«Καμπανάκι» επιβίωσης από κατασκευαστές για τις καθυστερήσεις πληρωμών από το Δημόσιο

Για άλλη μια φορά οι μικροί και οι μεσαίοι κατασκευαστές χτυπούν  «καμπανάκι» κινδύνου για την επιβίωσή τους από τις καθυστερήσεις πληρωμών εκ μέρους του Δημοσίου και ταυτόχρονα ζητούν αλλαγές στον τρόπο φορολόγησής τους.

Συγκεκριμένα, μια επιστολή απέστειλε η Πανελλήνια Ένωση Συνδέσμων Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (ΠΕΣΕΔΕ) προς τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας Κωστή. Χατζηδάκη και στον Αναπληρωτή Υπουργό Εθνικής Οικονομίας Οικονομικών Νίκο Παπαθανάση με θέμα τη ρύθμιση οφειλών εργοληπτικών επιχειρήσεων λόγω μη εξόφλησης εργολαβικού ανταλλάγματος και μια επιστολή στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών και στον Χρήστο Σταϊκούρα σχετικά με τους όρους για το όριο του ανεκτέλεστου, οι οποίοι αποτελούν «κόφτη» για τις εταιρείες που έχουν πτυχία πρώτης έως και έκτης τάξης.

Η πρώτη επιστολή στο ΥΠΕΘΟ αναφέρει:

«Αξιότιμοι κύριοι Υπουργοί,

Με την παρούσα επιστολή, θέλουμε να επανέλθουμε στο θέμα της σωρείας  λειτουργικών προβλημάτων που δημιουργούνται στις ελληνικές εργοληπτικές επιχειρήσεις  εξαιτίας της μη έγκαιρης εξόφλησης του εργολαβικού ανταλλάγματος.

Όπως γνωρίζετε, σύμφωνα με τον ν4308/2014, άρθρο 11, παρ.2α  και την ΠΟΛ1003/2014/11.2.9 οι ελληνικές εργοληπτικές επιχειρήσεις είναι υποχρεωμένες να τιμολογούν  αργότερα έως το τέλος του οικονομικού έτους το εργολαβικό αντάλλαγμα όλων των εγκεκριμένων Πιστοποιήσεων εργασιών, ανεξαρτήτως της εξόφλησης ή όχι αυτού.

Όμως, εδώ και δύο χρόνια, οι επαγγελματίες και οι επιχειρήσεις του Κλάδου βιώνουμε μία άτυπη στάση πληρωμών των Δημοσίων Έργων. Πρόκειται για ένα πρόβλημα που τείνει να γίνει  «κανονικότητα», παρά τις συνεχείς παρεμβάσεις μας προς το Υπουργείο σας και την Κυβέρνηση.

Η μη έγκαιρη εξόφληση των τιμολογίων μας υποχρεώνει, εκτός των άλλων, να ρυθμίζουμε τις φορολογικές και ασφαλιστικές μας υποχρεώσεις εντόκως. Δηλαδή, το ελληνικό κράτος ενώ είναι το ίδιο υπερήμερο στις οικονομικές του υποχρεώσεις, απαιτεί από τους Πολίτες του να είναι φορολογικά και ασφαλιστικά ενήμεροι με πρόσθετη επιβάρυνση. Όταν, δε, έρχεται η πολυπόθητη στιγμή της, έστω και μερικής εξόφλησης, των Αναδόχων, το Κράτος παρακρατεί αδιακρίτως το μεγαλύτερο μέρος τον ρυθμιζόμενων οφειλών τους χωρίς να εξετάζει εάν έχουν αποζημιωθεί για όλες τις δημόσιες συμβάσεις που εκτελούν

Επειδή,

• είμαστε η μοναδική Χώρα στην Ευρώπη που δεν τηρεί την Οδηγία  2011/7/2011 της Ε.Ε περί έγκαιρης πληρωμής των υποχρεώσεων του Δημοσίου που απορρέουν από την εκτέλεση των έργων,
• είναι αδύνατο να ολοκληρωθούν τα έργα του Ταμείου Ανάκαμψης, του ΕΣΠΑ και του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων χωρίς να υπάρχει τάξη και συνέπεια στις πληρωμές τους,
• η Πολιτεία  οφείλει πρώτη αυτή η ίδια  να τηρεί τις συμβατικές οικονομικές υποχρεώσεις της απέναντι στις Εργοληπτικές Επιχειρήσεις.
• Ζητούμε,
• Κατάργηση της υποχρέωσης τιμολόγησης εφόσον δεν μπορεί να εξοφληθεί το εργολαβικό αντάλλαγμα που προκύπτει από τις εγκεκριμένες Πιστοποιήσεις Εργασιών ή Προμηθειών
• Μεγαλύτερο χρονικό διάστημα άτοκης ρύθμισης φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων που προκύπτουν λόγω της υπερημερίας του ελληνικού κράτους
• Παρακράτηση μέρους των ρυθμιζόμενων οφειλών ΜΟΝΟ για τις Συμβάσεις για τις οποίες εξοφλούνται οι Ανάδοχοι».

