Κόλαφος για την κυβέρνηση η έκθεση του γραφείου προϋπολογισμού της βουλής

Στην πλήρη αποδόμηση της «περήφανης διαπραγμάτευσης» της κυβέρνησης προχωρά το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής στην τριμηνιαία του έκθεση «Ιανουάριος 2016- Μάρτιος 2016».

Οι συντάκτες της έκθεσης ουσιαστικά τονίζουν προς τον Αλέξη Τσίπρα ότι όσο το Μέγαρο Μαξίμου διαπραγματευόταν, τόσο ο λογαριασμός αυξανόταν. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται: «Το κόστος της παρατεταμένης διαπραγμάτευσης μάλλον έχει υποτιμηθεί έναντι του πολιτικού οφέλους»!

Και αυτό διότι, «η ύφεση συνεχίζεται και το 2016, πράγμα που προκαλεί και δημοσιονομικά προβλήματα. Είναι κοινός τόπος ότι σε τροχιά ύφεσης του ΑΕΠ τα φορολογικά έσοδα μειώνονται και επομένως απειλούνται οι στόχοι για πρωτογενές πλεόνασμα. Η κατάληξη ήταν νέα φορολογικά μέτρα που όμως είναι αμφίβολο αν θα αποδώσουν. Η δρομολογημένη νέα συμφωνία με τους θεσμούς προβλέπει νέα φορολογικά μέτρα € 5,4 δισ. και € 3,6 δισ. μέτρα υπό αίρεση όπως συζητείται αυτήν τη στιγμή, τα οποία θα ασκήσουν πιέσεις στις αναπτυξιακές προοπτικές».

Αξίζει, δε, να σημειωθεί ότι το γραφείο Προϋπολογισμού τονίζει δίχως περιστροφές ότι «παρά τη διαφαινόμενη πρόθεση ολοκλήρωσης της διαπραγμάτευσης για την πρώτη αξιολόγηση, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η παράταση της διαπραγμάτευσης (που έπρεπε να είχε τελειώσει τον Οκτώβριο / Νοέμβριο 2015 σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα) είχε σημαντικό κόστος», διότι έτεινε επίσης να παγιώσει την απαισιοδοξία, δημιουργώντας συνθήκες που αποτρέπουν τη βελτίωση των πραγμάτων αμέσως μετά την αξιολόγηση.

Την ίδια ώρα, στην έκθεση επισημαίνεται ότι μολονότι πρέπει να κλείσει το ταχύτερο δυνατό η αξιολόγηση, αυτό δεν σημαίνει ότι η χώρα θα διαβεί τον Ρουβίκωνα της κρίσης. «Η οικονομία δεν θα ανακάμψει αυτόματα μετά την πρώτη αξιολόγηση και τις επενδύσεις από το πακέτο Juncker αν δεν εξαλειφθεί η αβεβαιότητα για την κατεύθυνση της πολιτικής στο μέλλον και, ειδικότερα, αν δεν αλλάξουν οι κανόνες διακυβέρνησης της χώρας και δε γίνουν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις», υπογραμμίζεται χαρακτηριστικά.

Σε ό,τι αφορά το κούρεμα του χρέους, το οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κάνει σημαία του οι συντάκτες της έκθεσης ουσιαστικά βάζουν stop στις ορέξεις της κυβέρνησης. «Ένα καινούριο πρόγραμμα κουρέματος ομολόγων δεν μπορεί στην ουσία να εφαρμοσθεί», επισημαίνουν και προσθέτουν: «Στο πλαίσιο των δανείων (τα οποία προφανώς η Ελλάδα δεν μπορεί να κουρέψει μονομερώς) μία πιθανή στρατηγική είναι η επέκταση της περιόδου αποπληρωμής των δανείων και της περιόδου χάριτος καθώς και η μείωση του επιτοκίου».

Σε κάθε περίπτωση, το γραφείο Προϋπολογισμού αναγνωρίζει ότι τα προβλεπόμενα μέτρα στη φορολογία και στο ασφαλιστικό θα επηρεάσουν υφεσιακά την οικονομία. «Με τη συμφωνία (συνολικά και για να μη χάνουμε το δάσος κοιτάζοντας τα δένδρα) δημιουργούνται προϋποθέσεις για να αποτραπεί η παγίωση μιας κατάστασης που χαρακτηρίζεται από αυξανόμενες επιβαρύνσεις του ιδιωτικού τομέα, μείωση των εισοδημάτων στο δημόσιο τομέα, περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίων, έξοδο επιχειρήσεων σε γειτονικές χώρες που φαίνεται ότι προσφέρουν καλύτερο πλαίσιο για τη δράση τους, έξοδο εκπαιδευμένων νέων σε αναζήτηση εργασίας και δυσλειτουργικές κρατικές δομές», τονίζει.

Ανησυχητικές εξελίξεις

«Στην αρχή του 2016, οι εξελίξεις εξακολουθούν να είναι ανησυχητικές για την πορεία της ελληνικής οικονομίας και συνδέονται άμεσα με την καθυστέρηση στην άρση της αβεβαιότητας και στην ανάκτηση της εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία».

