Εύθραυστη εκεχειρία στη Μαύρη Θάλασσα: Οι όροι της συμφωνίας και η διπλωματική κίνηση Ζελένσκι στο Παρίσι

Η Ρωσία και η Ουκρανία συμφώνησαν σε ναυτική κατάπαυση του πυρός στη Μαύρη Θάλασσα σε χωριστές συμφωνίες με τις ΗΠΑ, μετά από τριήμερες ειρηνευτικές συνομιλίες στη Σαουδική Αραβία.

Η Ουάσινγκτον δήλωσε ότι όλα τα μέρη θα συνεχίσουν να εργάζονται προς την κατεύθυνση μιας «διαρκούς και μόνιμης ειρήνης» σε δηλώσεις που ανακοίνωσαν τις συμφωνίες, οι οποίες θα ανοίξουν εκ νέου μια σημαντική εμπορική οδό.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Συμφωνία για κατάπαυση πυρός στη Μαύρη Θάλασσα μεταξύ Μόσχας και Κιέβου

Οι ΗΠΑ θα βοηθήσουν στην αποκατάσταση της πρόσβασης της Ρωσίας σε εξαγωγικά αγροτικά προϊόντα και προϊόντα λιπασμάτων και θα ενισχύσουν την πρόσβαση στα λιμάνια

Δεσμεύτηκαν επίσης να «αναπτύξουν μέτρα» για την εφαρμογή μιας προηγουμένως συμφωνηθείσας απαγόρευσης επιθέσεων στις ενεργειακές υποδομές του άλλου, δήλωσε ο Λευκός Οίκος. Αλλά η Ρωσία δήλωσε ότι η ναυτική κατάπαυση του πυρός θα τεθεί σε ισχύ μόνο μετά την άρση ορισμένων κυρώσεων κατά του εμπορίου τροφίμων και λιπασμάτων της.

Αμερικανοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν χωριστά με διαπραγματευτές από τη Μόσχα και το Κίεβο στο Ριάντ με στόχο τη μεσολάβηση για την επίτευξη εκεχειρίας μεταξύ των δύο πλευρών. Οι αντιπροσωπείες της Ρωσίας και της Ουκρανίας δεν έχουν συναντηθεί απευθείας.

Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε ότι η συμφωνία για τη διακοπή των επιθέσεων στη Μαύρη Θάλασσα ήταν ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. «Είναι πολύ νωρίς για να πούμε ότι θα λειτουργήσει, αλλά αυτές ήταν οι σωστές συναντήσεις, οι σωστές αποφάσεις, τα σωστά βήματα», δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου στο Κίεβο.

«Κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει την Ουκρανία ότι δεν κινείται προς μια βιώσιμη ειρήνη μετά από αυτό», πρόσθεσε, αφού ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ τον είχε κατηγορήσει προηγουμένως ότι μπλοκάρει μια ειρηνευτική συμφωνία.

Ωστόσο, λίγο μετά την ανακοίνωση της Ουάσινγκτον, το Κρεμλίνο δήλωσε ότι η εκεχειρία στη Μαύρη Θάλασσα δεν θα τεθεί σε ισχύ έως ότου αρθούν οι κυρώσεις σε ρωσικές τράπεζες, παραγωγούς και εξαγωγείς που εμπλέκονται στο διεθνές εμπόριο τροφίμων και λιπασμάτων.

Τα μέτρα που ζήτησε η Ρωσία περιλαμβάνουν την επανασύνδεση των εν λόγω τραπεζών με το σύστημα πληρωμών SwiftPay, την άρση των περιορισμών στην εξυπηρέτηση πλοίων υπό ρωσική σημαία που εμπλέκονται στο εμπόριο τροφίμων, καθώς και στην προμήθεια γεωργικών μηχανημάτων και άλλων αγαθών που απαιτούνται για την παραγωγή τροφίμων.

Από την ανακοίνωση του Λευκού Οίκου δεν ήταν σαφές πότε πρόκειται να τεθεί σε ισχύ η συμφωνία. Όταν ρωτήθηκε σχετικά με την άρση των κυρώσεων, ο Τραμπ δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Τις σκεφτόμαστε όλες αυτή τη στιγμή. Τις εξετάζουμε».

Η ανακοίνωση της Ουάσινγκτον για τις συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας αναφέρει πάντως ότι οι ΗΠΑ θα «βοηθήσουν στην αποκατάσταση της πρόσβασης της Ρωσίας στην παγκόσμια αγορά για τις εξαγωγές γεωργικών προϊόντων και λιπασμάτων».

Μιλώντας στο Κίεβο, ο Ζελένσκι το χαρακτήρισε αυτό ως «αποδυνάμωση των θέσεων». Είπε επίσης ότι η Ουκρανία θα πιέσει για περαιτέρω κυρώσεις κατά της Ρωσίας και περισσότερη στρατιωτική υποστήριξη από τις ΗΠΑ εάν η Μόσχα αθετήσει τις δεσμεύσεις της. Αργότερα, στη νυχτερινή του ομιλία προς τους Ουκρανούς, ο Ζελένσκι κατηγόρησε το Κρεμλίνο ότι είπε ψέματα όταν είπε ότι η κατάπαυση του πυρός στη Μαύρη Θάλασσα εξαρτάται από την άρση των κυρώσεων.