Η δεύτερη επιστολή στο ΥΠΟΜΕ αναφέρει:

Όπως γνωρίζετε, με τα άρθρα 20 παρ. 4 του ν. 3669/2008 και 64 του π.δ. 71/2019, όπως οι προβλέψεις αυτών έχουν ενσωματωθεί στα πρότυπα τεύχη διακηρύξεων δημοσίων έργων, έχει τεθεί η τήρηση των θεσπισθέντων ορίων ανεκτελέστου μέρους συμβάσεων δημοσίων έργων ως προϋπόθεση παραδεκτής συμμετοχής των ημεδαπών οικονομικών φορέων στους δημόσιους διαγωνισμούς.

Η διάταξη αυτή, εισάγει ανεπίτρεπτα διάκριση σε βάρος των ημεδαπών εγγεγραμμένων στις τάξεις 1η έως 6η στο ΜΗ.Ε.ΕΠ. εργοληπτικών επιχειρήσεων, ήτοι σε βάρος του συνόλου των μελών μας, έναντι των αλλοδαπών επιχειρήσεων, των ημεδαπών επιχειρήσεων 7ης τάξης του ΜΗ.Ε.ΕΠ. και των ημεδαπών μη εγγεγραμμένων στο ΜΗ.Ε.ΕΠ. επιχειρήσεων.

Ειδικότερα, όπως κρίθηκε με την υπ’ αριθ. 419/2023 απόφαση του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΑΔΗΣΥ, η διάταξη του άρθρου 20 παρ. 4 του Ν. 3669/2008 σχετικά με το ανεκτέλεστο αντίκειται στα άρθρα 18 παρ. 1, 19, 58, 63 και 71 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ και στις γενικές αρχές που διέπουν τις δημόσιες συμβάσεις, όπως η απαγόρευση διακρίσεων και οι αρχές της ίσης μεταχείρισης, της ελεύθερης ανάπτυξης του ανταγωνισμού, της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών, της αναλογικότητας και της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης.

Ο φραγμός που τίθεται με το άρθρο 20 παρ. 4 του ν. 3669/2008, και με το όμοιας διατύπωσης άρθρο 64 του ΠΔ 71/2019, έγκειται στο ότι η τήρηση των ορίων ανεκτέλεστου υπολοίπου δημοσίων συμβάσεων ως προϋπόθεση της παραδεκτής συμμετοχής σε δημόσιο διαγωνισμό δεν λειτουργεί ως κριτήριο ποιοτικής επιλογής και δη οικονομικής και χρηματοοικονομικής επάρκειας, όπως θα έπρεπε, αλλά ως μέσο στήριξης των τάξεων πτυχίου, πλήττοντας την ανάπτυξη του ανταγωνισμού και μάλιστα κατά παράβαση.

• της αρχής της ίσης μεταχείρισης, αφού για τις εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες στην 7η τάξη παρέχεται εναλλακτικός τρόπος απόδειξης σε αντίθεση με τους οικονομικούς φορείς που είναι εγγεγραμμένοι σε όλες τις υπόλοιπες τάξεις του ΜΕΕΠ
• της αρχής της απαγόρευσης διάκρισης λόγω της ιθαγένειας, καθόσον δεν προβλέπεται τέτοιος φραγμός για τις αλλοδαπές επιχειρήσεις, αναφορικά με το ανεκτέλεστο υπόλοιπο δημοσίων συμβάσεων.

Η λειτουργία κατ’ αυτόν τον άκαμπτο τρόπο του ανεκτέλεστου υπολοίπου των δημοσίων συμβάσεων οδηγεί σε σειρά στρεβλώσεων και δη:

α) Αποτελεί οριζόντιο αποκλεισμό και άρα μία επιχείρηση που το έχει υπερβεί δεν έχει δυνατότητα συμμετοχής σε διαγωνισμό ή εκτέλεσης έργου.

β) Δεν συνδέεται με οικονομικούς δείκτες της κάθε επιχείρησης αλλά με τα όρια που ισχύουν για κάθε τάξη πτυχίου ΜΗ.Ε.ΕΠ. Έτσι, μία επιχείρηση που έχει υπερβεί τα όρια, αλλά είναι εύρωστη, αποκλείεται άνευ άλλου τινός.