Με λίγα λόγια αλλά ουσιαστικά και τεκμηριωμένα, για μια ακόμη φορά, το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής κρούει στην κυβέρνηση τον «κώδωνα κινδύνου» για την πορεία της οικονομίας, καθώς στην τριμηνιαία έκθεσή του υπογραμμίζεται, μεταξύ άλλων, ότι η οικονομία δεν θα ανακάμψει αυτόματα μετά την πρώτη αξιολόγηση και τις επενδύσεις από το πακέτο Juncker αν δεν εξαλειφθεί η αβεβαιότητα για την κατεύθυνση της πολιτικής στο μέλλον και, ειδικότερα, αν δεν αλλάξουν οι κανόνες διακυβέρνησης της χώρας και δε γίνουν οι απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.

Αυτό άλλωστε πιστοποιούν και τα στοιχεία του πρώτου τριμήνου, τα οποία είναι αποκαλυπτικά για την ελληνική οικονομία αφού:

– Ο ρυθμός διαγραφών επιχειρήσεων από το γενικό εμπορικό μητρώο αυξήθηκε και ξεπερνά πλέον το ρυθμό δημιουργίας νέων επιχειρήσεων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομίας (ΓΕΜΗ), το α’ τρίμηνο του 2016 διαγράφηκαν από το γενικό εμπορικό μητρώο 10.893 εταιρίες (αύξηση 75% από το 2015). Ο ρυθμός αύξησης των διαγραφών είχε σχεδόν μηδενιστεί ή ήταν αρνητικός κατά το α’ τρίμηνο 2015, 2014 και 2013. Αντίστοιχα το α’ τρίμηνο 2016 συστάθηκαν 7.228 εταιρείες, έναντι 8.895 το α’ τρίμηνο 2015, και 11.000-12.000 για το α’ τρίμηνο κάθε έτους 2012, 2013 και 2014.

– Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος για την Ελλάδα το Φεβρουάριο επιδεινώθηκε  Συγκεκριμένα, υποχώρησε για πρώτη φορά από τον Αύγουστο του 2015 (ιστορικό χαμηλό 76,1 μονάδες) και διαμορφώθηκε στις 89 μονάδες, από 91,6 τον Ιανουάριο. Αντίθετα, το Μάρτιο κατέγραψε μικρή βελτίωση και διαμορφώθηκε στις 90,1 μονάδες. Παρά την ανάκαμψή του όμως από το ιστορικό χαμηλό, εξακολουθεί να βρίσκεται σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο, ενδεικτικό της αβεβαιότητας που εξακολουθεί να υπάρχει στην ελληνική οικονομία.

– Οι τραπεζικές καταθέσεις Επιχειρήσεων και Νοικοκυριών υποχωρούν περαιτέρω (Διά-γραμμα 8 στο Παράρτημα). Συγκεκριμένα, το Φεβρουάριο μειώθηκαν περαιτέρω κατά € 541 εκατ., στα € 121,7 δισ. και πλέον βρίσκονται μόλις € 854 εκατ. πάνω από το χαμηλό 12,5 ετών που σημειώθηκε τον Ιούλιο του 2015. Ουσιαστικά, από την επιβολή των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων στα τέλη Ιουνίου του 2015, παρατηρείται ουσιαστική αδυναμία επιστροφής των καταθέσεων, που αποδίδεται κυρίως στην αβεβαιότητα και στην έλλειψη εμπιστοσύνης.

– Οι εξαγωγές υποχώρησαν.

– Ο αποπληθωρισμός συνεχίστηκε

Με βάση τα ανωτέρω στοιχεία και την προβολή τους στο άμεσο μέλλον, όπως αναφέρεται στην ίδια έκθεση, προβλέπεται ότι για το 2016 συνολικά θα υπάρξει περαιτέρω πτώση του ΑΕΠ της χώρας από όλους τους επίσημους φορείς. Συγκεκριμένα, στην Εισηγητική Έκθεση του Προϋπολογισμού 2016 προ-βλέπεται ύφεση 0,7%, ενώ ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας αναμένεται από το β΄ εξάμηνο του έτους, υπό όρους4. Ο ΟΟΣΑ σε πρόσφατη έκθεσή του για την Ελλάδα προβλέπει οριακή ύφεση -0,1%, ενώ προβλέπει να επιτευχθεί σημαντική μεγέθυνση το 2017 κατά 1,9%. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις χειμερινές της προβλέψεις49 υιοθετεί την πρόβλεψη του Προϋπολογισμού για το 2016 (-0,7%), ενώ προβλέπει υψηλό ρυθμό μεγέθυνσης 2,7% για το 2017, όπως και το ΔΝΤ,50 το οποίο όμως για το 2016 προβλέψει ύφεση 0,6%.

