Κάντε πολιτική, όχι διαπραγμάτευση

Κ​​ι αν είχαμε μια μικρή αισιοδοξία ότι κάτι μας δίδαξε η παρατεινόμενη χρεοκοπία, στο να παραμερίζουν οι κυβερνήσεις το πολιτικό κόστος και να διορθώνουν όλα τα κακώς κείμενα, τη χάσαμε πια. Το ζήτημα με τους συντελεστές ΦΠΑ είναι η απόδειξη ότι το πολιτικό κόστος παραμένει ο κύριος παράγοντας χάραξης πολιτικής για τις ελληνικές κυβερνήσεις. Η συζήτηση για το αν θα αλλάξουν οι συντελεστές σε κάποιους κλάδους συνεχίζεται, όπως πάντα στη χώρα αυτή, μέσα σε ένα κενό. Ουδείς ενδιαφέρεται να απαντήσει στο ερώτημα: είναι δίκαιοι οι συντελεστές όπως έχουν;

Του Μιχάλη Πεγκλή

Ας δούμε με απλά λόγια τι ισχύει σήμερα. Εχουμε ένα γενικό συντελεστή 23% που αφορά όλα τα είδη, εκτός από τρεις κατηγορίες εξαιρέσεων:  (α) Τρόφιμα, ποτά (πλην αλκοόλ), ιατρικές υπηρεσίες, υπηρεσίες μεταφοράς ανθρώπων, ΔΕΗ, αέριο, ύδρευση και εστίαση που έχουν 13%.  (β) Φάρμακα, βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, ξενοδοχεία και θέατρα που έχουν 6,5%. Τέλος, έχουμε  (γ) καθεστώς μείωσης κατά 30% των παραπάνω συντελεστών στα νησιά, εκτός από την Κρήτη, την Εύβοια, τα νησιά του Ιονίου και του Αργοσαρωνικού.

Σήμερα η συζήτηση για τους συντελεστές ΦΠΑ γίνεται στη βάση του «τι θα αυξηθεί». Η γραμμή διαπραγμάτευσης προς την τρόικα είναι «να μην αλλάξει τίποτα». Δηλαδή θεωρούμε λογικό να πληρώνουμε για τα περισσότερα είδη που καταναλώνουμε 23% ΦΠΑ, ενώ για τη διαμονή σε ξενοδοχείο, που αφορά κυρίως τους τουρίστες, 6,5% σε όλη την Ελλάδα ενώ στα παραπάνω νησιά χρεώνεται μόλις με 4,5%. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι όλοι μας επιδοτούμε, από αρκετά έως πολύ, όλα τα είδη που βρίσκονται σε χαμηλότερο του 23% συντελεστή καθώς και τους διαμένοντες στα νησιά που αναφέραμε.

Τα έσοδα από τον ΦΠΑ δεν είναι ένα επιμέρους θέμα για την οικονομία μας. Στον φετινό προϋπολογισμό το κράτος περιμένει να εισπράξει από ΦΠΑ τα 14,4 από τα 50,3 δισ. τακτικών εσόδων, σχεδόν το 30%. Αντί λοιπόν για την καθημερινή κοκορομαχία, θα βοηθούσε, κυβέρνηση και αντιπολίτευση να δουν προσεκτικά τις αλλαγές εκείνες που θα διορθώσουν τις αδικίες και θα βελτιώσουν την απόδοση του τόσο σημαντικού αυτού φόρου. Θα πρέπει οι αρμόδιοι του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης με τεχνογνωσία και πολιτική βούληση να μελετήσουν τεχνοκρατικά και υπομονετικά το θέμα και να προτείνουν αλλαγές που θα διορθώνουν όλες, και όχι κάποιες, από αυτές τις αδικίες. Μία πρόταση που αξίζει να μελετηθεί είναι η αντικατάσταση των στρεβλών εξαιρέσεων που θυμίζουν τη μεταπολιτευτική Ελλάδα, από έναν κύριο συντελεστή για όλα τα είδη της τάξεως του 16-17% κι ενός δεύτερου γύρω στο 8-9%, στον οποίο θα μεταφερθεί μόνο ότι φέρει επάξια τον τίτλο «πρώτης ανάγκης», όπως λίγα είδη διατροφής, φάρμακα και ιατρικές υπηρεσίες. Η μετάβαση στους νέους συντελεστές θα μπορούσε να γίνει σε δύο στάδια, μέσα σε δύο χρόνια, ώστε τον πρώτο χρόνο που η μείωση θα είναι από το 23% στο π.χ. 19% να εξοικονομήσει και ένα δισ. ευρώ, που ήταν η δημοσιονομική «τρύπα» του 2015 πριν μπούμε στο νέο κεφάλαιο αβεβαιότητας τον περασμένο Δεκέμβριο.

