Ένας μηχανισμός αλληλεγγύης για να διασφαλιστεί ότι τα κράτη – μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα διαχειριστούν το φυσικό αέριο ενόψει ενός ενδεχομένως δύσκολου χειμώνα. Μέτρα για να μειωθεί η ζήτηση φυσικού αερίου από νοικοκυριά και επιχειρήσεις και μέτρα για να υπάρξει άμεση κινητοποίηση της ΕΕ σε περίπτωση που κράτη – μέλη χρειαστούν φυσικό αέριο σε έναν δύσκολο χειμώνα, χωρίς ωστόσο να επηρεαστεί η ασφάλεια του εφοδιασμού, ούτε να υπάρξει αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου. Αυτά είναι μερικά μόνο από τα σχέδια που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα 27 κράτη- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης με βασικό σκοπό την αντιμετώπιση ενός ενδεχομένως βαρύ χειμώνα.
Ωστόσο το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ και συγκεκριμένα η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει προκαλέσει την οργή αρκετών κρατών – μελών της ΕΕ. «Φαίνεται ότι δεν ενεργεί για το κοινό καλό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως ορίζουν οι Ευρωπαϊκές Συνθήκες, αλλά προσπαθεί να μην δυσαρεστήσει το Βερολίνο». Αρκετοί αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι έξαλλοι με την πρόεδρο φον ντερ Λάιεν, η οποία φαίνεται να επιδιώκει περισσότερο την επιστροφή της στην γερμανική πολιτική σκηνή, παρά το κοινό καλό της ΕΕ.
Οι «27» είχαν ζητήσει από την Κομισιόν, ήδη από το φθινόπωρο του 2021, στην έναρξη της ενεργειακής κρίσης, να παρουσιάσει μόνιμες λύσεις για να συγκρατήσει τις τιμές. Ανάμεσά τους και η Ελλάδα, η οποία είχε παρουσιάσει μια εμπεριστατωμένη πρόταση την οποίαν είχαν αρχίσει να υιοθετούν όλο και περισσότερα κράτη – μέλη της ΕΕ.
Όμως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή της προέδρου φον ντερ Λάιεν αρνήθηκε να δράσει. «Η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν δεν έχει κανένα μέλλον. Και το γνωρίζει. Ποιος θα την ξαναψηφίσει;» δηλώνει στο newmoney, ανώτατος Τσέχος πολιτικός η χώρα του οποίου ασκεί την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ.
Η πρόεδρος της Κομισιόν θέλει να γυρίσει στο Βερολίνο. Και ως κάποιον βαθμό είναι λογικό. Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ήταν το πολιτικό παιδί της Μέρκελ και το πνευματικό παιδί του Μακρόν. Ωστόσο, αυτό που της ζητούν να πράξει οι 27 είναι εξαιρετικά δύσκολο. Πρόκειται για μια μεταρρύθμιση σπάνιας πολυπλοκότητας και οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν μπορούν να κάνουν θαύματα σε λίγες εβδομάδες.
Τι θα προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Η συνολική πρόταση της Κομισιόν που εξειδικεύει τον οδικό άξονα που παρουσίασε στις αρχές του μήνα η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν συνοδεύεται και από προσχέδιο Κανονισμού. Τα δυο κείμενα θα αποτελέσουν τη βάση της συζήτησης μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες (20-21 Οκτωβρίου). Στόχος είναι η υιοθέτηση του Κανονισμού το ταχύτερο δυνατό -ακόμα και κατά το Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας στο Λουξεμβούργο στις 25 του μηνός-, εάν επιτευχθεί συνολική συμφωνία. Η «βεντάλια» των προτάσεων διαρθρώνεται σε τέσσερις άξονες:
1.Κοινές αγορές φυσικού αερίου και διασφάλιση επάρκειας εφοδιασμού: Προβλέπεται μεταξύ άλλων ότι η πλατφόρμα κοινών αγορών αερίου -που προσδοκάται να είναι λειτουργική για τον επόμενο χειμώνα- θα προβλέπει την κάλυψη τουλάχιστον του 15% των απαιτήσεων της κάθε χώρας σε αποθηκευμένο αέριο. Θα υπάρχει δίνεται επίσης η δυνατότητα στις ευρωπαϊκές εταιρείες να σχηματίζουν κοινοπραξίες για κοινές αγορές. Η Κομισιόν επιδιώκει επίσης την ταχεία ενεργοποίηση των μηχανισμών αλληλεγγύης για την προμήθεια φυσικού αερίου εντός ΕΕ, προτείνοντας προκαθορισμένους κανόνες που θα εξασφαλίζουν ότι ένα κράτος-μέλος θα λαμβάνει φυσικό αέριο από τα υπόλοιπα έναντι δίκαιης αποζημίωσης σε περιπτώσεις ανάγκης.
