Διαχείριση αποβλήτων – λυμάτων: Η Ελλάδα στο κατώφλι του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για 6 υποθέσεις

Στην τελευταία έκθεση – επισκόπηση της Κομισιόν για την τήρηση της ευρωπαϊκής πολιτικής για το Περιβάλλον από τα κράτη – μέλη, γίνεται αναφορά – έγκλιση των χωρών που εφαρμόζουν πλημμελώς ή παραβιάζουν τις κοινοτικές οδηγίες σε σχέση με την προστασία των οικοσυστημάτων και του περιβάλλοντος.

Στη λίστα των χωρών που εγκαλεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ελλάδα «πρωταγωνιστεί» σε πολλές υποθέσεις μέσα από μια σειρά εκκρεμοτήτων των οποίων η συντριπτική πλειοψηφία αφορά την διαχείριση αποβλήτων και απορριμμάτων, μια διαχρονική πληγή που «κληρονομείται» από κυβέρνηση σε κυβέρνηση.  

Έτσι, η χώρα μας εγκαλείται για 6 υποθέσεις στην έκθεση της Κομισιόν, στην οποία μάλιστα γίνεται ειδική μάλιστα στην περίπτωση της Μυκόνου, εντοπίζοντας σοβαρές παραβάσεις στη λειτουργία του χώρου υγειονομικής ταφής, ο οποίος εξακολουθεί να ρυπαίνει το περιβάλλον και να θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία.

Η Ελλάδα όπως και οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες που βρίσκονται στη λίστα της Κομισιόν έχουν λάβει αιτιολογημένες γνωμοδοτήσεις από την Κομισιόν και έχουν προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσουν και να λάβουν τα αναγκαία μέτρα. Διαφορετικά, οι υποθέσεις τους μπορεί να παραπεμφθούν στο Ευρωπαϊκό.

Να σημειωθεί ότι στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο παραπέμπονται ήδη η Ιταλία για θέματα μη ασφαλούς πόσιμου νερού, η Ουγγαρία για την διαχείριση αποβλήτων και η Γαλλία λόγω παραβάσεων στην διαχείριση αστικών λυμάτων.

Αναλυτικά οι υποθέσεις της Ελλάδας που αφορούν ζητήματα παραβάσεων του Κοινοτικού Δικαίου σε ότι αφορά την διαχείριση αποβλήτων και απορριμμάτων και για τα οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινεί νομική διαδικασία, περιλαμβάνουν τους εξής τομείς:

1. Αστικά λύματα: Η Επιτροπή καλεί την Ελλάδα να διασφαλίσει την ορθή επεξεργασία των αστικών λυμάτων

Η Ε.Ε. ζητά από τη χώρα μας να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις της οδηγίας για την επεξεργασία των αστικών λυμάτων (οδηγία 91/271/ΕΟΚ).

Η οδηγία απαιτεί από τα κράτη μέλη να διασφαλίζουν ότι οι οικισμοί (πόλεις, κωμοπόλεις, περιοχές κατοικίας) συλλέγουν και επεξεργάζονται σωστά τα λύματά τους, εξαλείφοντας ή μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο όλες τις ανεπιθύμητες επιπτώσεις τους. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση, το οποίο εγκρίθηκε πρόσφατα, θέτουν ως φιλοδοξία για την Ε.Ε. τη μηδενική ρύπανση, προς όφελος της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και της κλιματικής ουδετερότητας.

Το 2011 η Επιτροπή κίνησε διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας, επειδή δεν εκπλήρωνε την υποχρέωσή της να διασφαλίζει ότι οι οικισμοί (πόλεις, κωμοπόλεις, περιοχές κατοικίας) συλλέγουν και επεξεργάζονται σωστά τα λύματά τους, εξαλείφοντας ή μειώνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο όλες τις ανεπιθύμητες επιπτώσεις τους.

Σήμερα η Επιτροπή αποφάσισε να αποστείλει προειδοποιητική επιστολή στην Ελλάδα, επειδή δεν συμμορφώθηκε με την απόφαση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. Πρόκειται για διαδικασία επί παραβάσει βάσει που σημαίνει ότι η Επιτροπή μπορεί να αναπέμψει την υπόθεση στο Δικαστήριο της Ε.Ε. και να ζητήσει την επιβολή οικονομικών κυρώσεων, αφού δώσει στην Ελλάδα τη δυνατότητα να απαντήσει στην επιστολή και να λάβει τα αναγκαία μέτρα.

