Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο: Η δημοσιονομική πειθαρχία είναι απαραίτητη για την πρόσβαση της Ελλάδας στις αγορές

Μετά την ολοκλήρωση της δ’ αξιολόγησης και την προοπτική της ολοκλήρωσης του τρίτου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, η χώρα προσδοκά στην επανάκτηση απρόσκοπτης πρόσβασης στις διεθνείς κεφαλαιαγορές.
Προκειμένου να είναι επιτυχής αυτή η πορεία θα πρέπει να διατηρηθεί η δημοσιονομική πειθαρχία, τονίζει στην εαρινή του έκθεση το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο.
Παράλληλα, η προοπτική περαιτέρω ευνοϊκής ρύθμισης για το δημόσιο χρέος θα εδραιώσει την εμπιστοσύνη προς την ελληνική οικονομία και θα την καταστήσει λιγότερο ευάλωτη σε ενδεχόμενη δυσμενή διεθνή συγκυρία.
Η συνετή δημοσιονομική πολιτική και η διασφάλιση της διαχειρισιμότητας του δημοσίου χρέους δεν επαρκούν ώστε να επανέλθει η ελληνική οικονομία σε τροχιά ισχυρής διατηρήσιμης ανάπτυξης, αποτρέποντας τον κίνδυνο μιας επί μακρόν «οιονεί στασιμότητας».
Για αυτό, το βάρος τα επόμενα χρόνια θα πρέπει να δοθεί στο αναπτυξιακό σχέδιο της χώρας.
Σε κάθε περίπτωση, η επίτευξη απαιτητικών δημοσιονομικών στόχων σε συμφωνία με τους εταίρους κατά τα επόμενα έτη, θα είναι κρίσιμη για την οικονομική ομαλότητα.

Επίτευξη Δημοσιονομικών Στόχων 2018

Ο στόχος που τίθεται το 2018 για πρωτογενές πλεόνασμα της τάξης του 3,5%, σύμφωνα με την μεθοδολογία της Σύμβασης Χρηματοδοτικής Διευκόλυνσης (ΣΧΔ), είναι πολύ απαιτητικός.
Ωστόσο τα δημοσιονομικά στοιχεία για το 1ο τετράμηνο του έτους31 είναι ενθαρρυντικά ως προς την επίτευξή του.
Η υπερκάλυψη των δημοσιονομικών στόχων των δύο ετών που προηγήθηκαν, ενισχύει την πιθανότητα μιας αντίστοιχης επιτυχίας κατά το τρέχον έτος.
Στο γεγονός αυτό συντελεί ασφαλώς ο μόνιμος χαρακτήρας των δημοσιονομικών παρεμβάσεων που εφαρμόστηκαν για πρώτη φορά από τα μέσα του 2016 και είχαν θετικό αντίκτυπο τόσο στο σκέλος των εσόδων όσο και των δαπανών, σε επίπεδο Γενικής Κυβέρνησης.
Δεδομένου ότι δεν έχουν προβλεφθεί νέε παρεμβάσεις για το 2018, η επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων (πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% – ή σε απόλυτο μέγεθος 700 εκατ. ευρώ περίπου επιπλέον σε σχέση με το 2017) προϋποθέτει την υλοποίηση των προβλέψεων για αύξηση του ΑΕΠ με ρυθμό 2% και άνω και περαιτέρω μείωση της ανεργίας.
Όσο προσεγγίζεται ο στόχος για αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ με ρυθμό 2% έως 2,4% το 2018, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες για ανταπόκριση του Προϋπολογισμού στον στόχο που έχει τεθεί για το πρωτογενές πλεόνασμα.

Εξέλιξη Δημοσίου Χρέους 2017-2018

Το 2018 έτος καμπής για το ελληνικό Δημόσιο χρέος.
– Σταθεροποίηση του λόγου δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ, που παραμένει πολύ υψηλός.
– Τα μέτρα ελάφρυνσης του ελληνικού Δημοσίου χρέους εξακολουθούν να αποτελούν «ανοικτό ζήτημα».
– Η μείωση του δημοσίου χρέους δεν μπορεί να στηριχθεί αποκλειστικά στην αυστηρή δημοσιονομική προσαρμογή.
– Επιτυχείς «δοκιμαστικές έξοδοι» στις διεθνείς κεφαλαιαγορές με άντληση συνολικών κεφαλαίων ύψους 6 δισ. ευρώ.
– Το 2018 υπήρξαν νέες αναβαθμίσεις από διεθνείς οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης.
– Σημαντική αποκλιμάκωση των αποδόσεων του δεκαετούς ομολόγου το 2017 και αρχές 2018 (τον Ιανουάριο του 2018 καταγράφηκε κάμψη των αποδόσεων που άγγιξαν το 3,6%).
– Οι αποδόσεις, ωστόσο, των ελληνικών ομολόγων διατηρούν υψηλή ευαισθησία στη διεθνή συγκυρία (κυβερνητική αστάθεια στην Ιταλία κλπ.).
– Σε εξέλιξη βρίσκεται η κυβερνητική στρατηγική για δημιουργία υψηλού ταμειακού αποθέματος ασφαλείας (cash buffer).

