ING: Προσοχή, γερμανικές και ελληνικές τράπεζες με τα μεγαλύτερα ανοίγματα στον ενεργειακό τομέα στην Ευρώπη

Τα θεμελιώδη μεγέθη των ευρωπαϊκών τραπεζών πιέζονται από τη συνεχιζόμενη ενεργειακή κρίση, σύμφωνα με τη νέα ανάλυση της ING για τις προοπτικές του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου το 2023.

Οι κίνδυνοι από την άμεση έκθεση στον ενεργειακό τομέα αυξάνονται. Επιπλέον, οι ενεργοβόροι τομείς ενδέχεται να υποφέρουν από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας. Έτσι, η ING επιχειρεί να εντοπίσει τις τράπεζες εκείνες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης.

Τα μεγαλύτερα απόλυτα ανοίγματα στον ενεργειακό τομέα έχουν οι γαλλικές τράπεζες, αλλά οι τράπεζες με τα αναλογικά μεγαλύτερα ανοίγματα στον ενεργειακό τομέα περιλαμβάνουν τις γερμανικές και τις ελληνικές τράπεζες.

Σημαντική έκθεση στον ενεργειακό τομέα

Οι τράπεζες της ΕΕ είχαν 322 δισ. ευρώ σε ανεξόφλητα δάνεια προς τον ενεργειακό τομέα (τομέας D της NACE: παροχή ηλεκτρικής ενέργειας, φυσικού αερίου, ατμού και κλιματισμού) το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, αυξημένα κατά 18% σε ετήσια βάση (ή 50 δισ. ευρώ) σύμφωνα με την ΕΒΑ.
Έκτοτε, η έκθεση στον ενεργειακό τομέα έχει αυξηθεί περαιτέρω.

Η σημαντική αύξηση οφείλεται στην ενεργειακή κρίση, καθώς οι τράπεζες στήριξαν τις ενεργειακές εταιρείες και τους παρείχαν πιστωτικές γραμμές για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις τους για κάλυψη του περιθωρίου κέρδους.

Γαλλικές, γερμανικές και… ελληνικές τράπεζες

Ο δανεισμός στον ενεργειακό τομέα αντιπροσωπεύει το 5,2% του συνολικού εταιρικού δανεισμού αλλά μόνο το 1,6% του συνολικού δανεισμού.

Τα μεγαλύτερα ανοίγματα στον ενεργειακό τομέα υπάρχουν στις γαλλικές τράπεζες, αλλά δεδομένων των υψηλών συνολικών χαρτοφυλακίων, το μερίδιό τους στο σύνολο των εταιρικών δανείων είναι πιο συγκρατημένο στο 4,7% και κάτω από το 1,5% του συνολικού δανεισμού τους.

Στις τράπεζες με τα αναλογικά μεγαλύτερα ανοίγματα στον ενεργειακό τομέα σε σχέση με το μέγεθος του συνολικού εταιρικού χαρτοφυλακίου περιλαμβάνονται οι γερμανικές τράπεζες (8,2%) και οι ελληνικές τράπεζες (7,9%), όπου το μερίδιο επί του συνόλου των δανείων είναι επίσης το υψηλότερο μεταξύ των μεγαλύτερων χωρών της ΕΕ.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ο δανεισμός στον ενεργειακό τομέα δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση μια ομοιογενή ομάδα ανοιγμάτων.

Ορισμένες από αυτές τις επιχειρήσεις επωφελήθηκαν από τις υψηλότερες τιμές της ενέργειας, ενώ άλλες κατέληξαν να χρειάζονται κρατική βοήθεια ή ακόμη και να έχουν καταρρεύσει.

Αύξηση 6% στα “ενεργειακά” NPLs

Το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στον τομέα της ενέργειας αυξήθηκαν κατά 6% σε ετήσια βάση. Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL) για τον τομέα αυξήθηκε σε 1,4% από 1,3% το προηγούμενο τρίμηνο.

Τα επίπεδα εξακολουθούν να είναι πολύ χαμηλά, αλλά οι κίνδυνοι έχουν έκτοτε αυξηθεί.
Ο ενεργειακός τομέας έχει αποτελέσει στόχο σημαντικών κυβερνητικών μέτρων στήριξης σε αρκετές χώρες. Το μαζικό ενεργειακό πακέτο που δρομολόγησε η γερμανική κυβέρνηση πιθανόν να στηρίξει έμμεσα τις τράπεζες περιορίζοντας τους πιστωτικούς κινδύνους του ενεργειακού τομέα για μεμονωμένες τράπεζες.

