Ισπανία, ο νέος διαμετακομιστικός ενεργειακός κόμβος της Ευρώπης και με τον Σάντεθ να μειώνει τον ΦΠΑ στο ρεύμα

Τα τελευταία χρόνια η Ισπανία έχει επενδύσει σε νέες μορφές ενέργειας, φιλικές προς το περιβάλλον – Σήμερα καλύπτει το 21% των αναγκών της με ανανεώσιμες πηγές – Έχει ήδη κατασκευάσει 6 τέρμιναλ για την αποθήκευση υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), ενώ ένα έβδομο βρίσκεται υπό κατασκευή.

Παραδοσιακά διατηρεί καλές σχέσεις με τον αραβικό κόσμο και κυρίως με τις χώρες της Βόρειας Αφρικής. Τώρα ενισχύει τους εμπορικούς δεσμούς με τη Νιγηρία και άλλες χώρες που θεωρούνται πλούσιες σε πρώτες ύλες.

Αναβίωση του MidCat;

Περίπου 140 δισεκατομμύρια ευρώ λαμβάνει η Ισπανία από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης για να εκσυγχρονίσει την οικονομία της, μειώνοντας την απεξάρτησή της από τον τουρισμό. Μέρος των κονδυλίων θα διατεθεί για τον «οικολογικό μετασχηματισμό» της ισπανικής οικονομίας με προτεραιότητα στο πράσινο υδρογόνο. Η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία έχει επανειλημμένα επισκεφθεί τη Μαδρίτη, εκφράζει ενδιαφέρον και για την αναβίωση του αγωγού MidCat (Midi Catalonia) που θα συνδέει την Ισπανία με τη Γαλλία. Τα πρώτα 80 χιλιόμετρα του αγωγού σε ισπανικό έδαφος έχουν ήδη κατασκευαστεί, αλλά το 2019 οι εργασίες σταμάτησαν.

Η Ισπανίδα υπουργός Περιβάλλοντος Τερέζα Ριμπέρα εκφράζει τη δυσαρέσκειά της, γιατί η Γαλλία φαίνεται απρόθυμη να συνεργαστεί για την ολοκλήρωση του έργου. «Όλα είναι θέμα χρηματοδότησης», λέει ο Ιγκνάθιο Θεμπρέρο, αναλυτής ειδικευμένος στη Βόρεια Αφρική, για να προσθέσει ότι «τώρα, με την ακύρωση του αγωγού Nord Stream 2, το εγχείρημα αποκτά ξεχωριστή σημασία».

Προς το παρόν, πάντως, πρώτη προτεραιότητα του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ είναι να μειώσει τις τιμές στην ενέργεια, για να ανακουφίσει τα ισπανικά νοικοκυριά που δέχονται διαδοχικά χτυπήματα από την πανδημία, τον καταστροφικό χειμώνα, την ασυνήθιστη ξηρασία και τον καλπάζοντα πληθωρισμό. Σε ένα πρώτο βήμα η κυβέρνηση Σάντσεθ μειώνει τον ΦΠΑ στο ηλεκτρικό ρεύμα και ανακουφίζει τους καταναλωτές, αλλά για την αντιπολίτευση αυτό δεν αρκεί.

Τώρα ο Σάντσεθ στρέφεται στην Ευρώπη, επιδιώκοντας γενικότερη συναίνεση για την προώθηση των εναλλακτικών πηγών ενέργειας. «Το 2025, με τα αιολικά και ηλιακά πάρκα που ήδη λειτουργούν, η Ισπανία θα μπορεί να μειώσει την τιμή της κιλοβατώρας στα 50 ευρώ, ενώ στη Γερμανία ή τη Γαλλία η τιμή κυμαίνεται μεταξύ 50 και 70 ευρώ», λέει ο Λουίς Μερίνο, αρχισυντάκτης του κλαδικού περιοδικού Energias Reniovables. «Σε αυτή την περίπτωση η χώρα μας γίνεται πιο ελκυστική ως προμηθευτής και εξαγωγέας για όλη την Ευρώπη».

Η αλλαγή στρατηγικής χρειάζεται χρόνο

Ήδη τον Ιανουάριο του 2022 οι ισπανικές εξαγωγές ρεύματος προς τη γειτονική Γαλλία ήταν μεγαλύτερες από τις εισαγωγές. «Δεν είμαστε ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένη χώρα, γι’ αυτό έχουμε τη δυνατότητα να κατασκευάσουμε ακόμη περισσότερες ενεργειακές μονάδες και να επενδύσουμε σε νέες πηγές ενέργειας, όπως η βιομάζα», εκτιμά ο Ρομπέρτο Γκόμεθ – Κάλβετ από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Βαλένθια. «Ωστόσο», επισημαίνει, «η αλλαγή στρατηγικής, που ασφαλώς είναι επιβεβλημένη, χρειάζεται χρόνο για να αποδώσε», ενώ οι ενεργειακές ανάγκες είναι δεδομένες. Ο ίδιος θεωρεί λανθασμένη την απόφαση για οριστική απολιγνιτοποίηση, ενώ προειδοποιεί ότι η Ισπανία δεν έχει λόγο να βιάζεται για να κλείσει τα πέντε πυρηνικά εργοστάσια που έχουν απομείνει εν λειτουργία.

Αλλά και το πράσινο υδρογόνο του προκαλεί ενδοιασμούς. Από τη μία πλευρά θεωρεί «υπερβολικά δαπανηρή και ελάχιστα αποτελεσματική» την παραγωγή του. Από την άλλη ωστόσο, παραδέχεται ο Ρομπέρτο Γκόμεθ-Κάλβετ, «αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται να υπάρχει άλλη αξιόπιστη εναλλακτική λύση για να υποκαταστήσουμε τις ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου που χρειαζόμαστε».

Σε μία πρωτοποριακή κίνηση η Ισπανία εγκαινίασε ήδη την περασμένη Δευτέρα στη Μαγιόρκα τον πρώτο ενεργειακό σταθμό της χώρας που παράγει αποκλειστικά πράσινο υδρογόνο. «Μοιάζει με ένα τεράστιο εργαστήριο», λέει ο Ρομπέρτο Γκόμεθ-Καλβέτ. Ωστόσο, αν η Ισπανία θέλει να εκλπηρώσει τον φιλόδοξο στόχο της και να εξελιχθεί σε διαμετακομιστικό κόμβο στην Ευρώπη, χρειάζεται και φυσικό αέριο, το οποίο μπορεί να εισάγει από τις ΗΠΑ. ‘Η μήπως και από γειτονικές χώρες; Ο Ρομπέρτο Θεντένο, μέχρι πρότινος ηγετικό στέλεχος στον ενεργειακό κολοσσό Enagas, εκτιμά ότι η Αλγερία σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε να καλύψει το κενό της Ρωσίας ως προμηθευτής φυσικού αερίου. Επιπλέον, οι γεωπολιτική αστάθεια δυσχεραίνει την εμβάθυνση των εμπορικών σχέσεων.

«Ο αγωγός από την Αλγερία προς το Μαρόκο, μέσω του οποίου η Ισπανία κάλυπτε μέχρι σήμερα μέρος των ενεργειακών αναγκών της, έχει διακόψει τη λειτουργία του λόγω πολιτικών αντιπαραθέσεων», λέει ο Θεντένο. «Η αναθέρμανση των σχέσεων μεταξύ Ισπανίας, Αλγερίας και Μαρόκου περνάει μέσα από διπλωματικούς γρίφους, όπως η υποστήριξη ισλαμιστικών κινημάτων στην Αφρική και το καθεστώς της Δυτικής Σαχάρας».