2. Απόβλητα: 7 κράτη μέλη καλούνται να μεταφέρουν πλήρως στην εθνική τους νομοθεσία τους νέους κανόνες της ΕΕ σχετικά με τις ροές αποβλήτων

Η Επιτροπή καλεί το Βέλγιο, την Ελλάδα, τη Φινλανδία, την Κροατία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα και τη Σλοβακία να ευθυγραμμίσουν την εθνική τους νομοθεσία με την ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους, για τις ηλεκτρικές στήλες και τους συσσωρευτές και τα απόβλητα ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών, και για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ).

Η οδηγία για τα οχήματα στο τέλος του κύκλου ζωής τους αποσκοπεί στην πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων από οχήματα, στην αύξηση της επαναχρησιμοποίησης, της ανακύκλωσης και της ανάκτησης υλικών, και στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των οικονομικών φορέων που συμμετέχουν στον κύκλο ζωής των οχημάτων.

Η οδηγία για τις ηλεκτρικές στήλες αποσκοπεί στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών και των δραστηριοτήτων όλων των οικονομικών φορέων που συμμετέχουν στον κύκλο ζωής τους. Σκοπός της οδηγίας για τα ΑΗΗΕ είναι, αφενός, να συμβάλει στη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση με την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού, την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και την ανάκτησή τους και, αφετέρου, να βελτιώσει τις περιβαλλοντικές επιδόσεις όλων των φορέων που εμπλέκονται στον κύκλο ζωής των εν λόγω ροών αποβλήτων.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία τονίζει ότι είναι σημαντικό να συνεχίσει η Ευρώπη την πορεία προς την επίτευξη των περιβαλλοντικών της στόχων. Η Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητικές επιστολές στα 7 προαναφερόμενα κράτη μέλη τον Οκτώβριο του 2020, και πλέον αποφάσισε να τους αποστείλει αιτιολογημένες γνώμες.

Οι χώρες έχουν προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσουν και να λάβουν τα αναγκαία μέτρα. Διαφορετικά, οι υποθέσεις μπορεί να παραπεμφθούν στο Δικαστήριο της Ε.Ε.

3. Απόβλητα: Η Επιτροπή καλεί 13 κράτη μέλη για την υγειονομική ταφή των αποβλήτων

Η Ελλάδα είναι μεταξύ των 13 κρατών της Ε.Ε. που δεν έχουν ευθυγραμμίσει την εθνική τους νομοθεσία με τις τροποποιήσεις που περιλαμβάνονται στην οδηγία περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων.

Η οδηγία εισάγει, από το 2030, περιορισμούς στην ταφή όλων των αποβλήτων που είναι κατάλληλα για ανακύκλωση ή ανάκτηση ενέργειας. Επιδιώκει επίσης να περιορίσει, έως το 2035, το μερίδιο των αστικών αποβλήτων που αποστέλλονται σε χώρους υγειονομικής ταφής στο 10 % και θεσπίζει κανόνες για τον υπολογισμό του τρόπου με τον οποίο επιτυγχάνονται οι στόχοι για τα αστικά απόβλητα.

Επιπλέον, απαιτεί από τις χώρες της Ε.Ε. να θέσουν σε εφαρμογή ένα αποτελεσματικό σύστημα ποιοτικού ελέγχου και ιχνηλασιμότητας για τα αστικά απόβλητα που διατίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής. Η Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητικές επιστολές στα 13 προαναφερόμενα κράτη μέλη τον Οκτώβριο του 2020, και πλέον αποφάσισε να τους αποστείλει αιτιολογημένες γνώμες.

4. Απόβλητα: Η Επιτροπή καλεί 17 κράτη για τη διαχείριση αποβλήτων

Η ευθυγράμμιση της εθνικής νομοθεσίας με τις τροποποιήσεις που περιλαμβάνονται στην οδηγία για τα απόβλητα είναι ο λόγος που η χώρα μας, μαζί με άλλα 16 κράτη βρίσκονται στο μικροσκόπιο των ευρωπαϊκών αρχών.

Η οδηγία αυτή καθορίζει ελάχιστες λειτουργικές απαιτήσεις για τα προγράμματα διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού και ενισχύει τους κανόνες για την πρόληψη της δημιουργίας αποβλήτων.

Θέτει επίσης νέους στόχους για την ανακύκλωση των αστικών αποβλήτων, διευκρινίζοντας ότι έως το 2025 θα πρέπει να ανακυκλώνεται τουλάχιστον το 55 % των αστικών αποβλήτων κατά βάρος.

