Ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου: Έπεσαν οι υπογραφές για την διακρατική συμφωνία

Μετά από πολύμηνες διαβουλεύσεις, οι οποίες σε κάποιες φάσεις απείλησαν με διασάλευση τις σχέσεις των κυβερνήσεων Κύπρου και Ελλάδας, ολοκληρώθηκε χθες βράδυ η διακρατική συμφωνία για την ηλεκτρική διασύνδεση των δυο χωρών και στο πλαίσιο που αποφάσισαν μια μέρα πριν οι Κυριάκος Μητσοτάκης και Νίκος Χριστοδουλίδης.

Η συμφωνία υπογράφηκε λίγες ώρες μετά τη χθεσινή απόφαση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) για αλλαγή του ρυθμιστικού πλαισίου που είχε διαμορφωθεί στις 2 Ιουλίου ’24, για αλλαγή του ρυθμιστικού πλαισίου που ίσχυε από τον Ιανουάριο 2023 για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του φορέα υλοποίησης της διασύνδεσης ως προς την εξεύρεση επενδυτών.

Στο τελικό κείμενο της συμφωνίας γίνεται εκτενής αναφορά στο περιεχόμενο της απόφασης της ΡΑΕΚ, αλλά και στις υπολειπόμενες αποφάσεις που πρέπει να πάρουν ΡΑΕΚ και ΡΑΑΕΥ για τροποποίηση του διασυνοριακού επιμερισμού εξόδων (CBCA).

Ειδικότερα, οι ρυθμιστές δεσμεύονται από τη συμφωνία να επανακαθορίσουν στο 50-50 την ανάληψη κόστους από τους καταναλωτές σε Κύπρο και Ελλάδα, σε περίπτωση που το έργο ματαιωθεί από εξωτερικό παράγοντα ή περιστατικό (παρέμβαση Τουρκίας), χωρίς ευθύνη του φορέα υλοποίησης. Ο σημερινός επιμερισμός είναι 63% για την Κύπρο και 37% για την Ελλάδα.

Η τροποποίηση του CBCA θα γίνει αφού ψηφιστεί νομοθεσία από τη Βουλή των Ελλήνων, σύμφωνα με την οποία το πρόσθετο – ενδεχόμενο – κόστος για τους καταναλωτές στην Ελλάδα (13%) θα χρηματοδοτηθεί από το ελληνικό Δημόσιο και όχι απευθείας από τους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας.

Το αίτημα που είχε υποβάλει η κυπριακή πλευρά για επιμερισμό 50-50 του ενδεχόμενα μεγαλύτερου κόστους του έργου, άνω του υπολογιζόμενου 1.94 δισ. ευρώ, δεν έγινε αποδεκτό από την ελληνική πλευρά και δεν περιλαμβάνεται στη συμφωνία.

Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή της Κύπρου στη μετοχική δομή του Great Sea Interconnector, με 100 εκατ. ευρώ, αναφέρεται στη χθεσινή συμφωνία ότι η τελική επενδυτική απόφαση θα ληφθεί μετά από τη μελέτη δέουσας επιμέλειας που θα δρομολογήσει η κυπριακή Κυβέρνηση.

Έτσι, τα τέσσερα σημεία της συμφωνίας που υπογράφουν οι υπουργοί Ενέργειας των δύο χωρών, Θεόδωρος Σκυλακάκη και Γιώργος Παπαναστασίου, αφορούν αναλυτικά τα παρακάτω:

1. Η συμμετοχή της Κυπριακής Δημοκρατίας στη μετοχική σύνθεση του φορέα υλοποίησης του έργου, έπειτα από την ολοκλήρωση due diligence, το οποίο μπορεί και να έχει ολοκληρωθεί μέσα στο επόμενο δίμηνο του Οκτωβρίου – Νοεμβρίου.
2. Την ανάκτηση από το φορέα υλοποίησης ΑΔΜΗΕ ποσού 125 εκατ. ευρώ κατά τη φάση κατασκευής του έργου ήτοι 25 εκατ ευρώ το έτος, από τις αρχές 2025 έως και το τέλος του 2029. Εχει απαληφθεί η λέξη «μέχρι» 125 εκατ. ευρώ, που είχε συμπεριληφθεί στο κείμενο το οποίο είχε εγκρίνει το υπουργικό συμβούλιο της Κύπρου την περασμένη Τρίτη. Στην απόφαση θα προβλέπεται χρέωση των λογαριασμών των κύπριων καταναλωτών, η οποία θα τους επιστρέφεται μέσω επιδότησης του κράτους στους λογαριασμούς ηλεκτρισμού.
3. Την παράταση της εγγυημένης απόδησης (premium WACC) ύψους 8,3%, για περίοδο 17 χρόνων και όχι 12 όπως προβλέπει η ισχύουσα απόφαση.
4. Τον ισόποσο επιμερισμό 50%-50% της γεωπολιτικής ευθύνης ως προς την ανάκτηση από το φορέα υλοποίησης των δαπανών από ενδεχόμενή εμπλοκή του έργου, για λόγους ανωτέρας βίας. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη πρόκειται να επικυρωθεί από την ελληνική Βουλή μέσα στις επόμενες ημέρες.

Παραμένει βέβαια σε εκκρεμότητα το πότε θα σταλεί η εντολή από τον ΑΔΜΗΕ προς τους Γάλλους της Nexans ώστε να ξεκινήσει ξανά η κατασκευή του καλωδίου και να μην επιβαρυνθεί υπερβολικά το κόστος, που σε μια τέτοια περίπτωση βάζει και πάλι τη συμφωνία υπό διαπραγμάτευση.

Η κοινή ανακοίνωση των Υπουργείων Ενέργειας Ελλάδας και Κύπρου

Σε συνέχεια των αποφάσεων που ελήφθησαν κατά την πρόσφατη συνάντηση στην Αθήνα, μεταξύ του Πρωθυπουργού της Ελλάδος, Κυριάκου Μητσοτάκη και του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη, υπεγράφη χθες το βράδυ, (Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου 2024) Πλαίσιο Κατανόησης μεταξύ των δύο χωρών, για την προώθηση της Ηλεκτρικής Διασύνδεσης Κύπρου–Κρήτης, μεταξύ του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Ελλάδος, Θόδωρου Σκυλακάκη και του Υπουργού Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, Γιώργου Παπαναστασίου.

Στη βάση του Πλαισίου αυτού και σε συνέχεια των σχετικών αποφάσεων των Ρυθμιστικών Αρχών των δύο χωρών που προβλέπονται σ’ αυτό, το έργο αναμένεται να επανεκκινήσει στις αμέσως επόμενες μέρες.

Όπως αναφέρεται στο Πλαίσιο Κατανόησης, η Ηλεκτρική Διασύνδεση Κύπρου–Κρήτης θα συμβάλει στην άρση της ενεργειακής απομόνωσης της Κύπρου, διασυνδέοντας το εθνικό σύστημα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας της Κύπρου με τα αντίστοιχα διευρωπαϊκά συστήματα͘͘͘͘. Πρόκειται δε για ένα έργο στρατηγικής σημασίας για την Κύπρο, την Ελλάδα, αλλά και για όλη την Ε.Ε., καθώς το έργο αυτό όχι μόνο θα συνδέσει την Κύπρο με το ηλεκτρικό σύστημα της Ευρώπης, διευκολύνοντας την ενεργειακή της μετάβαση, αλλά παράλληλα θα προωθήσει και τον στόχο της Ελλάδας να καταστεί διάδρομος μεταφοράς καθαρής ενέργειας.