Η συνολική μεταρρύθμιση των συντελεστών ΦΠΑ θα έδινε στρατηγικά οφέλη στη χώρα μας: ένα θετικό σοκ από τη μείωση των συντελεστών για το 90% της χώρας, διόρθωση ιστορικών αδικιών στα νησιά μας που σήμερα έχουν διαφορές στον ΦΠΑ, αδικώντας τα νησιά του Αργοσαρωνικού, του Ιονίου, την Κρήτη και την Εύβοια. Θα προκαλούσε όμως ταυτόχρονα μεγάλη δυσαρέσκεια σε έναν μικρό αριθμό συμπολιτών μας, αφού θα έχαναν το ιστορικό κεκτημένο τους. Η συντριπτική πλειονότητα του κόσμου θα έχει όφελος εκατοντάδες ευρώ ετησίως από τη μείωση των συντελεστών, το οποίο στην πράξη δεν θα επιβαρυνθούν υπέρμετρα οι υπόλοιποι, που στο ισοζύγιο θίγονται, καθώς μεγάλο μέρος θα καλυφθεί από τον εισερχόμενο τουρισμό. Το 2014 η άμεση συμβολή του ξένου τουρισμού στην οικονομία μας ανήλθε στα 17 δισ., το μεγαλύτερο μέρος του οποίου πηγαίνει στα ξενοδοχεία και στην εστίαση. Η αύξηση κατά περίπου 12% στον ΦΠΑ στις δύο αυτές κατηγορίες θα έδινε πρόσθετα έσοδα κοντά στο 1,5 δισ. ευρώ, που είναι όσα περίπου μας έλειπαν φέτος για να μη χρειαστεί να πάρουμε κανένα μέτρο και να μην υπογράψουμε τρίτο Μνημόνιο σε λίγους μήνες.

Ας μου επιτραπεί να έχω τις αμφιβολίες μου για το κατά πόσο το οικονομικό επιτελείο σήμερα έχει τις ψυχικές και ιδεολογικές αντοχές να κάνει μία τέτοια μελέτη με τεχνικά σωστό τρόπο. Στις μεγάλες μεταρρυθμίσεις υπάρχουν κάποιοι λίγοι που θίγονται και ολόκληρη η κοινωνία που ωφελείται. Για κάποιο λόγο, λίγο μαγικό, οι κυβερνήσεις μας θεωρούν ότι το πολιτικό κόστος της μικρής ομάδας που θίγεται θα είναι μεγαλύτερο από το πολιτικό όφελος που θα πάρει από τον γενικό πληθυσμό. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που στην Ελλάδα δύσκολα γίνονται μεταρρυθμίσεις και μόνο υπό συνθήκες εξωτερικής πίεσης. Με το που έπεσε στον δημόσιο διάλογο το θέμα, ως ενδεχόμενο και μόνον, αμέσως βουλευτές νησιωτικών περιοχών παραβιάζοντας το Σύνταγμα, ξεσπάθωσαν με τον γνωστό τρόπο: «Δεν θα περάσει κάτι τέτοιο» και τα γνωστά. Αν στις σημερινές οριακές συνθήκες της χώρας, με την καταιγίδα φόρων που ζήσαμε για να κρατηθούν τα δημόσια έσοδα, δεν είμαστε σε θέση να διορθώσουμε τις στρεβλώσεις ενός τόσο κεντρικού ζητήματος, πώς περιμένουμε να πάει καλά η χώρα τα επόμενα χρόνια;

Του Μιχάλη Πεγκλή
Πρώην σύμβουλου Ευρωπαϊκής Ενωσης και Διεθνών Σχέσεων στο γραφείο του πρωθυπουργού.

Αναδημοσίευση από την http://www.kathimerini.gr