γ) Ακριβώς επειδή δεν συνδέεται με οικονομικούς δείκτες δεν παρέχεται η δυνατότητα στήριξης στις ικανότητες τρίτων ή ακόμη και ανταπόδειξης ότι ένας οικονομικός φορέας είναι σε θέση να εκτελέσει τη σύμβαση, αν και έχει υπερβεί τα όρια του ανεκτέλεστου υπολοίπου δημοσίων συμβάσεων που ισχύουν για την τάξη ΜΗ.Ε.ΕΠ. στην οποία ανήκει. Έτσι, με τον τρόπο αυτό επανέρχονται εμμέσως και εκ πλαγίου, οι κλειστές τάξεις πτυχίου, για τις οποίες είχε στείλει προειδοποιητική επιστολή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

δ) Επιπλέον, οι μεγάλες επιχειρήσεις, που κατά τεκμήριο εκτελούν έργα στο εξωτερικό και αυτοχρηματοδοτούμενα έργα, ευνοούνται αφού τα έργα αυτά δεν προσμετρώνται στο ανεκτέλεστο, παρά το γεγονός ότι -ιδίως τα αυτοχρηματοδοτούμενα- έχουν αυξημένες οικονομικές απαιτήσεις.

ε) Δεν προσμετρώνται ούτε τα ιδιωτικά έργα με αποτέλεσμα μία επιχείρηση που δραστηριοποιείται αποκλειστικά στα δημόσια έργα να έρχεται σε δυσμενή θέση.

στ) Το ανεκτέλεστο εφαρμόζεται μόνο στις επιχειρήσεις που είναι εγγεγραμμένες στο ΜΗ.Ε.ΕΠ. με αποτέλεσμα να δημιουργείται αντίστροφη διάκριση έναντι των αλλοδαπών επιχειρήσεων.

ζ) Το ανεκτέλεστο εφαρμόζεται και σε μέλη ένωσης, δηλαδή δεν επιτρέπεται η σώρευση ικανοτήτων, αποτελώντας ένα αντικίνητρο για τη σύσταση κοινοπραξιών, contra στους στόχους των Ευρωπαϊκών Οδηγιών.

η) Εφαρμόζεται και στους υπεργολάβους, ακόμη και αν ο υποψήφιος δεν έχει υπερβεί τα όρια, καθιστώντας σαφές ότι συνιστά λόγο αποκλεισμού, αποτελώντας αντικίνητρο για τις υπεργολαβίες.

θ) Η υποχρέωση συμπερίληψης του ανεκτέλεστου στα έγγραφα της σύμβασης συνιστά παραβίαση της Οδηγίας, αφού οι αναθέτουσες αρχές έχουν την ευχέρεια να θεσπίζουν κριτήρια άλλα από αυτά που ορίζει ο νόμος.

Τα εμπόδια που θέτονται με τις διατάξεις των άρθρων 20 παρ. 4 του ν. 3669/2008 και 64 του π.δ. 71/2019 παραβιάζουν κατάφωρα το Ευρωπαϊκό Δίκαιο.

Εξάλλου, το ίδιο ακριβώς έχει επισημάνει και η Επιτροπή Ανταγωνισμού στην κανονιστική της παρέμβαση για τον κλάδο των κατασκευών, σύμφωνα με την οποία διαπιστώνει ότι:

• δεν υπάρχουν συνθήκες αποτελεσματικού ανταγωνισμού
• υπάρχει υψηλός βαθμός συγκέντρωσης στην συγκεκριμένη αγορά (κυρίως μεγάλων δημοσίων έργων) η οποία έχει έντονα ολιγοπωλιακή διάρθρωση, ενώ ιδιαίτερα συγκεντρωμένος φαίνεται να είναι και ο κλάδος
• αύξηση των φραγμών εισόδου – θεσμικά εμπόδια – σε ορισμένες από τις επιμέρους αγορές.

Επίσης, θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι η απαίτηση απόδειξης του ανεκτέλεστου ορίου δημιουργεί γραφειοκρατία και απώλεια πολύτιμου χρόνου και για τις επιχειρήσεις και για τους φορείς του Δημοσίου.

Τέλος, σας επισημαίνουμε ότι το όριο του ανεκτέλεστου έχει δημιουργήσει σωρεία προδικαστικών προσφυγών μεταξύ των υποψήφιων Αναδόχων και πολύ συχνά, για εντελώς τυπικούς λόγους, όπως για παράδειγμα την μη αριθμητική αναφορά του υπολοίπου ανεκτέλεστου, ακυρώνονται οι προσωρινοί Ανάδοχοι και ζημιώνεται οικονομικά το Δημόσιο.

Το θέμα είναι απολύτως επίκαιρο και πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστεί ενόψει του μεγάλου όγκου και προϋπολογισμού των έργων που δημοπρατούνται στις μέρες μας, προκειμένου να επέλθει ισορροπία στην αγορά και να εκτελεστούν έγκαιρα και έντεχνα τα έργα στη Χώρα μας από περισσότερες υγιείς και ικανές Εργοληπτικές Επιχειρήσεις.

Ζητούμε λοιπόν, την κατάργηση της προϋπόθεσης τήρησης των ορίων ανεκτέλεστου μέρους συμβάσεων Δημοσίων Έργων για τις εγγεγραμμένες στο ΜΗ.Ε.ΕΠ. ημεδαπές Εργοληπτικές Επιχειρήσεις, για τη συμμετοχή στους Δημόσιους Διαγωνισμούς.