Ευρωκοινοβούλιο: Ενέκρινε για πρώτη φορά «Νόμο για την Ελευθερία των ΜΜΕ» – Τι προβλέπει

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε σήμερα τον “Νόμο για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης”, την πρώτη νομοθεσία σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που αποσκοπεί στην προστασία του πλουραλισμού και των δημοσιογράφων, στην καταπολέμηση των παρεμβάσεων στις συντακτικές αποφάσεις και στην αύξηση της διαφάνειας σχετικά με την ιδιοκτησία των μέσων ενημέρωσης.

Ο νέος νόμος εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με 464 ψήφους υπέρ, 92 κατά και 65 αποχές και ανάβει το τελικό πράσινο φως για να υποχρεωθούν τα κράτη-μέλη να προστατεύσουν την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης της ΕΕ από πολιτικές ή οικονομικές παρεμβάσεις.

Τα βασικά σημεία της νέας νομοθεσίας είναι τα εξής:

Προστασία του έργου των δημοσιογράφων

Ο νέος νόμος αφορά τον σεβασμό του απορρήτου των δημοσιογραφικών πηγών και την απαγόρευση ανάπτυξης τεχνολογιών παρακολούθησης όπως το spyware σε συσκευές που χρησιμοποιούνται από δημοσιογράφους, εκτός από αυστηρά καθορισμένες περιπτώσεις.

Ο νέος νόμος θα απαγορεύει στις Αρχές να πιέζουν δημοσιογράφους και συντάκτες να αποκαλύψουν τις πηγές τους, συμπεριλαμβανομένης της κράτησής τους, των κυρώσεων, των ερευνών του γραφείου τους ή της εγκατάστασης παρεμβατικού λογισμικού παρακολούθησης στις ηλεκτρονικές τους συσκευές.

Το Κοινοβούλιο πρόσθεσε σημαντικές διασφαλίσεις για να επιτρέψει τη χρήση λογισμικού κατασκοπείας, η οποία θα είναι δυνατή μόνο κατά περίπτωση και υπό την επιφύλαξη εξουσιοδότησης από δικαστική αρχή που διερευνά σοβαρά εγκλήματα που τιμωρούνται με ποινή στέρησης της ελευθερίας. Ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, οι εμπλεκόμενοι θα έχουν το δικαίωμα να ενημερωθούν μετά τη διεξαγωγή της επιτήρησης και θα μπορούν να την αμφισβητήσουν στο δικαστήριο.

Συντακτική ανεξαρτησία των δημόσιων μέσων ενημέρωσης

Για να αποφευχθεί η χρήση των δημόσιων μέσων ενημέρωσης για πολιτικούς σκοπούς, οι επικεφαλής και τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων τους θα πρέπει να επιλέγονται μέσω διαφανών και αμερόληπτων διαδικασιών για αρκετά μακροχρόνια θητεία. Δεν θα είναι δυνατή η απόλυσή τους πριν λήξει η σύμβασή τους, εκτός εάν δεν πληρούν πλέον τα επαγγελματικά κριτήρια.

Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να χρηματοδοτούνται με διαφανείς και αντικειμενικές διαδικασίες και η χρηματοδότηση θα πρέπει να είναι βιώσιμη και προβλέψιμη.

Διαφάνεια ιδιοκτησίας

Όλα τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει να αποκαλύπτουν πληροφορίες σχετικά με το ποιος τα κατέχει. Για να μπορέσει το κοινό να γνωρίζει ποιος ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης και ποια συμφέροντα μπορεί να επηρεάσουν τα ρεπορτάζ, όλα τα μέσα ενημέρωσης και επικαιρότητας ανεξάρτητα από το μέγεθός τους θα πρέπει να δημοσιεύουν πληροφορίες για τους ιδιοκτήτες τους σε μια εθνική βάση δεδομένων, συμπεριλαμβανομένου του εάν ανήκουν άμεσα ή έμμεσα στο κράτος.

