Ινστιτούτο ΕΝΑ: Στα ύψη τα NPLs των ελληνικών τραπεζών, τροχοπέδη η χαμηλή χρηματοδότηση της οικονομίας

Παράγοντα αβεβαιότητας αποτελεί η χαμηλή χρηματοδότηση της ιδιωτικής οικονομίας, καθώς αποτελεί τροχοπέδη για την επενδυτική δραστηριότητα, σύμφωνα με το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Ινστιτούτου ΕΝΑ, για την περίοδο Δεκεμβρίου – Ιανουαρίου 2018.
Όπως τονίζεται, οι τράπεζες επιτυγχάνουν τους επιχειρησιακούς τους στόχους ως προς τη μείωση των μη-εξυπηρετούμενων δανείων και αυτό έχει οδηγήσει σταδιακά στην αύξηση των χορηγήσεων.
Επιπλέον, στην ενίσχυση της ρευστότητας της οικονομίας συμβάλλει και ο διαρκής εμπλουτισμός των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων (τα οποία αριθμούν σε 35, εκ των οποίων 30 είναι ενεργά και 5 αναμένονται σύντομα).
Εν τούτοις, το μεν ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένει υψηλό η δε χρηματοδότηση της οικονομίας απέχει ακόμα από τα επιθυμητά επίπεδα.
Το οριστικό περιεχόμενο και η εφαρμοστική λειτουργικότητα της επικείμενης νομοθετικής ρύθμισης για τη μείωση των κόκκινων δανείων θα καθορίσουν τη δυνατότητα των τραπεζικών ιδρυμάτων να επανακτήσουν το χρηματοδοτικό ρόλο τους, με όρους τόνωσης της παραγωγικής δραστηριότητας και ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής.

Η περίοδος μετά την ολοκλήρωση του Προγράμματος Οικονομικής Προσαρμογής (Π.Ο.Π.) χαρακτηρίζεται από τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας και από τη διατήρηση των καλών  δημοσιονομικών επιδόσεων.
Οι θετικές αυτές εξελίξεις συνέβαλαν στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης προς την ασκούμενη οικονομική πολιτική και ενεργοποίησαν μια σειρά διαδοχικών θετικών γεγονότων:

Μη περικοπή των συντάξεων από 1.1.2019

Για πρώτη φορά από το 2012 στηρίζονται τα εισοδήματα των εργαζόμενων με την αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 10,9% και την κατάργηση του υπο-κατώτατου μισθού των νέων εργαζόμενων κάτω των 25 ετών για τους οποίους αντιστοιχεί σε αύξηση 27,4%.
Η αύξηση αυτή εκτιμάται ότι θα δώσει ώθηση στην κατανάλωση και την εσωτερική ζήτηση ενώ δεν αναμένεται αρνητική επίδραση σε επίπεδο  ανταγωνιστικό-τητας των επιχειρήσεων καθώς επηρεάζει κυρίως κλάδους μη εμπορεύσιμων αγαθών.
Επιτυχημένη έξοδος στις διεθνείς αγορές κεφαλαίου με το επιτόκιο του 5ετούς ομολόγου αξίας 2,5 δισεκ. ευρώ να βρίσκεται σε επίπεδα προ κρίσης παρά την περιρρέουσα αβεβαιότητα στο διεθνές χρηματοπιστωτικό περιβάλλον.
Η υψηλή ζήτηση που διαμορφώθηκε σε 10 δισεκ. ευρώ από 290 επενδυτές και η βελτίωση του «προφίλ» των επενδυτών (με τους διαχειριστές ομολόγων να αποτελούν το 67,5%, τις τράπεζες το 19%, τα ασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά Ταμεία το 2,5% ενώ το μερίδιο των επενδυτών υψηλού ρίσκου (hedge fund) περιορίστηκε στο 11%) αποτελούν ισχυρό σήμα ότι η χώρα επιστρέφει στην κανονικότητα των αγορών.
Η ελληνική οικονομία συνεχίζει να ανακάμπτει με την επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας κατά το εννεάμηνο του 2018 να καταγράφει ρυθμό αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ 2,1% έναντι 1,2% κατά το αντίστοιχο εννεάμηνο του 2017.
Κινητήριος δύναμη της μεγέθυνσης της οικονομίας από τη μεριά της ζήτησης αναδείχθηκαν οι εξαγωγές (+8,3%) και η ιδιωτική κατανάλωση (+0,8%) έπειτα από μακρά περίοδο στασιμότητας, η οποία οφείλεται στην αύξηση της απασχόλησης (+1.7% ετήσια αύξηση 9μηνου 2018) και του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος (+3,3% ετήσια αύξηση 9μήνου 2018, έναντι αύξησης 1,1% 9μήνου 2017).
Οι επενδύσεις καταγράφουν ετήσια μείωση κατά 6,2% με το αποτέλεσμα αυτό ωστόσο να οφείλεται κυρίως στην επίδραση βάσης (τομέας Μεταφορικός Εξοπλισμός και Οπλικά Συστήματα) καθώς οι υπόλοιποι κλάδοι παρουσίασαν αξιοσημείωτη αύξηση.
Το γεγονός αυτό υποβιβάζει την αβεβαιότητα γύρω από την εξέλιξη των επενδύσεων και το 2019 οι επενδύσεις αναμένεται να κερδίσουν έδαφος καθώς οι συνθήκες χρηματοδότησης της οικονομίας βελτιώνονται.   
Από τη μεριά της προσφοράς, σχεδόν το σύνολο των κλάδων παρουσίασε αυξήσεις (σε ετήσια βάση 9μηνο 2018) σε όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας. Οι πιο δυναμικοί κλάδοι που συνέβαλαν στην αύξηση του ΑΕΠ ήταν οι κλάδοι του εμπορίου-μεταφορών-τουρισμού (+4,1% 9μηνο 2018, καταγράφοντας αύξηση για έβδομο συνεχόμενο τρίμηνο), των υπηρεσιών εκτός εμπορίου κ.α. (+0,5% 9μηνο 2018 με οριακή μείωση σε επίπεδο τριμήνου έπειτα από πέντε διαδοχικά τρίμηνα αυξήσεων και οφείλεται στη συνεχιζόμενη υποχώρηση του κλάδου χρηματοπιστωτικών και ασφαλιστικών δραστηριοτήτων και τη σχετική στασιμότητα των κλάδων διαχείρισης ακίνητης περιουσίας, ενημέρωσης και επικοινωνίας ) και της βιομηχανίας (+1,2%), ενώ αύξηση σημείωσε και ο πρωτογενής τομέας (+4,7%) και οι κατασκευές (+4,8%).
Σε ό,τι αφορά τον κλάδο της βιομηχανίας παρά την επιβράδυνση που παρουσιάζει, καταγράφει αυξήσεις για δέκατο συνεχές τρίμηνο ενώ οι βραχυχρόνιοι δείκτες παραγωγής και κύκλου εργασιών στη Βιομηχανία κατά το δ’ τρίμηνο του 2018 καθώς και ο δείκτης PMI  για τη μεταποίηση (μέσος όρος δ’ τριμήνου 53,6) δείχνουν ότι θα εξελιχθεί θετικά και για το δ’ τρίμηνο.   

