχωρήσει η ζήτηση για επιδοτήσεις για αέριο θέρμανσης. Αν δεν δράσουμε τώρα,το πρόβλημα θα συνεχιστεί στις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος -που συνδέονται με τις τιμές του φυσικού αερίου στις αγορές χονδρικής- τους επόμενους μήνες της άνοιξης και του καλοκαιριού, θέτοντας ένα τεράστιο βάρος στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Κατόπιν προσεκτικής αξιολόγησης των διαθέσιμων επιλογών, θα ήθελα να σας προτείνω ένα «Σχέδιο Έξι Σημείων. Κάθε στοιχείο του Σχεδίου έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει την υφιστάμενη κλιμάκωση που παρατηρείται στη χονδρική αγορά του φυσικού αερίου.

1. Πλαφόν Τιμών: Πλαφόν στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, το οποίο θα έχει ως σημείο αναφοράς την ιστορικά υψηλότερη τιμή αερίου πριν από την κρίση
2. Ημερήσιο Όριο Τιμών ως Προστατευτικό Μέτρο: Ένα εύρος διακύμανσης στις τιμές του Ταμείου Μεταφοράς Τίτλων, για παράδειγμα της τάξεως του +/- 10%
3. Καθορισμός Τιμών σε περίπτωση Έκτακτης Ανάγκης: Καθορισμός τιμών στο Ταμείο Μεταφοράς Τίτλων, ως μέτρο έκτακτης ανάγκης στην περίπτωση που υπάρξουν ανακοινώσεις που αφορούν τις ροές φυσικού αερίου μέσω αγωγών από τη Ρωσία
4. Πλαφόν στο Κέρδος: Πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους στην χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, για παράδειγμα της τάξεως του 5%, βάσει της παρακολούθησης του κόστους παραγωγής από τους ρυθμιστές της αγοράς και το Σταθμισμένο Κόστος Παραγωγής Ενέργειας (LCOE) στις μονάδες παραγωγής.
5. Εμπόριο με Φυσική Παράδοση: Θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να επιτραπεί, η επιλογή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που θα επιτρέπει τις συναλλαγές μόνο με φυσική παράδοση.
6. Ενίσχυση Ρευστότητας: Αύξηση της ρευστότητας στην αγορά φυσικού αερίου συνδέοντας τις αγορές ΗΠΑ/ ΕΕ/ Ασίας. Για παράδειγμα, ενισχύοντας τη συνεργασία με την Κίνα όσον αφορά τα φορτία Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (LNG), με πιθανό πλαφόν στο κόστος μεταφοράς για να εξουδετερωθούν κίνητρα κερδοσκοπίας.

Όλες αυτές οι επιλογές αποτελούν σημαντικές παρεμβάσεις στην αγορά που έχουν χρησιμοποιηθεί και στο παρελθόν σε έκτακτες περιπτώσεις σε άλλες αγορές, με στόχο την εξισορρόπησή τους, ενώ σε κάποιες άλλες αγορές συνιστούν πάγια χαρακτηριστικά. Πιστεύω ακράδαντα πως οι ασυνήθιστες εποχές επιβάλλουν ασυνήθιστα μέτρα. Οι ενέργειες αυτές αποβλέπουν μόνο στην προστασία της εύρυθμης λειτουργίας της χονδρικής αγοράς αερίου, η οποία έχει υποστεί μεγάλη πίεση εξαιτίας της διαρκώς εντεινόμενης κρίσης στην Ουκρανία, με σοβαρές συνέπειες και στην ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται από το αέριο.

Ενώ ο μεσομακροπρόθεσμος στόχος θα πρέπει να είναι η επιστροφή σε μια αγορά που λειτουργεί κανονικά, είναι υποχρέωση των κυβερνήσεων και των ρυθμιστών να παρεμβαίνουν όταν έκτακτες περιστάσεις διαταράσσουν κατά τα άλλα υγιείς μηχανισμούς της αγοράς.

Το Σχέδιο Έξι Σημείων έχει σχεδιαστεί για να προστατεύσει και να επαναφέρει τις αγορές χονδρικής φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και να διασφαλίσει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, οι πολίτες και οι οικονομίες των κρατών-μελών της, αλλά και η παγκόσμια οικονομία, δεν θα υποφέρουν αδικαιολόγητα σε μια περίοδο που ήδη χαρακτηρίζεται από μεγάλες προκλήσεις.

Ελπίζω ότι θα βρείτε το σκεπτικό μου και την πρότασή μου επίκαιρα και παραμένω στη διάθεσή σας για μια πιο λεπτομερή ανταλλαγή απόψεων πάνω στο ζήτημα.

Με εκτίμηση.