Δίκαιη κατανομή της κρατικής διαφήμισης

Τα μέσα ενημέρωσης θα πρέπει επίσης να αναφέρουν τα κεφάλαια που λαμβάνονται από τις κρατικές διαφημίσεις και την κρατική οικονομική στήριξη, μεταξύ άλλων από χώρες εκτός ΕΕ.

Οι δημόσιοι πόροι στα μέσα ενημέρωσης ή σε διαδικτυακές πλατφόρμες θα πρέπει να διατίθενται με δημόσια, αναλογικά και αμερόληπτα κριτήρια. Οι πληροφορίες για τις κρατικές διαφημιστικές δαπάνες θα είναι δημόσιες, συμπεριλαμβανομένου του συνολικού ετήσιου ποσού και του ποσού ανά κατάστημα.

Προστασία της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης της ΕΕ από μεγάλες πλατφόρμες

Οι ευρωβουλευτές φρόντισαν να συμπεριλάβουν έναν μηχανισμό για να αποτρέψουν πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το Facebook, το X (πρώην Twitter) ή το Instagram, να περιορίζουν ή να διαγράφουν αυθαίρετα περιεχόμενο ανεξάρτητων μέσων. Οι πλατφόρμες θα πρέπει πρώτα να διακρίνουν τα ανεξάρτητα μέσα από τις μη ανεξάρτητες πηγές. Τα μέσα θα ειδοποιούνται όταν η πλατφόρμα σκοπεύει να διαγράψει ή να περιορίσει το περιεχόμενό τους και έχουν 24 ώρες για να απαντήσουν. Μόνο μετά την απάντηση (ή ελλείψει αυτής) η πλατφόρμα μπορεί να διαγράψει ή να περιορίσει το περιεχόμενο εάν εξακολουθεί να μην συμμορφώνεται με τους όρους της.

Προβλέπεται, επίσης, η δημιουργία ενός νέου ανεξάρτητου οργάνου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, το οποίο θα αποτελείται από εκπροσώπους των εθνικών ρυθμιστικών αρχών των 27 κρατών-μελών. Αυτός ο φορέας θα πρέπει να διασφαλίσει αυστηρότερη εποπτεία των συγκεντρώσεων στα ΜΜΕ και θα είναι υπεύθυνος για την έκδοση μη δεσμευτικής γνώμης για τις επιπτώσεις στον πλουραλισμό. Τα ΜΜΕ θα έχουν τη δυνατότητα να παραπέμψουν υποθέσεις στο όργανο αυτό, για επίλυση διαφορών.

Υπενθυμίζεται ότι το σχέδιο κανονισμού για το νόμο για την ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης, παρουσιάστηκε τον Σεπτέμβριο του 2022 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενόψει της επιδείνωσης της κατάστασης σε χώρες της ΕΕ όπως η Ουγγαρία και η Πολωνία, αλλά και στη σκιά της παράνομης παρακολούθησης δημοσιογράφων, μέσω του λογισμικού Pegasus.

“Οι δημοσιογράφοι έχουν πλέον έναν σύμμαχο, ένα σύνολο εργαλείων που τους προστατεύει, ενισχύει την ανεξαρτησία τους και τους βοηθά να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις, τις παρεμβάσεις και την πίεση που συχνά αντιμετωπίζουν στη δουλειά τους. Αυτός ο κανονισμός είναι μια απάντηση στον Όρμπαν, στον Φίτσο, στον Γιάνσα και στον Πούτιν και σε όλους αυτούς που θέλουν να μετατρέψουν τα μέσα ενημέρωσης σε δικά τους εργαλεία προπαγάνδας ή να διαδώσουν ψεύτικες ειδήσεις και να αποσταθεροποιήσουν τις δημοκρατίες μας. Κανένας δημοσιογράφος δεν πρέπει ποτέ να φοβάται οποιαδήποτε πίεση όταν κάνει δουλειά και ενημέρωση των πολιτών”, δήλωσε η Ρουμάνα ευρωβουλευτής των Φιλελευθέρων, Ραμόνα Στρουγκαρίου, η οποία είναι η εισηγήτρια του κειμένου από την Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών.