Γκίκας Χαρδούβελης: Τρείς απαντήσεις για τις παρενέργειες της οικονομίας από τον πόλεμο και μετά την πανδημία

Η ομιλία – συνέντευξη του Γκίκα Χαρδούβελη στο 7ο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.

Οι παρενέργειες του ανοίγματος της οικονομίας μετά την πανδημία και ο πόλεμος έχουν αλλάξει τα μακροοικονομικά δεδομένα. Απαιτείται δημοσιονομική στήριξη, χωρίς δημοσιονομικό χώρο και υψηλό χρέος.

Να ανησυχούμε για το ελληνικό χρέος; Διότι οι αγορές μας παρακολουθούν, όπως δείχνουν τα spreads.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Η πανδημία και ο πόλεμος μειώνουν την οικονομική δραστηριότητα, αυξάνουν τις πληθωριστικές πιέσεις και πιέζουν τους προϋπολογισμούς των κρατών.

Η Ευρώπη αντέδρασε σωστά στην πανδημία, τόσο η ΕΚΤ όσο και το Eurogroup, με επεκτατικές πολιτικές, που έφεραν τις χώρες πιο κοντά.  Η κρίση έκανε την Ευρωζώνη πιο ισχυρή, έφερε και την κοινή έκδοση ομολόγων.

Η Ελλάδα αντέδρασε σωστά.  Οι τράπεζες έδωσαν περισσσότερα δάνεια, περίπου 18 δισ. ευρώ από το ξεκίνημα της πανδημίας. Το δημόσιο ξόδεψε ποσά της τάξης των 40 δισ. ευρώ στα δύο αυτά χρόνια. Αποφεύχθηκαν τα χειρότερα.

Η Ελλάδα έχει έναν μεγάλο δημοσιονομικό περιορισμό. Το δημόσιο χρέος είναι περίπου 360 δισ. ευρώ, περίπου 2 φορές το ετήσιο ΑΕΠ.  Και έχει υποσχεθεί στους εταίρους μας ότι μέχρι το 2060 θα ακολουθεί μια συνετή δημοσιονομική πολιτική που θα καταλήγει ετησίως σε πρωτογενή πλεονάσματα 2,2% ΑΕΠ.  Έτσι το χρέος ως %ΑΕΠ θα πέσει στο 55% το 2060.

Οι προβλέψεις Φεβρουαρίου στην Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας: Έλλειμμα -1,2%  το 2022, πλεόνασμα 1,5% το 2023 και επιστροφή στο στόχο του 2,2% το 2024.  Το χρέος θα είναι κάτω του 200% το 2022 και θα μειώνεται.

Μέση περίοδος ανατιμολόγησης του χρέους είναι περίπου 20 χρόνια.  Συνεπώς η πορεία του δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα από το ύψος των επιτοκίων ακόμα και αν αυτά ανεβούν λόγω του πολέμου.

Να μην ανησυχούμε από μια πιθανή μελλοντική αύξηση των επιτοκίων. 

Για τις τράπεζες, η άνοδος είναι ευπρόσδεκτη.

Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται σε μια πρωτοφανή προσπάθεια ψηφιοποίησης και εκσυγχρονισμού των καναλιών εξυπηρέτησης.

Πόσο σημαντική είναι αυτή η πορεία για την επιτυχία και την ανάπτυξη του τραπεζικού συστήματος; Είναι ζήτημα μόνο κερδοφορίας ή συνολικά διαρθρωτικής παρέμβασης στο σύστημα;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Είναι ζήτημα προσαρμογής και επιβίωσης των ελληνικών τραπεζών σε μια ραγδαία εξελισσόμενη παγκόσμια αγορά παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών

Οι ελληνικές τράπεζες ακολουθούν τις ανάγκες των πελατών τους. Το 2021 το 78% (89%) των Ελλήνων (Ευρωπαίων) είναι χρήστες του Διαδικτύου και από αυτούς το 54% (68%) χρησιμοποιεί το e-banking. Δηλαδή το 42% (60%) πολιτών χρησιμοποιεί e-banking.  To 2015 τα ποσοστά ήταν 14% (44%).

Ανταγωνισμός από big tech και fintech είναι ακόμα περιορισμένος. Οι fintech εκτελούν μικρό κομμάτι των τραπεζικών εργασιών.  Κινητικότητα παρουσιάζει η περιοχή του buy now pay later αλλά με στόχευση σε subprime segments.

