Γκεοργκίεβα (ΔΝΤ): Ανθεκτική η παγκόσμια οικονομία – Πως θα μετασχηματιστούν οι οικονομίες του αραβικού κόσμου

Πιο σίγουρη για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας δήλωσε ότι η επικεφαλής του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα στην κεντρική ομιλία του ετήσιου αραβικού οικονομικού φόρουμ που γίνεται στο Ντουμπάι, αυτό το Σαββατοκύριακο.

«Ενώ οι αβεβαιότητες εξακολουθούν να είναι υψηλές, μπορούμε να είμαστε λίγο πιο σίγουροι για τις οικονομικές προοπτικές, επειδή η παγκόσμια οικονομία εμφανιζεται εκπληκτικά ανθεκτική. Η ανάπτυξη ξεπέρασε τις προσδοκίες το 2023 και ο παγκόσμιος πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί το 2024. Αλλά δεν μπορούμε να κηρύξουμε πρόωρα τη νίκη», δήλωσε και αναφέρθηκε στις προκλήσεις της εποχής και την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας μέσα από την αννάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης.

«Οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης παραμένουν αναιμικές στο 3% περίπου, σε σύγκριση με τον ιστορικό μέσο όρο περίπου 3,8%. Θα μπορούσαν να ενισχυθούν από παράγοντες όπως οι εξελίξεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Αλλά με περίπου το 40% των θέσεων εργασίας που εκτίθενται στην τεχνητή νοημοσύνη -τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και στον αραβικό κόσμο- οι επιπτώσεις της είναι αβέβαιες. Οι χώρες που δεν διαθέτουν την υποδομή και το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό για να αξιοποιήσουν αυτήν την τεχνολογία θα μπορούσαν να μείνουν πιο πίσω.

Όσον αφορά τις άμεσες προοπτικές για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, αναμένουμε ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα φτάσει το 2,9% φέτος — υψηλότερη από πέρυσι, αλλά ακόμα κάτω από τις προβλέψεις μας για τον Οκτώβριο.

Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις βραχυπρόθεσμες περικοπές στην παραγωγή πετρελαίου, στη σύγκρουση Γάζας-Ισραήλ και σε αυστηρές νομισματικές πολιτικές, που εξακολουθούν να χρειάζονται. Μεταξύ των εξαγωγέων, η αργή ανάπτυξη – εκτός του τομέα των υδρογονανθράκων – είναι ένας άλλος παράγοντας. Και η φθίνουσα ζήτηση πετρελαίου θα επηρεάσει. Οι καθαροί εισαγωγείς ενέργειας, εν τω μεταξύ, συγκρατούνται από ιστορικά υψηλά χρέη και ανάγκες δανεισμού και περιορισμένη πρόσβαση σε εξωτερική χρηματοδότηση.

Οικονομικά, ο αντίκτυπος της σύγκρουσης ήταν καταστροφικός στη Γάζα, όπου η δραστηριότητα μειώθηκε κατά 80% από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο σε σύγκριση με ένα χρόνο νωρίτερα—και στη Δυτική Όχθη, όπου η πτώση ήταν 22%. Η προοπτική της παλαιστινιακής οικονομίας επιδεινώνεται καθώς η σύγκρουση συνεχίζεται – μόνο μια διαρκής ειρήνη και πολιτική λύση θα την αλλάξουν ριζικά. Το ΔΝΤ θα συνεχίσει να παρέχει συμβουλές πολιτικής και τεχνική βοήθεια στην Παλαιστινιακή Αρχή και στην Παλαιστινιακή Νομισματική Αρχή.

Κοιτάζοντας τις γειτονικές οικονομίες , η σύγκρουση βαραίνει τον τουρισμό, που αποτελεί σανίδα σωτηρίας. Παρακολουθούμε στενά τις δημοσιονομικές επιπτώσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να φανούν σε τομείς όπως οι υψηλότερες δαπάνες για τα δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας και την άμυνα.

Σε όλη την περιοχή και πέραν αυτής , ο αντίκτυπος γίνεται αισθητός μέσω του αυξανόμενου κόστους μεταφοράς και της μείωσης του όγκου διέλευσης στην Ερυθρά Θάλασσα (πτώση σχεδόν 50%)».

