Η δίωξη των προπατόρων…

ΕΤΑΔ, ΤΑΙΠΕΔ, ΕΧΑΕ, ΔΣ Οργανισμών. Αρκτικόλεξα που κρύβουν ένα καλά κρυμμένο «μυστικό» από το 2019: τη σιωπηλή «εντολή» του Μαξίμου για τον αποκλεισμό στελεχών τρίτης ηλικίας.

Ας δούμε όμως το «μεγάλο κάδρο».

Έμφυλες διακρίσεις, ανισότητα αμοιβής, φυλετικός ρατσισμός, απουσία αξιοκρατίας, αποκλεισμός των ατόμων με αναπηρίες: όλες αυτές είναι έννοιες που λίγο πολύ έχουμε υπόψιν μας, όταν αναφερόμαστε σε διακρίσεις και προβλήματα στο περιβάλλον εργασίας. Η έννοια, ωστόσο, που δεν είναι ευρέως γνωστή κι αυτό γιατί συχνά παραβλέπεται, είναι αυτή του ηλικιακού ρατσισμού (ageism).

Στην Ελλάδα, η έννοια του ηλικιακού ρατσισμού δεν χρησιμοποιείται συχνά, ενώ από πολλούς ούτε καν αναγνωρίζεται, κι αυτό γιατί η φωνή εκείνων, κατά των οποίων στρέφεται, δεν ακούγεται τόσο δυνατά όσο οι άλλες. Στο επίκεντρο του ηλικιακού ρατσισμού βρίσκονται κατά κανόνα οι μεγαλύτερες γενιές: οι μεσήλικες ή οι υπερήλικες.

Οι ηλικιακές αυτές ομάδες, παρότι όσο επιδιώκουν την επαγγελματική τους εξασφάλιση, έχουν πλήρη συνείδηση της μειονεκτικής αντιμετώπισής τους από τους εργοδότες και όσους έχουν θέσεις εξουσίας, τις περισσότερες φορές δυσκολεύονται περισσότερο από τους νεότερους να μιλήσουν για τη δυσχερή αυτή θέση που βρίσκονται και τη διάκριση που αντιμετωπίζουν. Το ζήτημα, λοιπόν, μένει συχνά στην αφάνεια, επιφέροντας, όμως, καταλυτικές επιπτώσεις.

Δεν είναι μυστικό, σε ό,τι αφορά την εργασία, μετά από κάποια ηλικία οι περισσότερες πόρτες κλείνουν. Ανεξαρτήτως του είδους, του τομέα ή της θέσης εργασίας, διαπιστώνεται στην πράξη ότι υφίσταται ένα «άτυπο» ηλικιακό όριο που απαγορεύει την ένταξη όσων το υπερβαίνουν. Το όριο αυτό διαφέρει από δουλειά σε δουλειά, ή θέση ευθύνης ανάλογα με τις «απαιτήσεις» της κάθε εργασίας ή οργανισμού. Πρόκειται, όμως, πράγματι για απαιτήσεις απορρέουσες από τη φύση της εργασίας ή μήπως για επιθυμίες του εργοδότη, στηριζόμενες σε στερεοτυπικές και ρατσιστικές αντιλήψεις;

Το όριο αυτό ηλικίας άλλοτε προβλέπεται ρητά εκ των προτέρων, ή με εντολές των «ανωτέρων». Πρόκειται για περιπτώσεις που παρότι δεν προβλέπεται κάποιο όριο ηλικίας ως προσόν για θέση εργασίας, υποψήφιοι μεγαλύτερης ηλικίας αποκλείονται ανεξαρτήτως των ικανοτήτων τους.

Το βασικότερο παράδοξο που συνοδεύει τον αποκλεισμό των παραπάνω ηλικιακών ομάδων από την αγορά εργασίας, θίγοντας ανεπανόρθωτα τα εργασιακά τους δικαιώματα, είναι ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους εργαζομένους ή πόσω μάλλον στελέχη της αγοράς και δη της χρηματοπιστωτικής διαθέτουν ένα από τα βασικότερα προσόντα που απαιτείται σχεδόν για κάθε μορφή εργασίας και θέση ευθύνης και θεωρείται από πολλούς σημαντικότερο και από την ίδια την κατάρτιση: εργασιακή εμπειρία.