Θετικές Εξελίξεις και Κίνδυνοι
 
Στο εσωτερικό πεδίο, οι καλές δημοσιονομικές επιδόσεις της χώρας σε συνδυασμό με το αποθεματικό ταμειακών διαθεσίμων ασφαλείας θωρακίζουν την οικονομία από δημοσιονομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους ώστε, να συνεχιστεί ομαλά η ανάκαμψης της.
Η αύξηση των εισοδημάτων μέσω της αύξησης του κατώτατου και κατάργησης του υπο-κατώτατου μισθού παράλληλα με την ενίσχυση του κοινωνικού κράτους μπορούν αφενός να δώσουν ώθηση στην εσωτερική ζήτηση αφετέρου να καταστήσουν πιο περιεκτική την ανάκαμψη της οικονομίας.
Σε γεωπολιτικό επίπεδο, η Συμφωνία των Πρεσπών μπορεί να αποτελέσει βάση για τη συνολική αναβάθμιση της θέσης της Ελλάδας, την περαιτέρω ανάπτυξη των σχέσεων και των συνεργειών με τις γειτονικές χώρες, καθώς και παράγοντα ενίσχυσης των επενδύσεων και του εμπορίου σε περιφερειακό επίπεδο.
Παράγοντα αβεβαιότητας αποτελεί η χαμηλή χρηματοδότηση της ιδιωτικής οικονομίας, καθώς αποτελεί τροχοπέδη για την επενδυτική δραστηριότητα.
Οι τράπεζες επιτυγχάνουν τους επιχειρησιακούς τους στόχους ως προς τη μείωση των μη-εξυπηρετούμενων δανείων και αυτό έχει οδηγήσει σταδιακά στην αύξηση των χορηγήσεων.
Επιπλέον, στην ενίσχυση της ρευστότητας της οικονομίας συμβάλλει και ο διαρκής εμπλουτισμός των διαθέσιμων χρηματοδοτικών εργαλείων (τα οποία αριθμούν σε 35, εκ των οποίων 30 είναι ενεργά και 5 αναμένονται σύντομα).
Εν τούτοις, το μεν ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένει υψηλό η δε χρηματοδότηση της οικονομίας απέχει ακόμα από τα επιθυμητά επίπεδα.
Το οριστικό περιεχόμενο και η εφαρμοστική λειτουργικότητα της επικείμενης νομοθετικής ρύθμισης για τη μείωση των κόκκινων δανείων θα καθορίσουν τη δυνατότητα των τραπεζικών ιδρυμάτων να επανακτήσουν το χρηματοδοτικό ρόλο τους, με όρους τόνωσης της παραγωγικής δραστηριότητας και ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής.
Οι εξωτερικοί παράγοντες κινδύνου σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις, εντοπίζονται στην επιβράδυνση του ρυθμού μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας το 2019 (κατά 0,2 της ποσοστιαίας μονάδας) κυρίως λόγω της αρνητικής επίδρασης των πολιτικών προστατευτισμού στα πλαίσια της εμπορικής διαμάχης ΗΠΑ-Κίνας και της υποχώρησης της θετικής επίδρασης των δημοσιονομικών μέτρων του 2018 στις ΗΠΑ.
Σε ό,τι αφορά την οικονομία της ευρωζώνης, οι παράγοντες που συμβάλλουν στην επιβράδυνση της συνδέονται με τη γερμανική οικονομία (υποχώρηση του κλάδου της αυτοκινητοβιομηχανίας εξαιτίας αφενός της αρνητικής επίπτωσης του προστατευτισμού αφετέρου της αύξησης των ορίων εκπομπών καυσαερίων των αυτοκινήτων και την υποτονική ιδιωτική κατανάλωση), τις εξελίξεις στην ιταλική οικονομία η οποία επιβραδύνεται σημαντικά συνέπεια της αβεβαιότητας για τους δημοσιονομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους οι οποίοι φαίνεται ότι επηρέασαν την εσωτερική ζήτηση (ιδιαιτέρως τις επενδύσεις).