2.Αντιμετώπιση των υψηλών τιμών φυσικού αερίου: Εδώ η βασική πρόταση της Επιτροπής είναι η δημιουργία νέου συγκεκριμένου δείκτη αναφοράς (benchmark) για το LNG με στόχο να υποκαταστήσει την «αναξιόπιστη» τιμολόγηση μέσω του κόμβου TTF. O Σύνδεσμος των Ρυθμιστικών Αρχών της ΕΕ ACER θα συλλέξει τα απαραίτητα στοιχεία ως τα τέλη του 2022, ώστε να μπορεί να «δομηθεί» ο νέος δείκτης στις αρχές του 2023 για να είναι «ετοιμοπόλεμος» Στο μεσοδιάστημα, η Κομισιόν επιδιώκει ένα μηχανισμό περιορισμού των τιμών στο TTF, ο οποίος θα ενεργοποιείται όταν είναι απαραίτητο. Πρόκειται για το λεγόμενο «δυναμικό διάδρομο τιμών» για τις συναλλαγές στο TTF που επιδιώκεται να μειώσει τη μεταβλητότητα και θα συνδέεται και με τους υπόλοιπους κόμβους φυσικού αερίου που λειτουργούν εντός ΕΕ.
Παράλληλα, σε ενδοημερήσιο επίπεδο θα λειτουργήσει ένας νέος μηχανισμός με τον ίδιο στόχο που θα επεκτείνεται στις αγορές παραγωγών ηλεκτρισμού και φυσικού αερίου. «Αυτό θα συγκρατήσει τα άλματα των τιμών, καθώς και την κερδοσκοπία που θα μπορούσε να δημιουργήσει δυσκολίες σε ορισμένες χώρες-μέλη για την προμήθεια φυσικού αερίου», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Σε ότι έχει να κάνει με τον περιορισμό της διαμόρφωσης υψηλών τιμών ρεύματος από το αέριο, το κείμενο της Κομισιόν είναι πιο γενικόλογο και αναφέρει ότι ένα πλαφόν στο φυσικό αέριο που χρησιμοποιείται για την ηλεκτροπαραγωγή εμπεριέχει ρίσκα και πρέπει να συζητηθεί περαιτέρω.
3. Άμβλυνση των παρενεργειών από τις υψηλές τιμές αερίου: Η Επιτροπή προτείνει την περαιτέρω χαλάρωση των κανόνων «εκτάκτου ανάγκης» για τις κρατικές ενισχύσεις (Temporary Crisis Framework) με νέες επιλογές στήριξης επιχειρήσεων που θα μειώνουν την ενεργειακή τους κατανάλωση.
Παράλληλα, η Επιτροπή σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Αρχή Αξιών και Κεφαλαιαγορών (ΕSMA) υιοθετεί δυο νέους κανονισμούς για να αμβλύνει τις πιέσεις στη ρευστότητα στους συμμετέχοντες στα Χρηματιστήρια Ενέργειας, λόγω των αυξημένων απαιτήσεων για κάλυψη των θέσεων που λαμβάνουν. Προβλέπεται συγκεκριμένα η αύξηση του ορίου εκκαθάρισης στα 4 δις. ευρώ και η διεύρυνση των αξιών που μπορούν να γίνουν αποδεκτές ως εγγυήσεις για την κάλυψη των κινδύνων. Ως ένα πρόσθετο μέτρο τόνωσης της ρευστότητας των ενεργειακών ομίλων προβλέπεται ενισχυμένη χρηματοδότησή τους από τα Ταμεία Συνοχής και το Repower EU.
4.Θωράκιση Κρίσιμων υποδομών: Τέλος, δεδομένων των κινδύνων που διαβλέπει η Ε.Ε. για τις ενεργειακές της υποδομές μετά τα όσα συνέβησαν στον Nord Stream, η Κομισιόν ζητά να διεξαχθούν δοκιμές αντοχής στις ευρωπαϊκές υποδομές. Προτείνει επίσης την υιοθέτηση νέων εργαλείων που θα δίνουν μεγαλύτερη ορατότητα για τη διαθέσιμη δυναμικότητα στις υποδομές της ΕΕ και επαναλαμβάνει -για πολλοστή φορά- την ανάγκη για επιτάχυνση των αδειοδοτικών διαδικασιών για την εγκατάσταση ΑΠΕ.
Τι θα εγκριθεί: Ενδεχομένως τίποτα
Οι προτάσεις της Κομισιόν θα χρειαστούν έγκριση από τις κυβερνήσεις της ΕΕ, οι οποίες διαφωνούν, όχι απλώς για τις όποιες αποφάσεις αλλά ακόμα και για τις προτάσεις της Κομισιόν.