Παρά, λοιπόν, την αντικειμενική και πρακτικά διαπιστωμένη σημασία της εμπειρίας, οι άνθρωποι που σε τόσο μεγάλο βαθμό τη διαθέτουν λόγω των χρόνων εργασίας που φέρουν, παραγκωνίζονται με μοναδικό κριτήριο την επίκληση στερεοτυπικών χαρακτηριστικών, που συνδέονται με την προχωρημένη ηλικία.

«Όσο πιο κοντά στην τρίτη ηλικία είναι ένας εργαζόμενος τόσο πέφτουν οι αποδόσεις του». «Οι φυσικές και διανοητικές λειτουργίες φθείρονται». «Οι μεσήλικες εργαζόμενοι χαρακτηρίζονται από ανελαστικότητα και δυσκολία προσαρμογής». Τα παραπάνω επιχειρήματα που στηρίζονται σε βιολογικά χαρακτηριστικά, συνδεδεμένα με την προχωρημένη ηλικία, φαίνεται να περιέχουν την «αλήθεια» που χρησιμοποιούν οι νεότεροι για να κρύψουν  ότι στην πραγματικότητα είναι απλά σκληρά και άδικα στερεότυπα.

Αλλά ακόμα και οι πιθανές αδυναμίες που έχουν δημιουργηθεί λόγω ηλικίας, αντισταθμίζονται με άλλα προσόντα που έχουν αποκτηθεί, επίσης, λόγω αυτής. Η εμπειρία εργασίας και ζωής, η πνευματική ωριμότητα, η ψυχραιμία, η καλύτερη δυνατότητα διαχείρισης καταστάσεων, η φιλοδοξία του «έργου» και όχι του «εγώ» και η εκ των πραγμάτων απόκτηση γνώσεων.  

Επιστρέφοντας στα «αρκτικόλεξα» της εισαγωγής του κειμένου, το κλίμα δίωξης ανθρώπων και στελεχών της αγοράς μεγαλύτερης ηλικίας επιβεβαιώνεται σε κάθε προκήρυξη θέσης από τους οργανισμούς, τα επιμελητήρια ή τα ταμεία με την επιλογή ατόμων νεότερης ηλικίας αλλά «γερασμένων» απόψεων, χαμηλών προσόντων και γνώσεων.

Μόνο κριτήριο η «μαξιμιλιανή» ταυτότητα, ανεξάρτητα μάλιστα πολλές φορές και από την κομματική ή πολιτική διαδρομή τους.

Η γενιά ή καλύτερα η «παρέα» των 40αρηδων και των 50αρηδων που κατοικοεδρεύει στην Ηρώδου Αττικού, το σημερινό «σύστημα» εξουσίας, εχθρεύεται τους «μεγαλύτερους». Τους είχε αφεντικά και προϊστάμενους, κι εκείνοι ξέρουν τις ικανότητες και τις γνώσεις τους, μπορούν να τους ελέγξουν.

Αλλά και οι συμβουλευτικές εταιρείες, που παίζουν έναν παράδοξο ρόλο «πραιτοριανού» της «παρέας» του Μαξίμου, υποδεικνύοντας στελέχη και καθοδηγώντας κατ΄ ουσίαν την αγορά τόσο στην επιλογή, όσο και στις υπέρογκες αμοιβές τους, έχουν μια εμμονική εχθρότητα με την τρίτη ηλικία.    

Κι όμως, αυτή η ηλικία αποτελεί τη γενιά που «έστησε αυτά τα μαγαζιά», ξέρει τις ελλείψεις, τις αδυναμίες και τις προοπτικές τους. Είναι η γενιά που διαμόρφωσε την οικονομία της Μεταπολίτευσης δίνοντάς της και τις σημερινές τεχνολογικές δυνατότητες, αφού αυτή η γενιά έφερε την τεχνολογία στη χώρα τη δεκαετία του ΄90, αλλά και ήδη από το ΄80.

Οι νέοι «καρεκλοκένταυροι», στους πυλώνες του χρηματοπιστωτικού συστήματος και της αγοράς, δείχνουν στα υπερήλικα στελέχη το δρόμο για τους «ξενώνες» της απόσυρσης.

Η εμπειρία, οι γνώσεις και οι ικανότητες που με τα χρόνια κέρδισαν, ενοχλούν, γι αυτό διώκονται…