Η Ελλάδα έχει επίσης λάβει ορισμένα μέτρα για τη στήριξη των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν αυξημένους λογαριασμούς ενέργειας.

Η σχέση μεταξύ παραγώγων του ενεργειακού τομέα και τραπεζών

Οι τράπεζες παρέχουν στις ενεργειακές εταιρείες πολλά είδη υπηρεσιών, πράγμα που σημαίνει ότι η μαζική αύξηση και η αστάθεια των τιμών της ενέργειας που προκαλούνται από διαταραχές της προσφοράς επηρεάζει τον τραπεζικό τομέα.

Οι ενεργειακές εταιρείες χρησιμοποιούν παράγωγα για σκοπούς αντιστάθμισης κινδύνου.
Οι τράπεζες λειτουργούν ως συνδετικός κρίκος μεταξύ των εταιρειών και των κεντρικών αντισυμβαλλομένων (CCPs), ενώ ορισμένες μεγαλύτερες εταιρείες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε CCPs για δικό τους λογαριασμό.

Οι υψηλότερες τιμές της ενέργειας και η μεταβλητότητα αυξάνουν τις απαιτήσεις περιθωρίου για τα συμβόλαια παραγώγων, αναγκάζοντας τις εταιρείες αυτές να καταθέτουν πρόσθετες εξασφαλίσεις έναντι των θέσεων.

Για τον σκοπό αυτό, οι τράπεζες μπορούν να επεκτείνουν πιστωτικές γραμμές ή να παρέχουν τραπεζικές εγγυήσεις. Οι τράπεζες της ΕΕ κατείχαν 50 δισ. ευρώ σε χρηματοοικονομικά στοιχεία ενεργητικού που κατέχονται προς διαπραγμάτευση και σχετίζονται με παράγωγα επί εμπορευμάτων το πρώτο τρίμηνο του έτους, ποσό που υπερδιπλασιάστηκε σε ετήσια βάση. Περίπου το 40% αυτών σχετίζονται με την ενέργεια.

Τα ανοίγματα αυξήθηκαν περαιτέρω κατά 10% το 2ο τρίμηνο του 2022, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά στατιστικά στοιχεία της ΕΒΑ.

Η αναφερόμενη αξία των ανοιγμάτων έναντι των κεντρικών αντισυμβαλλομένων σε εμπορεύματα για τις 20 μεγαλύτερες τράπεζες ήταν 129 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2022, αυξημένη κατά 15% σε σχέση με το τέλος του έτους με βάση τα στοιχεία της ΕΒΑ.

Τα ανοίγματα αφορούσαν το Βέλγιο, τη Γερμανία, τη Δανία, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ολλανδία και τη Σουηδία.

Τα μεγέθη αυξήθηκαν ιδιαίτερα στην Ολλανδία, το Βέλγιο και τη Γερμανία.
Το ποσό των αρχικών μεγάλων ανοιγμάτων που εκκαθαρίστηκαν τον Ιούνιο του 2022 ανήλθε σε 88 δισ. ευρώ (+88% από το τέλος του έτους).

Στα εν λόγω ανοίγματα περιλαμβάνονται επίσης ανοίγματα σε εμπορεύματα.

Ενεργειακά δάνεια

Εκτός από τις άμεσες επιπτώσεις, η ενεργειακή κρίση επηρεάζει τις τράπεζες και με έμμεσο τρόπο.
Οι επιχειρήσεις που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ενέργεια στην κύρια λειτουργία τους είναι πιθανό να επηρεαστούν περισσότερο από τις διαταραχές στις αγορές ενέργειας σε σχέση με εκείνες που απαιτούν λιγότερη ενέργεια για τις δραστηριότητές τους.

Αυτές είναι επιχειρήσεις σε τομείς όπως η εξόρυξη και τα λατομεία, οι μεταφορές και η αποθήκευση, η γεωργία, η δασοκομία και η αλιεία, η ύδρευση και η μεταποίηση, οι οποίοι είναι όλοι ενεργοβόροι τομείς.

Όταν κατατάσσονται με βάση τη χρήση των ενεργειακών εκροών τους προς τη συνολική παραγωγή, αυτοί οι τομείς κατατάσσονται στην κορυφή.