Το ύψος του χρέους της κεντρικής διοίκησης τον Δεκέμβριο του 2017 ανήλθε σε 328.704 εκατ. ευρώ.
Η σύνθεση του, περιλαμβάνει στην πλειοψηφία της δάνεια μακροχρόνιας διάρκειας, που έχουν αντληθεί στα πλαίσια του «μηχανισμού στήριξης» ύψους 232.959 εκατ.ευρώ, τα οποία αντιστοιχούν στο 71% του χρέους.
Το υπόλοιπο αφορά ομόλογα (15%), δάνεια (5%), έντοκα γραμμάτια (5%) και Repos (4%).
Μοιρασμένη σχεδόν εμφανίζεται η σύνθεση του δανεισμού από πλευράς επιτοκίου αφού του 48,1% αναφέρεται σε τίτλους σταθερού επιτοκίου, ενώ το 51,9% σε κυμαινόμενο.

H περίπτωση των Συνδεδεμένων με την μεγέθυνση ομόλογων (GDP-linked bonds-«GLBs»)

Η πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση είχε σοβαρότατες επιπτώσεις, μεταξύ άλλων, στη διόγκωση του δημοσίου χρέους πολλών οικονομιών παράλληλα με αρνητικούς ή και χαμηλούς ρυθμούς μεγέθυνσης.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επεξεργάζεται τα τελευταία χρόνια τη δυνατότητα έκδοσης -ειδικά από τις ευρωπαϊκές χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος- ομολόγων συνδεδεμένων με τους ρυθμούς μεγέθυνσης (GDP-Linked Bonds ή για συντομία «GLBs»).
Η ιδέα της σύνδεσης της αποπληρωμής χρέους με την οικονομική δραστηριότητα της χωράς εμφανίζεται έντονα στο τέλος της κρίσης χρέους της δεκαετίας του 1980 (Borensztein & Mauro 2004).
Η παρούσα οικονομική συγκυρία έχει αναβιώσει το ενδιαφέρον της ακαδημαϊκής κοινότητας, καθώς φαίνεται ότι έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για την υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου έκδοσης χρέους από υπερχρεωμένες χώρες.
Στο παρελθόν υπήρξαν περιπτώσεις που συγκεκριμένες εκδόσεις ομολόγων είχαν χαρακτηριστικά ομολόγων συνδεδεμένων με τη μεταβολή του ΑΕΠ.
Σχετικά παραδείγματα είναι οι περιπτώσεις της Βουλγαρίας το (1994), της Αργεντινής (2005), της Ουκρανίας (2015) αλλά και της Ελλάδας (2012).
Σε κάθε περίπτωση επρόκειτο για μέτρα που συμφωνήθηκαν και εφαρμόστηκαν ενώ είχε καταστεί αναπόφευκτη η αναδιάρθρωση των χρεών τους.
Το βασικό πλεονέκτημα των GLBs είναι η σύνδεση του ρυθμού μεγέθυνσης με το επιτόκιο. Η σύνδεση αυτή επιτρέπει τη μείωση των υποχρεώσεων για καταβολή τόκων τις περιόδους χαμηλής ή και αρνητικής μεγέθυνσης, με αποτέλεσμα την αποφυγή περαιτέρω επιβάρυνσης του δημοσίου χρέους.
Έτσι σε περιόδους κρίσεων τα GLBs υποβοηθούν τη σχετική διαχείριση.
Στον αντίποδα, οι πιθανές μεγάλες διακυμάνσεις του επιτοκίου, λόγω διακυμάνσεων του ΑΕΠ θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικίνητρο για τους επενδυτές, με αποτέλεσμα τα ομόλογα αυτά να επιβαρυνθούν με μεγαλύτερο ασφάλιστρο κινδύνου (risk premium).
Επίσης συχνές αναθεωρήσεις των στοιχείων ΑΕΠ καθιστούν δύσκολο τον επανυπολογισμό της απόδοσης του ομολόγου, συνεπώς και την τιμολόγησή του.
Τέλος, μπορεί να προκύψουν επιφυλάξεις των επενδυτών για την αξιοπιστία των στατιστικών αρχών που είναι αρμόδιες για τη δημοσιοποίηση των σχετικών στατιστικών στοιχείων.
Παρά τα όποια μειονεκτήματα των GLBs, τα ομόλογα που συνδέονται με το ρυθμό μεγέθυνσης είναι μία επιλογή που θα πρέπει να εξετάζεται ειδικά για τις χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διαβλέποντας αυτή την ανάγκη έχει εντατικοποιήσει το τελευταίο διάστημα τις συζητήσεις για την υιοθέτηση αυτού του νέου υποδείγματος έκδοσης χρέους από τα κράτη-μέλη.
Στο πλαίσιο αυτό αναμένονται νέες θεσμικές πρωτοβουλίες, προκειμένου να διαμορφωθούν οι συνθήκες για την έκδοση των ομολόγων το επιτόκιο των οποίων συνδέεται με τη μεταβολή του ΑΕΠ.