Eurobank: Το βιοτικό επίπεδο του Έλληνα θα επιδεινώνεται

Για τον κίνδυνο περαιτέρω διεύρυνσης της ψαλίδας στο βιοτικό επίπεδο του μέσου Έλληνα και του μέσου Ευρωπαίου προειδοποιεί η Eurobank στην καθιερωμένη εβδομαδιαία έκθεσή της, υπό τον τίτλο “7 Hμέρες Οικονομία”.

Αναλυτικά, σύμφωνα με τη Eurobank:

• Η ελληνική οικονομία είχε τον τρίτο μικρότερο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης σε σχέση με τις υπόλοιπες οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 15 το 1ο τρίμηνο 2015.

• Οι χώρες στις οποίες καταγράφηκε η υψηλότερη ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ήταν η Ισπανία με 2,9%, η Σουηδία με 2,5% και η Ολλανδία με 2,4%. Στην ακριβώς αντίθετη πλευρά της κλίμακας βρέθηκε η Φιλανδία με ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης -0,1%, η Ιταλία με 0,1% και η Ελλάδα με 0,2%.

• Η «ψαλίδα» σε όρους κατά κεφαλήν προϊόντος θα διευρύνεται και το σχετικό βιοτικό επίπεδο του μέσου Έλληνα και της μέσης Ελληνίδας θα χειροτερεύει για όσο η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται με ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης μικρότερους από τους αντίστοιχους των εταίρων της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Επί παραδείγματι, το 2007, ο λόγος ανάμεσα στο ελληνικό κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ και το αντίστοιχο ισπανικό ήταν 88,35% ενώ το 2013 διαμορφώθηκε στο 77,66%. 

Τα αντίστοιχα νούμερα σε όρους σύγκρισης με την οικονομία της Πορτογαλίας διαμορφώθηκαν στο 115,19% για το 2007 και στο 92,41% για το 2013.

• Αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την ελληνική οικονομία η επιστροφή της σε υψηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης (μεγαλύτερους του 2%). Δυνητικά, προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι η υπογραφή συμφωνίας ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους επίσημους δανειστές της η οποία θα έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα, θα δημιουργεί κίνητρα για παραγωγικές επενδύσεις και ενίσχυση της απασχόλησης, ενώ πάνω από όλα θα ελαχιστοποιεί τις στρεβλώσεις (π.χ. φορολογικό σύστημα) οι οποίες προκαλούνται από την άσκηση οικονομικής πολιτικής. 

• Ο ΟΟΣΑ, στην εξαμηνιαία έκθεσή του για τις προοπτικές ανάπτυξης της διεθνούς οικονομίας, αναθεώρησε προς τα πάνω τις εκτιμήσεις για την ανάπτυξη στην Ευρωζώνη, αλλά επί τα χείρω για την οικονομία των ΗΠΑ. 

Επίσης, πτωτική ήταν και η αναθεώρηση των προβλέψεων για την ελληνική οικονομία, με το ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης να εκτιμάται στο 0,1% το 2015 (από 2,3% προηγουμένως) και στο 2,3% το 2016 (από 3,3% προηγουμένως).

Η ελληνική οικονομία είχε τον τρίτο μικρότερο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης σε σχέση με τις υπόλοιπες οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 15 το 1ο τρίμηνο 2015.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat), η ελληνική οικονομία είχε τον τρίτο μικρότερο ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης σε σχέση με τις υπόλοιπες οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης των 15 το 1ο τρίμηνο 2015. Οι χώρες στις οποίες καταγράφηκε η υψηλότερη ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ ήταν η Ισπανία με 2,9%, η Σουηδία με 2,5% και η Ολλανδία με 2,4%. Στην ακριβώς αντίθετη πλευρά της κλίμακας των μακροοικονομικών επιδόσεων βρέθηκε η Φιλανδία με ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης -0,1%, η Ιταλία με 0,1% και η Ελλάδα με 0,2%. 

Όσο η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται με ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης μικρότερους από τους αντίστοιχους των εταίρων της στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση, η «ψαλίδα» σε όρους κατά κεφαλήν προϊόντος θα διευρύνεται και το σχετικό βιοτικό επίπεδο του μέσου Έλληνα και της μέσης Ελληνίδας θα χειροτερεύει. Επί παραδείγματι, το 2007, ο λόγος ανάμεσα στο ελληνικό κατά κεφαλήν πραγματικό ΑΕΠ και το αντίστοιχο ισπανικό ήταν 88,35% ενώ το 2013 διαμορφώθηκε στο 77,66%. Τα αντίστοιχα νούμερα σε όρους σύγκρισης με την οικονομία της Πορτογαλίας διαμορφώθηκαν στο 115,19% για το 2007 και στο 92,41% για το 2013.