Οι τράπεζες της ΕΕ είναι πολύ εκτεθειμένες σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς υψηλής έντασης ενέργειας (εξαιρουμένου του ενεργειακού τομέα), με τα ανοίγματα να ανέρχονται σε 1,7 τρισ. ευρώ ή 27,9% του συνολικού χαρτοφυλακίου εταιρικών δανείων τους το 2ο τρίμηνο του 2022. Τα ανοίγματα αντιστοιχούν σε περίπου 8% του συνολικού δανεισμού.

Τα υψηλότερα απόλυτα ανοίγματα υπάρχουν στις γαλλικές, ιταλικές και ισπανικές τράπεζες.
Το μερίδιο των τομέων έντασης ενέργειας ως ποσοστό του συνολικού εταιρικού χαρτοφυλακίου ή του συνολικού δανεισμού είναι υψηλότερο σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ολλανδία όταν εξετάζονται οι μεγαλύτερες χώρες, ενώ το μερίδιο στην Ισπανία τοποθετείται κάτω από αυτές λόγω των υψηλότερων συνολικών δανείων.

Ενεργειακή ένταση ανά τομέα NACE

Οι διάφορες επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης θα πιέσουν την ποιότητα των τραπεζικών δανείων. Ο βαθμός των επιπτώσεων εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της πιθανής κυβερνητικής παρέμβασης, του βαθμού στον οποίο η ΕΚΤ θα αυστηροποιήσει τη νομισματική πολιτική και της οικονομικής επιβράδυνσης.

Κατά τη γνώμη της ING, οι τράπεζες γενικά διαθέτουν πολύ υγιή κεφαλαιακά αποθέματα. Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει ότι μεταξύ των μεγαλύτερων χωρών, οι τράπεζες στις Σκανδιναβικές χώρες παραμένουν μεταξύ εκείνων με ισχυρότερα κεφαλαιακά αποθέματα βάσει κινδύνου, ενώ οι τράπεζες στη νότια Ευρώπη έχουν σχετικά πιο μικρά κεφαλαιακά αποθέματα βάσει κινδύνου.

Ο ενεργειακός δανεισμός ως ποσοστό των συνολικών ιδίων κεφαλαίων είναι υψηλότερος σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Γερμανία και η Ισπανία, καθώς οι τράπεζες έχουν, σε σχετική βάση, τόσο υψηλότερα ανοίγματα όσο και χαμηλότερα κεφαλαιακά αποθέματα.
Το μερίδιο δίνει κάποια γενική ένδειξη για το ποια κεφαλαιακά αποθέματα των τραπεζών είναι περισσότερο εκτεθειμένα στις μεταβολές της πιστωτικής ποιότητας αυτών των ανοιγμάτων.

Συμπέρασμα

Κατά την άποψη της ING, ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας είναι καλά τοποθετημένος για να αντιμετωπίσει τις επερχόμενες αρνητικές επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης.
Ωστόσο, ο αντίκτυπος δεν θα αντιμετωπιστεί με τον ίδιο τρόπο σε ολόκληρο τον τομέα, λόγω των διαφορών στα δανειακά χαρτοφυλάκια.

Έτσι η ING συστήνει προσοχή σε ό,τι αφορά τις τράπεζες που έχουν υψηλά μερίδια δανεισμού σε τομείς έντασης ενέργειας.

Σημειώνει ότι ενώ ο δανεισμός του ενεργειακού τομέα βρίσκεται στο επίκεντρο της τρέχουσας κρίσης, οι επιπτώσεις σε ολόκληρο τον τομέα είναι πολύ μικτές. Η σημαντική κρατική στήριξη μειώνει τους κινδύνους για τις τράπεζες.

Πιστεύει ότι οι τράπεζες στη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ιταλία και στην Ολλανδία είναι εκτεθειμένες στις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης μέσω του εταιρικού δανεισμού.

Τα μεγαλύτερα απόλυτα ανοίγματα στον ενεργειακό τομέα έχουν οι γαλλικές τράπεζες, αλλά οι τράπεζες με τα αναλογικά μεγαλύτερα ανοίγματα στον ενεργειακό τομέα περιλαμβάνουν τις γερμανικές και τις ελληνικές τράπεζες.

Οι έμμεσες επιπτώσεις είναι πιθανόν να γίνονται περισσότερο αισθητές από τους εταιρικούς τομείς που είναι ενεργοβόροι.