Green Deal: Η αμφιλεγόμενη απάντηση της Ε.Ε. στο υψηλό κόστος ενέργειας και τις κρατικές επιδοτήσεις των ΗΠΑ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρουσίασε έναν οδικό χάρτη για το πώς σχεδιάζει να διατηρήσει τις βιομηχανίες της ανταγωνιστικές καθώς το μπλοκ προσπαθεί να αντιμετωπίσει ΗΠΑ και Κίνα, οι οποίες προσφέρουν τεράστιες επιδοτήσεις στις εγχώριες πράσινες τεχνολογίες.

Το σχέδιο, το οποίο θα συζητήσουν οι 27 ηγέτες της ΕΕ την επόμενη εβδομάδα, είναι μια απάντηση στον «νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού» του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο οποίος περιλαμβάνει περίπου 500 δισεκατομμύρια δολάρια σε νέες δαπάνες και φορολογικές ελαφρύνσεις για μια δεκαετία. Το σχέδιο της Επιτροπής έτυχε ανάμεικτης υποδοχής στο μπλοκ, με ορισμένους να ανησυχούν ότι οι επιδοτήσεις θα βοηθήσουν μόνο πλουσιότερες χώρες όπως η Γερμανία, που έχουν τη δημοσιονομική ικανότητα να επενδύσουν σε εγχώριες επιχειρήσεις.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ανησυχούν ότι οι επιδοτήσεις που προσφέρονται από τις ΗΠΑ όχι μόνο θα καταστήσουν τις ευρωπαϊκές εταιρείες μη ανταγωνιστικές, αλλά θα προσελκύσουν και επενδύσεις στην άλλη όχθη του Ατλαντικού. Νωρίτερα αυτό τον μήνα, ο Βέλγος πρωθυπουργός Αλεξάντερ ντε Κρο κατηγόρησε τις ΗΠΑ ακριβώς γι’ αυτό: «Καλούν βελγικές, γερμανικές εταιρείες με πολύ επιθετικό τρόπο για να πουν: “Μην επενδύετε στην Ευρώπη, έχουμε κάτι καλύτερο”».

Σε μια κίνηση που μπορεί να αναστατώσει μικρότερες χώρες, η Επιτροπή, ο εκτελεστικός βραχίονας της ΕΕ, δεν σχεδιάζει να συγκεντρώσει νέα χρηματοδότηση για το πακέτο, καθώς υπάρχουν ήδη περισσότερα από 380 δισεκατομμύρια ευρώ κεφαλαίων που έχουν δεσμευτεί για την πράσινη μετάβαση μέσω 2030.

Αντίθετα, θα επιδιώξουν να απλοποιήσουν τους κανονισμούς, να επιταχύνουν τις αδειοδοτήσεις και να επικεντρωθούν σε διασυνοριακά έργα, σύμφωνα με την πρόταση. Επιπλέον, το σχέδιο απαιτεί περαιτέρω χαλάρωση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, οι οποίοι περιορίζουν τις εθνικές επιδοτήσεις ώστε να διατηρούνται ίσοι όροι ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά της ΕΕ.

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ δήλωσε την Τετάρτη ότι οι διαδικασίες για τις υποθέσεις κρατικής βοήθειας πρέπει να επιταχυνθούν. «Δεν πρέπει να χρειάζονται δύο ή τρία χρόνια, πρέπει να ολοκληρώνονται εντός έξι μηνών, το πολύ», είπε στους δημοσιογράφους, προσθέτοντας ότι είναι επίσης σημαντικό τα κεφάλαια να μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ενίσχυση της παραγωγής τεχνολογίας καθαρής ενέργειας.

Η εσωτερική αγορά

Ορισμένα κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας και της Ισπανίας, έχουν προειδοποιήσει κατά της χαλάρωσης των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, κάτι που, όπως λένε, θα ευνοούσε μεγαλύτερα έθνη όπως η Γερμανία και η Γαλλία. Αυτές οι δύο χώρες, οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ, έχουν ήδη ωφεληθεί περισσότερο αφού η Επιτροπή χαλάρωσε τους ισχύοντες κανόνες για να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν το υψηλό ενεργειακό κόστος.

«Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά τη χαλάρωση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις», δήλωσε η πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι σε δημοσιογράφους στη Ρώμη τη Δευτέρα. «Θα πρέπει να βοηθήσουμε τις εταιρείες, αλλά δεν μπορούμε να διακινδυνεύσουμε την αποδυνάμωση της ενιαίας αγοράς -πρέπει να εγγυηθούμε ίσους όρους ανταγωνισμού».

Αρκετοί κορυφαίοι αξιωματούχοι της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της επικεφαλής ανταγωνισμού της ΕΕ, Μ. Βεστάγκερ, έχουν επίσης προειδοποιήσει ότι η υπερβολική εθνική υποστήριξη στις εταιρείες θα μπορούσε να θέσει σε μειονεκτική θέση τα κράτη-μέλη με λιγότερη δημοσιονομική ικανότητα.

«Οποιαδήποτε παραβίαση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις θα πρέπει να γίνεται με τη μέγιστη προσοχή, με επίκεντρο την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών, την απλούστευση και την προβλεψιμότητα», δήλωσε την Τετάρτη ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής Βάλντις Ντομπρόβσκις. «Εάν δεν είμαστε προσεκτικοί, υπάρχει κίνδυνος να αυξηθούν οι οικονομικές και κοινωνικές αποκλίσεις και οι περιφερειακές αποκλίσεις σε ολόκληρη την Ένωση».

Χώρες όπως η Ολλανδία και η Σουηδία έχουν προειδοποιήσει για τον κίνδυνο κατακερματισμού της εσωτερικής αγοράς, επιβλαβείς κούρσες επιδοτήσεων και ασθενέστερη περιφερειακή ανάπτυξη.

Άλλα βασικά σημεία στην πρόταση της Επιτροπής περιλαμβάνουν:

• Αύξηση του ορίου για κοινοποίηση στην Επιτροπή υποστήριξης σε τομείς όπως το υδρογόνο ή τα καθαρά οχήματα και απλοποίηση της διαδικασίας για σημαντικά έργα κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Αυτές οι πρωτοβουλίες αναλαμβάνονται από πολλά κράτη-μέλη σε τομείς αιχμής.
• Μια πρώτη δημοπρασία για την παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου. Ο νικητής θα λάβει ένα σταθερό premium για κάθε κιλό του καυσίμου που παράγει για μια περίοδο 10 ετών. Η πρώτη δημοπρασία θα έχει προϋπολογισμό 800 εκατ. ευρώ. Ο αντίκτυπος του καθεστώτος θα είναι παρόμοιος με την έκπτωση φόρου παραγωγής στο πακέτο καθαρής τεχνολογίας των ΗΠΑ. 
• Ένα κλαμπ κρίσιμων πρώτων υλών που φέρνει κοντά καταναλωτές και χώρες πλούσιες σε πόρους για να αναπτύξουν κοινές αρχές. Η ΕΕ θα αναπτύξει επίσης στρατηγική εξαγωγικών πιστώσεων, ενώ η Επιτροπή είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει τα μέσα εμπορικής άμυνας και άλλα εργαλεία για την καταπολέμηση των αθέμιτων πρακτικών.