Γκίκας Χαρδούβελης: «Το Σύμφωνο Ανάπτυξης και Σταθερότητας οδηγεί σε μία πιο συνεκτική ΕΕ και Ευρωζώνη»

Βασικά σημεία της παρέμβασης στη διαδικτυακή εκδήλωση «ο πόλεμος στην Ουκρανία και η επόμενη ημέρα του Συμφώνου Σταθερότητας» στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για το μέλλον της Ευρώπης

Του Γκίκα Χαρδούβελη (*)

Στο πολιτικό πεδίο, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία αφύπνισε και ένωσε τους Ευρωπαίους, ενώ συγχρόνως, τόνωσε τη γενικότερη ανάγκη ετοιμότητας και άμυνας απέναντι σε απολυταρχικά καθεστώτα.

Στο οικονομικό πεδίο, σηματοδότησε την πιεστική ανάγκη για επιτάχυνση της μεσο-μακροπρόθεσμης μεταρρυθμιστικής ατζέντας της ΕΕ με επενδύσεις στην ψηφιακή οικονομία, την έρευνα και τεχνολογία, και την ενεργειακή αποτελεσματικότητα.

Ακόμα και πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, στη συζήτηση για την αναμόρφωση του Συμφώνου Σταθερότητας επικρατούσε ως κεντρικός δημοσιονομικός κανόνας ο περιορισμός στον ρυθμό αύξησης των δημοσίων δαπανών, με δευτερεύοντα βοηθητικό ρόλο το ύψος του διαρθρωτικού δημοσιονομικού ελλείμματος.

Στη συζήτηση αυτή, εμφανίστηκαν τρεις σχολές σκέψης:

• Οι χώρες που επιθυμούν σχεδόν ολική επιστροφή στους προ πανδημίας αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες του 2019,
• Οι χώρες που είδαν την πανδημία ως ευκαιρία για μια ριζική αλλαγή του Συμφώνου ώστε να γίνει πιο ευέλικτο, και
• Οι χώρες που υποστηρίζουν μια μέση λύση, δηλαδή την προσαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων εντός του τρέχοντος πλαισίου.

Ο πόλεμος γέρνει την πλάστιγγα προς τα επιχειρήματα των χωρών που επιθυμούν σημαντικές αλλαγές στο Σύμφωνο Ανάπτυξης και Σταθερότητας. Για παράδειγμα, οι αμυντικές δαπάνες ή οι δαπάνες για ψηφιακές και περιβαλλοντικές επενδύσεις πιθανόν να συμφωνηθεί από όλες τις χώρες να μην προσμετρώνται στον ορισμό των δημοσιονομικών δαπανών. Κάτι τέτοιο δύσκολα θα γινόταν αποδεκτό πριν από την πρόσφατη απόφαση της Γερμανίας να αυξήσει τις δικές της στρατιωτικές δαπάνες.

Η Ευρώπη λειτουργεί βάσει της συναίνεσης και οι μεγάλες αλλαγές στην αρχιτεκτονική της πραγματοποιούνται έπειτα από περιόδους κρίσεων.

Εκτιμώ ότι η κρίση της πανδημίας και η δραματική κρίση του πολέμου στην Ουκρανία αναμένεται να οδηγήσουν σε πιο συνεκτική Ευρωπαϊκή Ένωση και Ευρωζώνη. Οι Ευρωπαίοι θα αρχίσουν να βλέπουν το Σύμφωνο Σταθερότητας, όχι πλέον ως ένα δίλημμα μεταξύ κανόνων έναντι διακριτικής ευχέρειας στην άσκηση της δημοσιονομικής πολιτικής, αλλά περισσότερο ως αλληλοσυμπληρούμενο συνδυασμό κανόνων και διακριτικής ευχέρειας, εντός ενός ορθού πλαισίου διακυβέρνησης.

(*) Ο κ. Γκίκας Χαρδούβελης είναι Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Τράπεζας και καθηγητής στο Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.