«Καμπανάκι» ΔΝΤ: Επιστρέφει ο εφιάλτης του παγκόσμιου χρέους

Τον κώδωνα του κινδύνου για τη βιωσιμότητα του παγκοσμίου χρέους κρούει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Σε ανάλυση που υπογράφουν οι οικονομολόγοι Βίτορ Γκασπάρ, Μάρκος Ποπλάφκσι -Ριμπέιρο και Τζιάε Γου, αναφέρουν ότι το παγκόσμιο χρέος υποχώρησε για δεύτερη συνεχή χρονιά το 2022, αν και παραμένει  πάνω από το ήδη υψηλό επίπεδο που ήταν πριν από την πανδημία.

Σύμφωνα με την τελευταία ενημέρωση της Βάσης Δεδομένων Παγκόσμιου Χρέους  το συνολικό χρέος διαμορφώθηκε 238% του παγκόσμιου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος πέρυσι, 9 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από το 2019. Σε όρους δολάρια ΗΠΑ, το χρέος ανήλθε σε 235 τρισεκατομμύρια δολάρια ή 200 δισεκατομμύρια δολάρια πάνω από το επίπεδό του το 2021.

«Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να είναι αταλάντευτοι τα επόμενα χρόνια στη δέσμευσή τους για τη διατήρηση της βιωσιμότητας του χρέους» τονίζει το ΔΝΤ.

Πεισματικό υψηλό χρέος

Οι αναλυτές του ΔΝΤ υπογραμμίζουν ότι παρά την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας από το 2020 και τον πολύ υψηλότερο από τον αναμενόμενο πληθωρισμό, το δημόσιο χρέος παρέμεινε πεισματικά υψηλό. Τα δημοσιονομικά ελλείμματα διατήρησαν τα επίπεδα του δημόσιου χρέους σε υψηλά επίπεδα, καθώς πολλές κυβερνήσεις ξόδεψαν περισσότερα για να τονώσουν την ανάπτυξη και να ανταποκριθούν στις αυξήσεις των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας, ακόμη και όταν τερμάτισαν τη δημοσιονομική στήριξη που σχετίστηκε με την πανδημία.

Ως αποτέλεσμα, το δημόσιο χρέος μειώθηκε κατά μόλις 8 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ τα τελευταία δύο χρόνια, αντισταθμίζοντας μόνο το ήμισυ περίπου της αύξησης που σχετίζεται με την πανδημία, όπως φαίνεται στην τελευταία στοιχεία του ΔΝΤ.

Το ιδιωτικό χρέος, το οποίο περιλαμβάνει χρέος νοικοκυριών και μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων, μειώθηκε με ταχύτερο ρυθμό, κατά 12 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Ωστόσο, ούτε αυτό το ποσοστό αρκεί για να διαγράψει την άνοδο της πανδημίας.

Οι «καταλύτες» για το χρέος

Πριν από την πανδημία, ο λόγος του παγκοσμίου χρέους ως προς το ΑΕΠ κατέγραφε για δεκαετίες ανοδική τάση. Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος τριπλασιάστηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 για να φτάσει το 92% του ΑΕΠ (ή λίγο πάνω από τα 91 τρισεκατομμύρια δολάρια) μέχρι το τέλος του 2022. Το ιδιωτικό χρέος τριπλασιάστηκε επίσης στο 146% του ΑΕΠ (ή κοντά στα 144 τρισεκατομμύρια δολάρια), αλλά σε μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μεταξύ 1960 και 2022.

Η Κίνα διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο στην αύξηση του παγκόσμιου χρέους τις τελευταίες δεκαετίες καθώς ο δανεισμός ξεπέρασε την οικονομική ανάπτυξη. Το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει αυξηθεί περίπου στο ίδιο επίπεδο με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ σε όρους δολαρίων το συνολικό χρέος της Κίνας (47,5 τρισεκατομμύρια δολάρια) εξακολουθεί να είναι αισθητά χαμηλότερο από αυτό των Ηνωμένων Πολιτειών (κοντά στα 70 τρισεκατομμύρια δολάρια). Όσον αφορά το μη χρηματοοικονομικό εταιρικό χρέος, το μερίδιο 28% της Κίνας είναι το μεγαλύτερο στον κόσμο.

Οι αναπτυσσόμενες χώρες

Το χρέος στις αναπτυσσόμενες χώρες χαμηλού εισοδήματος αυξήθηκε επίσης σημαντικά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, αν και ξεκίνησε από χαμηλότερα επίπεδα. Παρόλο που τα επίπεδα του χρέους τους, ιδιαίτερα του ιδιωτικού χρέους, παραμένουν κατά μέσο όρο σχετικά χαμηλά σε σύγκριση με τις προηγμένες και τις αναδυόμενες οικονομίες, ο ρυθμός αύξηση από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και μετά προκαλεί «προκλήσεις και τρωτά σημεία». Περισσότερες από τις μισές αναπτυσσόμενες χώρες χαμηλού εισοδήματος διατρέχουν υψηλό κίνδυνο κρίσης χρέους και περίπου το ένα πέμπτο των αναδυόμενων αγορών διαπραγματεύονται κρατικά ομόλογα σε δυσμενή επίπεδα.

Αντιμετώπιση τρωτών σημείων του χρέους

Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να λάβουν επείγοντα μέτρα για να συμβάλουν στη μείωση των ευπαθειών του χρέους και στην αναστροφή τη μακροπρόθεσμης αυξητικής τάσης. Για το χρέος του ιδιωτικού τομέα, αυτές οι πολιτικές θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν την προσεκτική παρακολούθηση των επιβαρύνσεων του χρέους των νοικοκυριών και των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων και των σχετικών κινδύνων χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Για τις ευπάθειες του δημόσιου χρέους, η οικοδόμηση ενός αξιόπιστου δημοσιονομικού πλαισίου θα μπορούσε να καθοδηγήσει τη διαδικασία για την εξισορρόπηση των αναγκών δαπανών με τη βιωσιμότητα του χρέους.

Είναι σημαντικό ότι η μείωση του χρέους θα δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο και θα επιτρέψει νέες επενδύσεις, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης τα επόμενα χρόνια. Οι μεταρρυθμίσεις στις αγορές εργασίας και προϊόντων που ενισχύουν τη δυνητική παραγωγή σε εθνικό επίπεδο θα υποστήριζαν αυτόν τον στόχο. Η διεθνής συνεργασία για τη φορολογία, συμπεριλαμβανομένης της φορολογίας του άνθρακα, θα μπορούσε να μετριάσει περαιτέρω τις πιέσεις στη δημόσια χρηματοδότηση.