Απομακρύνονται με γρήγορο ρυθμό οι συναλλαγές από τα ταμεία, ενώ ακόμα και η σύναψη συμβάσεων (το 75% των καταναλωτικών στην ΕΤΕ) για απλά προϊόντα μεταφέρεται OnLine. Ορισμένες όμως εργασίες, που αφορούν σε σημαντικές αποφάσεις στη ζωή ενός πελάτη, όπως η απόκτηση ενός σπιτιού μέσω κάποιου στεγαστικού δανείου ή η επένδυση των οικονομιών του πελάτη, απαιτούν μια πιο στενή σχέση και ανθρώπινη επαφή με εξειδικευμένο τραπεζικό στέλεχος

Στην ΕΤΕ: 6,5 χιλιάδες πληροφ. συναλλαγές ανά δευρερόλεπττο, 7 δισ. ευρώ το 2021, 100 εκατ. ευρώ εγχρήματες. Εγχρήματες συναλλαγές: 50% digital banking, 47% ATM και APS, 3% γκισε

ΕΤΕ: η καλύτερη ψηφιακή Τράπεζα στην Ελλάδα και ανάμεσα στις πιο προηγμένες ψηφιακά στην Ευρώπη.  Πρόσφατο βραβείο από τον Economist

ΕΤΕ: Τεράστιες επενδύσεις

Κλείνει η συζήτηση με μία καταληκτική τοποθέτηση.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Το τραπεζικό σύστημα από την άμυνα στην επίθεση. Στην Εθνική Τράπεζα:

Τελειώσαμε με τα legacy issues (NPEs, capital)  

Μειώσαμε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια από 40% το 2018, σε 7% το 2021, με στόχο το 3% το 2024.

Πετύχαμε την υψηλότερη κεφαλαιακή επάρκεια στον κλάδο (17% το 2021), χωρίς να χρειαστούμε αύξηση κεφαλαίου.

Μειώσαμε το λόγο έξοδα προς έσοδα από 70% το 2018 σε 52% το 2021.

Βλέπουμε μπροστά: τους πελάτες μας, τα στελέχη μας, την τεχνολογική μας υποδομή

Είμαστε δίπλα στους πελάτες μας. Είναι η πρώτη προτεραιότητα των στελεχών μας. Προσφέρουμε λύσεις στις ανάγκες και τα σχέδιά τους, και πιο φιλικές και γρήγορες διαδικασίες σε όλα μας τα κανάλια. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Η TΡΑΠΕΖΑ ΠΟΥ ΕΝΕΚΡΙΝΕ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ  ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΜΕ ΠΟΡΟΥΣ ΤΟΥ ΤΑΜΕΙΟΥ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

Εστιάζουμε στους ανθρώπους μας – ενθαρρύνουμε ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων, κουλτούρα συνεργασίας, αποτελεσματικότητας και συνεχούς βελτίωσης. Τα στελέχη μας εκπαιδεύονται, αξιολογούνται, και αμείβονται σύμφωνα με την παραγωγικότητά τους και την επαφή τους με τους πελάτες. 

Η νέα κουλτούρα στην Εθνική:  «Μαζί δημιουργούμε μέλλον»  Στοχεύουμε, δηλαδή, μαζί με τα στελέχη μας και τους πελάτες μας, σε μια Τράπεζα Ανθρώπινη, Αξιόπιστη, Αποτελεσματική και Αναπτυξιακή.  Οι τέσσερις αυτές κυρίαρχες Αξίες αποτελούν τον οδηγό και γνώμονα των δραστηριοτήτων και επαφής της Τράπεζας με τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και την κοινωνία, σε μια κοινή πορεία βιώσιμης ανάπτυξης και ευημερίας.

Επενδύουμε στις νέες τεχνολογίες. νέο Core Banking System και τον ψηφιακό μετασχηματισμό μας

Τράπεζες – Οικονομία: Η ελληνική οικονομία βρίσκεται μπροστά σε μια δεκαετία ανάπτυξης, συνεπικουρούμενη και από το Ταμείο Ανάκαμψης, με τον τραπεζικό τομέα σε κομβικό ρόλο και την Εθνική Τράπεζα να πρωτοστατεί ως βασικός διαμορφωτής των οικονομικών εξελίξεων. 

(*) Ο κ. Γκίκας Χαρδούβελης είναι Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Τράπεζας και καθηγητής στο Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.