Ο υπουργός Άμυνας της Ουκρανίας Ρουστέμ Ουμέροφ δήλωσε ότι «τρίτες χώρες» θα μπορούσαν να επιβλέπουν τμήματα της συμφωνίας. Προειδοποίησε όμως ότι η μετακίνηση ρωσικών πολεμικών πλοίων πέρα από το «ανατολικό τμήμα της Μαύρης Θάλασσας» θα αντιμετωπιστεί ως παραβίαση της συμφωνίας και ως «απειλή για την εθνική ασφάλεια της Ουκρανίας». «Σε αυτή την περίπτωση η Ουκρανία θα έχει το πλήρες δικαίωμα να ασκήσει το δικαίωμα της αυτοάμυνας», πρόσθεσε.

Μια προηγούμενη ρύθμιση που επέτρεπε την ασφαλή διέλευση εμπορικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα συμφωνήθηκε το 2022, μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους. Τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία είναι σημαντικοί εξαγωγείς σιτηρών και οι τιμές εκτοξεύτηκαν μετά την έναρξη του πολέμου.

Η «συμφωνία για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας» τέθηκε σε εφαρμογή για να επιτρέψει στα φορτηγά πλοία που ταξιδεύουν από και προς την Ουκρανία να πλέουν με ασφάλεια χωρίς να δέχονται επιθέσεις από τη Ρωσία. Η συμφωνία διευκόλυνε τη διακίνηση σιτηρών, ηλιέλαιου και άλλων προϊόντων που απαιτούνται για την παραγωγή τροφίμων, όπως λιπάσματα, μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Αρχικά ίσχυε για περίοδο 120 ημερών, αλλά, μετά από πολλαπλές παρατάσεις, η Ρωσία αποχώρησε τον Ιούλιο του 2023, ισχυριζόμενη ότι βασικά μέρη της συμφωνίας δεν είχαν εφαρμοστεί.

Μετά τις συνομιλίες αυτής της εβδομάδας, οι δύο χώρες συμφώνησαν επίσης να «αναπτύξουν μέτρα» για την εφαρμογή της απαγόρευσης επιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές στο έδαφος της άλλης χώρας. Τα ρωσικά πλήγματα στην ηλεκτροδότηση της Ουκρανίας έχουν προκαλέσει εκτεταμένες διακοπές ρεύματος καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, αφήνοντας χιλιάδες ανθρώπους χωρίς θέρμανση στο κρύο του χειμώνα. Οι επιθέσεις στους πυρηνικούς σταθμούς της Ουκρανίας οδήγησαν τον ατομικό παρατηρητή του ΟΗΕ να απευθύνει έκκληση για αυτοσυγκράτηση.

Η απαγόρευση συμφωνήθηκε αρχικά σε ένα τηλεφώνημα μεταξύ του Τραμπ και του Ρώσου ομολόγου του Βλαντίμιρ Πούτιν την περασμένη εβδομάδα, αλλά μέσα σε λίγες ώρες από την ανακοίνωσή της, τόσο η Μόσχα όσο και το Κίεβο κατηγόρησαν η μία την άλλη ότι την παραβίασε.

Νωρίτερα την Τρίτη, η Μόσχα δήλωσε ότι η Ουκρανία συνέχισε να στοχεύει τις μη στρατιωτικές ενεργειακές υποδομές της Ρωσίας, ενώ οι ειρηνευτικές συνομιλίες στο Ριάντ βρίσκονταν σε εξέλιξη. Η υποτιθέμενη επίθεση έδειξε ότι ο Ζελένσκι ήταν «ανίκανος να τηρήσει τις συμφωνίες», δήλωσε το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας. Ήρθε μετά την πυραυλική επίθεση που εξαπέλυσε η Ρωσία με στόχο τη βορειοανατολική Ουκρανία τη Δευτέρα, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν περισσότεροι από 100 άνθρωποι στην πόλη Σούμι.

Το πρωί της Τρίτης, η Ουκρανία δήλωσε ότι η Ρωσία εκτόξευσε περίπου 139 μη επανδρωμένα αεροσκάφη και έναν βαλλιστικό πύραυλο κατά τη διάρκεια της νύχτας. Έως και 30 Ρώσοι στρατιώτες σκοτώθηκαν σε αεροπορική επιδρομή σε στρατιωτικές υποδομές στο Κουρσκ, πρόσθεσε το Κίεβο.

Το παλάτι των Ηλυσίων ανακοίνωσε ότι ο Εμανουέλ Μακρόν θα δεχτεί τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι το απόγευμα της Τετάρτης, 26 Μαρτίου, για να «προετοιμάσει» μια σύνοδο κορυφής στο Παρίσι των χωρών που είναι έτοιμες να παράσχουν εγγυήσεις ασφαλείας στην Ουκρανία. «Ο αρχηγός του κράτους θα επαναβεβαιώσει στον Πρόεδρο Ζελένσκι τη συνεχιζόμενη στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη της Γαλλίας στην Ουκρανία ως κύρια προτεραιότητά της», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Σημειώνεται ότι οι δύο ηγέτες θα κάνουν δηλώσεις στον Τύπο ενόψει της διμερούς συνάντησης. Στη συνέχεια θα παρακαθήσουν σε δείπνο εργασίας.