Ανάπτυξη με με τεχνολογία και φόρους

Συνεχίζοντας η κ. Γκεοργκίεβα αναφέρθηκε πως ο αραβικός κόσμος μπορεί να φυτέψει τον σπόρο ενός καλύτερου και πιο σταθερού μέλλοντος σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες. Μπορεί να καλύψει τις μελλοντικές ανάγκες ανασυγκρότησης, να ενισχύσει την ανθεκτικότητα και να δημιουργήσει ευκαιρίες, επεσήμανε.

«Πως; Με τη δημιουργία δημοσιονομικού χώρου.

Αυτό είναι το δέντρο που πρέπει να μεγαλώσουμε. Όπως το εθνικό δέντρο των ΗΑΕ, πρέπει να είναι ανθεκτικό — ικανό να αντέχει τους κραδασμούς και να συνεχίζει να αποδίδει καρπούς.

Ο πρώτος τρόπος για να θρέψει το δέντρο είναι η κινητοποίηση εσόδων . Οι χώρες μπορούν να επεκτείνουν τη φορολογική ικανότητα με ισχυρότερους θεσμούς, καλύτερα σχεδιασμένα πλαίσια και πιο ισχυρή συλλογή εσόδων.

Ο σχεδιασμός της φορολογικής πολιτικής είναι το κλειδί. Πολλές χώρες έχουν βελτιώσει τα συστήματα ΦΠΑ. Ορισμένες χώρες όπως το Μαρόκο, έχουν επεκτείνει τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων και τους έχουν κάνει πιο προοδευτικούς. Και οι 11 αραβικές χώρες έχουν ήδη προσχωρήσει στην παγκόσμια συμφωνία ελάχιστου εταιρικού φόρου.

Η διαφοροποίηση από τα έσοδα από υδρογονάνθρακες είναι το κλειδί για τους εξαγωγείς πετρελαίου—ο ομοσπονδιακός συντελεστής εταιρικού φόρου εισοδήματος 9% των ΗΑΕ τέθηκε σε ισχύ πέρυσι. Οι εξαγωγείς εκτός εμπορευμάτων μπορούν να μειώσουν τις εξαιρέσεις και να περιορίσουν τους προνομιακούς συντελεστές, όπως έκανε η Τυνησία.

Και δεδομένου ότι έως και το 50% των φορολογικών εσόδων της περιοχής προέρχεται από τελωνειακούς και άλλους έμμεσους φόρους, η Ιορδανία και η Σαουδική Αραβία προωθούν την ηλεκτρονική τιμολόγηση. Η ενίσχυση της συμμόρφωσης μπορεί να αποδώσει πολλά!

Δεύτερον, μπορούμε να καλλιεργήσουμε το δέντρο εξαλείφοντας τις οπισθοδρομικές επιδοτήσεις ενέργειας .

Ένα έγγραφο που δημοσιεύουμε εδώ αύριο δείχνει ότι η σταδιακή κατάργηση των ρητών ενεργειακών επιδοτήσεων θα μπορούσε να εξοικονομήσει 336 δισεκατομμύρια δολάρια στην περιοχή -που ισοδυναμεί με τις οικονομίες του Ιράκ και της Λιβύης μαζί- συμπεριλαμβανομένων των χωρών εξαγωγής πετρελαίου. Εκτός από την εξοικονόμηση πόρων, αποθαρρύνει τη ρύπανση και συμβάλλει στη βελτίωση των κοινωνικών δαπανών – ένα τριπλό μέρισμα.

Η Αίγυπτος, η Ιορδανία και το Μαρόκο πέτυχαν με ολοκληρωμένα σχέδια μεταρρύθμισης των επιδοτήσεων που περιλαμβάνουν ισχυρές δημόσιες επικοινωνίες, κατάλληλη σταδιακή αύξηση των τιμών και στοχευμένη χρηματική υποστήριξη για τους πιο ευάλωτους.

Ο τρίτος τρόπος για να τροφοδοτηθεί το δημοσιονομικό δέντρο είναι: βελτίωση της απόδοσης των κρατικών επιχειρήσεων. Έχουμε ένα ρητό στο ΔΝΤ — δεν είναι μόνο αυτό που χρωστάς , αλλά και αυτό που κατέχεις . Και οι κρατικές επιχειρήσεις του αραβικού κόσμου κατέχουν πολλά, με περιουσιακά στοιχεία που ξεπερνούν το 50%, και ακόμη και το 100% του ΑΕΠ σε ορισμένες χώρες.