Με βάση την επίδοση της ελληνικής οικονομίας το 2014 – ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης 0,8% – και την πορεία που αναμένεται να ακολουθήσει το πραγματικό ΑΕΠ το 2015 – πρόβλεψη Ευρωπαϊκής Επιτροπής και Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης της τάξης του 0,5% και 0,1% αντίστοιχα – οι προαναφερθείσες αποκλίσεις αναμένεται να διευρυνθούν. 

Συνεπώς, γίνεται αντιληπτό, ότι αποτελεί επιτακτική ανάγκη για την ελληνική οικονομία η επιστροφή της σε υψηλούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης (μεγαλύτερους του 2%). Η ανεργία παραμένει στα δυσθεώρητα επίπεδα του 25,61% (Μάρτιος 2015), το ασφαλιστικό σύστημα δύναται σε σύντομο χρονικό διάστημα να αντιμετωπίζει προβλήματα βιωσιμότητας και υπάρχει σοβαρός κίνδυνος για περαιτέρω διεύρυνση της ψαλίδας ανάμεσα στο βιοτικό επίπεδο του μέσου Έλληνα και του μέσου Ευρωπαίου. Δυνητικά, προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου της ανάπτυξης-ανάκαμψης, μεταξύ άλλων είναι η υπογραφή συμφωνίας ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους επίσημους δανειστές της η οποία θα έχει αναπτυξιακό χαρακτήρα, θα δημιουργεί κίνητρα για παραγωγικές επενδύσεις και ενίσχυση της απασχόλησης και πάνω από όλα θα ελαχιστοποιεί τις υπάρχουσες στρεβλώσεις (π.χ. το ευμετάβλητο φορολογικό σύστημα) στην ελληνική οικονομία. 

Ο δείκτης κύκλου εργασιών στον τομέα υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης (τουρισμός) αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 6,02% το 1ο τρίμηνο 2015. Το προηγούμενο τρίμηνο η μεταβολή ήταν ίση με 22,05%, ενώ το 1ο τρίμηνο 2014 ήταν της τάξης του 44,86%.

Όπως είχαμε αναφέρει και σε προηγούμενο τεύχος του φυλλαδίου 7ημέρες ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ (τεύχος: 126, 28/5/2015), η επίδοση της ελληνικής οικονομίας για το 2015 θα κριθεί σε μεγάλο βαθμό από την πορεία του κλάδου του τουρισμού (Μάιος–Οκτώβριος 2015). 

Από την πλευρά των επίσημων δημοσιευμένων στοιχείων παρατηρούμε τα εξής (βλέπε Σχήμα 2): o δείκτης κύκλου εργασιών στον τομέα υπηρεσιών καταλύματος και εστίασης (τουρισμός) αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 6,02% το 1ο τρίμηνο 2015. 

Το προηγούμενο τρίμηνο η μεταβολή ήταν ίση με 22,05%, ενώ το 1ο τρίμηνο 2014 ήταν της τάξης του 44,86%. 

Αξίζει να αναφέρουμε πως οι πωλήσεις στο συγκεκριμένο κλάδο δεν αποτελούν συνάρτηση μόνο του εισοδήματος των κατοίκων από την αλλοδαπή (θετική επίδραση) και της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας (αρνητική επίδραση). Οι εν λόγω υπηρεσίες παράγονται, προσφέρονται και καταναλώνονται εντός της εγχώριας οικονομίας. 

Συνεπώς, ο βαθμός χρησιμότητας που αντλείται από την κατανάλωση τουριστικών υπηρεσιών εξαρτάται και από το εγχώριο οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον. 

Για παράδειγμα, όσο παρατείνεται το κλίμα αβεβαιότητας των τελευταίων ημερών-μηνών τόσο μειώνεται η αναμενόμενη χρησιμότητα των παρεχόμενων τουριστικών υπηρεσιών και ως εκ τούτου τόσο αυξάνεται η πιθανότητα να μειωθεί η ζήτηση της εν λόγω υπηρεσίας. 

Στην περίπτωση που διαμορφωθούν προσδοκίες για μελλοντικές δυσμενείς διαταραχές, τότε τα οφέλη για την τουριστική βιομηχανία από την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και από την ανάκαμψη των υπολοίπων οικονομιών δύναται να απωλεσθούν. Βασική συνέπεια αυτού του σεναρίου θα είναι η επιδείνωση των προοπτικών της ελληνικής οικονομίας για το 2015.