Ο στόχος αυτός θα αυξηθεί στο 60 % έως το 2030 και στο 65 % έως το 2035.

Η Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητικές επιστολές στα 17 προαναφερόμενα κράτη μέλη τον Οκτώβριο του 2020, και πλέον αποφάσισε να τους αποστείλει αιτιολογημένες γνώμες.

5. Απόβλητα: Η Επιτροπή καλεί 13 κράτη για την νομοθεσία περί πρόληψης της δημιουργίας απορριμμάτων συσκευασίας

Η Επιτροπή καλεί την Αυστρία, την Εσθονία, την Ελλάδα, την Ισπανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, την Κροατία, τη Λιθουανία, το Λουξεμβούργο, τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες, την Πολωνία και τη Ρουμανία να προσαρμόσουν την εθνική τους νομοθεσία με τις τροποποιήσεις που περιλαμβάνονται στην κοινοτική οδηγία για τις συσκευασίες και τα απορρίμματα συσκευασίας.

Η οδηγία καλεί τις χώρες της Ε.Ε. να λάβουν μέτρα για την πρόληψη της δημιουργίας απορριμμάτων συσκευασίας και την ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των συσκευασιών.

Η Επιτροπή απέστειλε προειδοποιητικές επιστολές στα 13 προαναφερόμενα κράτη μέλη τον Οκτώβριο του 2020, και πλέον αποφάσισε να τους αποστείλει αιτιολογημένες γνώμες.

6. Απόβλητα: Η Επιτροπή καλεί την Ελλάδα να λάβει μέτρα για την κατάλληλη διαχείριση των αποβλήτων-Στο επίκεντρο η διαχείριση στην Μύκονο

Η Επιτροπή καλεί την Ελλάδα να ευθυγραμμίσει την εθνική της νομοθεσία με την οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα και την οδηγία περί υγειονομικής ταφής των αποβλήτων. Η οδηγία-πλαίσιο για τα απόβλητα θεσπίζει σειρά προτεραιότητας, τη λεγόμενη «ιεράρχηση των αποβλήτων», η οποία πρέπει να εφαρμόζεται κατά την εκπόνηση νομοθεσίας και πολιτικών πρωτοβουλιών με σκοπό την πρόληψη και τη διαχείριση των αποβλήτων.

Στο πλαίσιο της «ιεράρχησης των αποβλήτων», η πρόληψη των αποβλήτων αποτελεί προτεραιότητα και η ανακύκλωση αποκτά προτεραιότητα έναντι της ανάκτησης ενέργειας ή της διάθεσης.

Αυτό, σε συνδυασμό με τους στόχους της οδηγίας για την υγειονομική ταφή, σημαίνει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα απόβλητα συλλέγονται και υποβάλλονται σε επεξεργασία με τρόπο που προστατεύει τόσο την ανθρώπινη υγεία όσο και το περιβάλλον.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το σχέδιο δράσης για μηδενική ρύπανση, το οποίο εγκρίθηκε πρόσφατα, θέτουν ως στόχο για την Ε.Ε. τη μηδενική ρύπανση, προς όφελος της δημόσιας υγείας, του περιβάλλοντος και της κλιματικής ουδετερότητας.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, τα τελευταία 10 χρόνια, ο χώρος υγειονομικής ταφής στη Μύκονο λειτουργεί πλημμελώς, όπως αποδεικνύεται από διάφορους ελέγχους τους οποίους διενήργησε ο ελληνικός φορέας επιθεώρησης. Παρά την πρόοδο που έχει επιτευχθεί, ο χώρος υγειονομικής ταφής εξακολουθεί να ρυπαίνει το περιβάλλον και να θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία.

Για παράδειγμα, απορροές ρυπαίνουν τα υπόγεια ύδατα, το βιοαέριο δεν συλλέγεται ούτε υποβάλλεται σε επεξεργασία, αλλά απελευθερώνεται απευθείας στην ατμόσφαιρα, ενώ απόβλητα μπορούν να εντοπιστούν εκτός του χώρου υγειονομικής ταφής.

Η Ελλάδα πρέπει να διασφαλίσει ότι λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα ώστε ο χώρος υγειονομικής ταφής να μπορεί να λειτουργεί κατά τρόπο που να μη θέτει σε κίνδυνο την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή αποφάσισε να αποστείλει αιτιολογημένη γνώμη στην Ελλάδα.