Το Ομάν αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα κατά μέτωπο, θεσπίζοντας πιο εύρωστη διακυβέρνηση, καλύτερη λογοδοσία και ισχυρότερη οικονομική διαχείριση των κρατικών επιχειρήσεων — και σχεδιάζει ορισμένες εκποιήσεις.

Το αποτέλεσμα; Το χρέος των κρατικών επιχειρήσεων μειώθηκε από 41% του ΑΕΠ το 2021 σε 30% το 2022.

Καθώς τα νέα έσοδα και οι πιο αποτελεσματικές δαπάνες βοηθούν το δέντρο μας να μεγαλώσει, θα αποφέρει περισσότερους καρπούς. Θα σας δώσει τον δημοσιονομικό χώρο που απαιτείται για να διατηρήσετε τη βιωσιμότητα του χρέους και να ενισχύσετε την ανθεκτικότητα έναντι των κραδασμών βραχυπρόθεσμα.

Μακροπρόθεσμα, θα σας βοηθήσει να εφαρμόσετε το νέο κοινωνικό συμβόλαιο που συγκεντρώσαμε στο Μαρακές—για να επιταχύνετε τον μετασχηματισμό των οικονομιών σας για ένα μέλλον πιο περιεκτικό και πράσινο και πιο ψηφιακό.

Σκεφτείτε επενδύσεις για να προετοιμαστείτε για την τεχνητή νοημοσύνη, όπως η αναβάθμιση των δεξιοτήτων των εργαζομένων και η βελτίωση της πρόσβασης στο διαδίκτυο σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. Ή βήματα όπως η ανάπτυξη μιας εθνικής στρατηγικής και σαφών κανονισμών για την τεχνητή νοημοσύνη, που οδήγησαν τα Emirates στην κορυφαία βαθμίδα του Δείκτη Ετοιμότητας για Τεχνητή Νοημοσύνη του ΔΝΤ.

Όλες οι πτυχές αυτού του έργου θα ωφεληθούν από τη συνεργασία και την αλληλεγγύη στην περιοχή. Η συνεχιζόμενη ισχυρή υποστήριξη από τις χώρες του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου είναι ζωτικής σημασίας.

Καθώς ενεργείτε για να μεταμορφώσετε τις οικονομίες σας, το ΔΝΤ είναι εδώ για να σας βοηθήσει.

Έχουμε διαθέσει περίπου 64 δισεκατομμύρια δολάρια σε ρευστότητα και αποθέματα στην περιοχή MENA από την έναρξη της πανδημίας, συμπεριλαμβανομένων 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον τελευταίο χρόνο. Από αυτά, τα 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια προέρχονται από το πιο πρόσφατο μέσο μας —το Resilience and Sustainability Trust— για να βοηθήσουμε το Μαρόκο και τη Μαυριτανία να μεταβούν σε πιο πράσινες οικονομίες.

Με την Παγκόσμια Τράπεζα, παρείχαμε 4,5 δισεκατομμύρια δολάρια σε ελάφρυνση χρέους για τη Σομαλία — το αποκορύφωμα των ετών ανοικοδόμησης.

Έχουμε επίσης ενισχύσει την ανάπτυξη ικανοτήτων σε όλη την περιοχή και το νέο μας γραφείο στο Ριάντ ενισχύει την παρουσία και τις συνεργασίες μας με αραβικά ιδρύματα.

Εν ολίγοις, είμαστε εδώ για μεγάλο χρονικό διάστημα—για να σας βοηθήσουμε να αναπτύξετε ένα δημοσιονομικό δέντρο που είναι αρκετά δυνατό για να επιβιώσει από τους χειρότερους ανέμους και τις πιο καταστροφικές ξηρασίες.

Επειδή το Ghaf είναι τόσο ανθεκτικό, προσαρμόσιμο και όμορφο, έχει γίνει κάτι περισσότερο για τα Εμιράτα από ένα δέντρο—έχει γίνει σύμβολο σταθερότητας και ειρήνης.

Όταν μετασχηματίζουμε οικονομίες, δεν υπάρχει όριο στο τι μπορούμε να πετύχουμε.»