Το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων καταθέσεων και των νέων δανείων διαμορφώθηκε στο 1,12% και 4,91% αντίστοιχα για το μήνα Απρίλιο. Το περιθώριο επιτοκίου ήταν της τάξης του 3,79% ελαφρώς μειωμένο σε σχέση με το Μάρτιο (3,81%). 

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος (ΤτΕ), το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων καταθέσεων διαμορφώθηκε στο 1,12% το μήνα Απρίλιο από 1,13% το Μάρτιο και από 1,69% τον Απρίλιο 2014. Από την άλλη πλευρά του ισολογισμού των πιστωτικών ιδρυμάτων, δηλαδή από την πλευρά των εσόδων, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των νέων δανείων ήταν στο 4,91%, ελαφρώς μειωμένο σε σχέση με το Μάρτιο, 4,94%, και μικρότερο κατά 0,91 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τον Απρίλιο 2014. 

Σε ότι αφορά τα επιτόκια των υφιστάμενων καταθέσεων και δανείων παρατηρούμε παρόμοιες ποιοτικές μεταβολές με τις αντίστοιχες των νέων, εκτός της μεταβλητής του περιθωρίου των επιτοκίων. 

Πιο συγκεκριμένα, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των καταθέσεων διαμορφώθηκε στο 1,09% από 1,13% το Μάρτιο και 1,85% τον Απρίλιο 2014. 

Παράλληλα, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο των δανείων ήταν ίσο με 5,10%, μειωμένο κατά 0,03 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα (5,13%) και κατά 0,48 ποσοστιαίες μονάδες σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους (5,58%). 

Τέλος, το περιθώριο επιτοκίου διαμορφώθηκε στο 4,01%, οριακά αυξημένο σε σχέση με το Μάρτιο, 4,00%, και μεγαλύτερο κατά 0,38 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με τον Απρίλιο 2014.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονίσουμε το εξής: μπορεί μεν τα επιτόκια των καταθέσεων, τόσο σε νέα όσο και σε υφιστάμενα υπόλοιπα, να βρίσκονται σε επίπεδα παρόμοια με εκείνα της περιόδου 2003-2005, ωστόσο οι παρούσες πραγματικές αποδόσεις των αποταμιευτικών λογαριασμών λαμβάνουν μεγαλύτερες τιμές από τις αντίστοιχες της προαναφερθείσας περιόδου. 

Ο ρυθμός αποταμίευσης των νοικοκυριών (και των ΜΚΙΕΝ) διαμορφώθηκε στο -8,19% (κινητός μέσος 4 τριμήνων) το 4ο τρίμηνο 2014. Από το υψηλό του 3ου τριμήνου 2007 (4,77%) η πτώση προσεγγίζει τις 13 ποσοστιαίες μονάδες. 

Σχεδόν παράλληλα με την αύξηση της πραγματικής απόδοσης των καταθέσεων, από το -2,98% το Φεβρουάριο 2011 στο 3,32% τον Ιούνιο 2014, παρατηρήθηκε πολύ μεγάλη πτώση του ρυθμού αποταμίευσης των νοικοκυριών.

Πιο συγκεκριμένα, ενώ από το 1ο τρίμηνο 2011 μέχρι και το 1ο τρίμηνο 2012 υπήρξε μια μικρή αύξηση από -0,15% σε 1,07%, το 4ο τρίμηνο 2014 ο ρυθμός αποταμίευσης των νοικοκυριών διαμορφώθηκε στο -8,19%. Επιπρόσθετα από το υψηλό του 3ου τριμήνου 2007 (4,77%) η πτώση προσεγγίζει τις 13 ποσοστιαίες μονάδες. 

Με βάση αυτά τα στοιχεία μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι το γνωστό από την οικονομική θεωρία «αποτέλεσμα υποκατάστασης» (δηλαδή η αύξηση της αποταμίευσης λόγω αύξησης του πραγματικού επιτοκίου) αντισταθμίστηκε από άλλους παράγοντες οι οποίοι οδήγησαν σε αυτή την υψηλή πτώση του ρυθμού αποταμίευσης των νοικοκυριών, π.χ. πτώση διαθέσιμου εισοδήματος (Κεϋνσιανή προσέγγιση), προτιμήσεις των νοικοκυριών ανάμεσα στην κατανάλωση στο παρόν και στο μέλλον, προσδοκίες κ.α. Το φαινόμενο αυτό χρήζει περαιτέρω διερεύνησης καθώς η ενίσχυση των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών δύναται να αποτελέσει ένα βασικό πυλώνα χρηματοδότησης των εγχώριων επενδύσεων.