Σημαντικότερες εξελίξεις στην Ελληνική Οικονομία

Αγορά Εργασίας

Η απασχόληση αυξήθηκε κατά 3,7% (σε ετήσια βάση) τον Νοέμβριο του 2018 και το εποχικά διορθωμένο ποσοστό ανεργίας διαμορφώθηκε στο 18,5% έναντι 21,1% τον Νοέμβριο του 2017 και 18,7% τον Οκτώβριο του 2018.
Ο εποχικά διορθωμένος Δείκτης Μισθολογικού Κόστους το γ΄ τρίμηνο του 2018 διαμορφώθηκε στις 94,5 μονάδες από 91,9 το β’ τρίμηνο, καταγράφοντας αύξηση κατά 4,6% σε ετήσια βάση και κατά 2,8% σε τριμηνιαία.
Με βάση το σύστημα Εργάνη, το ισοζύγιο ροών μισθωτής απασχόλησης το 2018 διαμορφώθηκε σε υψηλά επίπεδα (141.003 θέσεις εργασίας) ελαφρώς χαμηλότερα από το 2017 (143.545).
Η μερική απασχόληση ως ποσοστό της συνολικής απασχόλησης παρουσιάζει πτωτική τάση από το α’ τρίμηνο του 2017. Tο γ’ τρίμηνο του 2018 διαμορφώθηκε στο 8,5% από 9,3% το β’ τρίμηνο. Το αντίστοιχο ποσοστό στην ευρωζώνη είναι 21,1%.  

Μακροοικονομικές εξελίξεις

H ελληνική οικονομία κατέγραψε για έβδομο συνεχές τρίμηνο θετικούς ρυθμούς μεταβολής. Το γ’ τρίμηνο του 2018 το ΑΕΠ αυξήθηκε ετησίως κατά 2,2% από 1,7% το β’ τρίμηνο και κατά 1,0% σε τριμηνιαία βάση. Το 9μηνο του 2018 η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ διαμορφώθηκε στο 2,1%.
Οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών συνέχισαν να παρουσιάζουν καλές επιδόσεις για ένατο διαδοχικό τρίμηνο.
Το 9μηνο Ιανουάριος – Σεπτέμβριος του 2018 κατέγραψαν ετήσια αύξηση 8,3%. Συγκεκριμένα, οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 8,6% και οι εξαγωγές υπηρεσιών κατά 8,3%.
Η ιδιωτική κατανάλωση το 9μηνο Ιανουάριος – Σεπτέμβριος 2018 αυξήθηκε κατά 0,8%.
Η ανάκαμψη της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών οφείλεται στην αύξηση της απασχόλησης (+1.7% ετήσια αύξηση 9μηνου 2018) και του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος (+3,3% ετήσια αύξηση 9μήνου 2018, έναντι αύξησης 1,1% 9μήνου 2017).
Σχεδόν το σύνολο των κλάδων παρουσίασε αυξήσεις (σε ετήσια βάση 9μηνο 2018) σε όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας.
Οι πιο δυναμικοί κλάδοι που συνέβαλαν στην αύξηση του ΑΕΠ ήταν οι κλάδοι του εμπορίου-μεταφορών-τουρισμού (+4,1%), των υπηρεσιών εκτός εμπορίου κ.α. (+0,5%) και της βιομηχανίας (+1,2%) ενώ αύξηση σημείωσε και ο πρωτογενής τομέας (+4,7%) και οι κατασκευές (+4,8%).

Δείκτες Συγκυρίας

Ο Δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 2019 σημείωσε αξιόλογη βελτίωση κατά 2,7 μονάδες και διαμορφώθηκε στις -28,3 μονάδες.
Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο από τον Νοέμβριο του 2009.
Ο εποχικά διορθωμένος Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) για τη μεταποίηση διαμορφώθηκε στις 53,7 μονάδες τον Ιανουάριο του 2018 παραμένοντας σε θετικό πεδίο για εικοστό συνεχή μήνα υποδηλώνοντας τη σταθερή βελτίωση της υγείας του μεταποιητικού τομέα.