Παγιώνεται η απαισιοδοξία, ύφεση και το 2016 – Αμφιβολίες για τα φορολογικά μέτρα

«Παρά τη διαφαινόμενη πρόθεση ολοκλήρωσης της διαπραγμάτευσης για την πρώτη αξιολόγηση, δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η παράταση της διαπραγμάτευσης (που έπρεπε να είχε τελειώσει τον Οκτώβριο / Νοέμβριο 2015 σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα) είχε σημαντικό κόστος. Έτεινε επίσης να παγιώσει την απαισιοδοξία, δημιουργώντας συνθήκες που αποτρέπουν τη βελτίωση των πραγμάτων αμέσως μετά την αξιολόγηση» αναφέρουν χαρακτηριστικά οι συντάκτες της έκθεσης της Βουλής.

Είναι χαρακτηριστικό δε ότι υπογραμμίζουν ότι ως προς το κόστος της παρατεταμένης διαπραγμάτευσης, που μάλλον έχει υποτιμηθεί έναντι του «πολιτικού οφέλους»: Η ύφεση συνεχίζεται και το 2016, πράγμα που προκαλεί και δημοσιονομικά προβλήματα.

Είναι κοινός τόπος ότι σε τροχιά ύφεσης του ΑΕΠ τα φορολογικά έσοδα μειώνονται και επομένως απειλούνται οι στόχοι για πρωτογενές πλεόνασμα. Η κατάληξη ήταν νέα φορολογικά μέτρα που όμως είναι αμφίβολο αν θα αποδώσουν. Η δρομολογημένη νέα συμφωνία με τους θεσμούς προβλέπει νέα φορολογικά μέτρα 5,4 δισ. και 3,6 δισ.  ευρώ  μέτρα υπό αίρεση όπως συζητείται αυτήν τη στιγμή, τα οποία θα ασκήσουν πιέσεις στις αναπτυξιακές προοπτικές.

Η κυβέρνηση δεν είχε ως προτεραιότητα την ανάπτυξη

Το ζήτημα της ανάπτυξης δεν έχει ως τώρα την αναγκαία προτεραιότητα στην κυβερνητική πολιτική, επισημαίνεται στην έκθεση της Βουλής και χαρακτηριστικά αναφέρεται  «Ας το διατυπώσουμε απλά: Η ανάπτυξη προϋποθέτει νέες επενδύσεις. Αυτές θα προέλθουν κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα, αφού ο δημόσιος έχει πλέον σαφή όρια. Οι ξένες επενδύσεις θα παίξουν κρίσιμο ρόλο.

Αλλά τις επενδύσεις θα αποτρέπουν:

– όσον αφορά στην ελληνική πλευρά, η αβεβαιότητα για την κατεύθυνση της οικονομικής πολιτικής καθώς και η παράλειψη σοβαρών τομών σε δικαιοσύνη, γραφειοκρατία, φορολογικές υπηρεσίες ειδικότερα, τήρηση του νόμου, τράπεζες (μη εξυπηρετούμενα δάνεια κ.α.), ασφαλιστικό, ενέργεια και ιδιωτικοποιήσεις

– και όσον αφορά στους εταίρους, η εκκρεμότητα για τη ρύθμιση του δημοσίου χρέους.

Η άλλη όψη αυτής της κατάστασης είναι ότι δεν υπάρχει ακόμα ένα σταθερό πλαίσιο ή πλέγμα κανόνων του παιγνιδιού για τη λειτουργία της επιχειρηματικότητας. Όμως η δημιουργία τέτοιων κανόνων (και όχι απλά η απορρύθμιση) ανήκει στο κύριο έργο που πρέπει να επιτελέσει μια κυβέρνηση.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος όμως ήταν (και παραμένει) οι καθυστερήσεις να παγιώσουν το κλίμα απαισιοδοξίας στην κοινωνία και έτσι να αποτρέψουν τη δημιουργία συνθηκών επιστροφής στην ανάπτυξη εντός του 2016.

Το ασφαλιστικό στον αέρα

Το ασφαλιστικό, όπως τονίζεται στην έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Β ουλής, αναδεικνύεται ως κρίσιμη πηγή αβεβαιοτήτων καθώς ένας συνδυασμός παραγόντων (δημογραφία, ανεργία, εκκρεμείς συντάξεις, εισφοροδιαφυγή κ.α.) τείνει  να αυξάνει τα ελλείμματα, ενώ οι μειώσεις των συντάξεων και συναφών δικαιωμάτων προ-σκρούουν σε υψηλά νομικά, πολιτικά και κοινωνικά εμπόδια.

Επομένως υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι για ανησυχία όσον αφορά τις βάσεις της δημοσιονομικής εξυγίανσης.

Υποσκάπτουν την παραγωγική οικονομία

Οι συντάκτες της συγκεκριμένης έκθεσης διαπιστώνουν, επίσης, ότι το κράτος προχωρεί σε εξοικονομήσεις στα λάθος σημεία: αναστέλλοντας την αποπληρωμή των προμηθευτών του και τις επιστροφές φόρων και συγκρατώντας ή περιορίζοντας τις επενδυτικές του δαπάνες. Με τον τρόπο αυτό υποσκάπτει την παραγωγική οικονομία.