Δεύτερες κάλπες: Τα μυστικά του εκλογικού νόμου – Το ποσοστό της αυτοδυναμίας και το κλιμακωτό bonus

Η υπόθεση του εκλογικού νόμου με τον οποίο θα πάμε στις εκλογές της 25 Ιουνίου, χρήζει προσοχής, καθώς υπάρχουν κάποια λεπτά σημεία που μπορεί να καθορίσουν το τελικό αποτέλεσμα.

Πρώτα απ’ όλα η επίτευξη αυτοδυναμίας από το πρώτο κόμμα, η εκλογή δηλαδή τουλάχιστον 151 βουλευτών, δεν εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από το ποσοστό που θα πάρει στις εκλογές. Εκτός αν αυτό είναι πάνω από το 40,5%. Τότε ναι αρκεί από μόνο του το ποσοστό, αλλά για μια οριακή αυτοδυναμία. Για παράδειγμα το 40,5% θα έδινε στο πρώτο κόμμα μόλις 151 βουλευτές. Για μια καθαρή αυτοδυναμία, για παράδειγμα 155 βουλευτών, θα χρειαζόταν τουλάχιστον 42%.

Πόσα κόμματα θα μείνουν εκτός Βουλής

Αυτό που θα κάνει τη διαφορά, είναι το άθροισμα του ποσοστού των κομμάτων που δεν θα καταφέρουν να περάσουν το κατώφλι του 3% και έτσι δεν θα μπουν στη βουλή. Οι έδρες που θα αναλογούσαν σε αυτά τα κόμματα, μοιράζονται στα κόμματα που θα πάρουν πάνω από 3%. Αν για παράδειγμα τα εκτός βουλής κόμματα αθροίζουν ποσοστό 10%, οι έδρες που αντιστοιχούν σε αυτό το ποσοστό θα μοιραστούν αναλογικά στα υπόλοιπα κόμματα.

Το μπόνους

Όμως πόσες είναι οι έδρες που αντιστοιχούν στο 10%; Αυτό εξαρτάται από το ποσοστό του πρώτου κόμματος και του μπόνους που θα καταφέρει να συγκεντρώσει. Αν φτάσει στο 40%, οπότε θα πάρει το σύνολο των 50 εδρών του μπόνους, τότε θα μείνουν 250 έδρες προς διάθεση σε όλα τα κόμματα. Αυτό σημαίνει πως στο 10% των κομμάτων που δεν μπαίνουν στη βουλή, αντιστοιχούν 25 έδρες. Αυτές θα μοιραστούν με το σύστημα της απλής αναλογικής στα εντός βουλής κόμματα. Έτσι στο πρώτο κόμμα με το 40% θα πάρει 10 επιπλέον έδρες και μαζί με το μπόνους των 50 εδρών θα φτάσει στις 160 έδρες!

Η διαφορά με νόμους του παρελθόντος

Το μπόνους είναι αποκλειστικό προνόμιο του πρώτου κόμματος, ακόμη και αν έχει κερδίσει τις εκλογές έστω με μόλις μια ψήφο παραπάνω από το δεύτερο κόμμα! Οπότε η διαφορά μεταξύ πρώτου και δεύτερου κόμματος δεν παίζει κανέναν ρόλο. Σε σχέση με το παρελθόν, τους νόμους Σκανδαλίδη και Παυλόπουλου, ο νόμος Μητσοτάκη με τον οποίο θα διεξαχθούν οι εκλογές, διαφοροποιείται σε ένα σημείο. Το μπόνους δίνεται κλιμακωτά, ανάλογα με το εκλογικό ποσοστό. Οι προηγούμενοι νόμοι ανεξαρτήτως ποσοστού, έδιναν το σύνολο του μπόνους στο πρώτο κόμμα.

Ξεκινάει με τις 20 έδρες, που αναλογούν σε εκλογικό ποσοστό 25% και για κάθε μισή μονάδα μέχρι το 40%, προστίθεται μια ακόμη έδρα. Για παράδειγμα με εκλογικό ποσοστό 38%, το μπόνους είναι 46 έδρες (20+26). Οι 254 έδρες που απομένουν, από τις 46 μέχρι τις 300, θα μοιραστούν στα κόμματα με τη μέθοδο της απλής αναλογικής. Ένα κόμμα που θα συγκεντρώσει 10% θα πάρει 25 έδρες, ενώ ένα άλλο με 22% θα πάρει 56 έδρες κοκ. Για τον τελικό υπολογισμό, σε αυτές θα προστεθούν και οι έδρες που αναλογούν σε κάθε κόμμα από το ποσοστό των εκτός βουλής κομμάτων.

Αναλογικότητα 82% – 88%

Μια τελευταία και σημαντική λεπτομέρεια, με αφορμή τα αποτελέσματα των εκλογών της 21ης Μαΐου. Εκεί είχαμε τρία κόμματα (Νίκη, Πλεύση Ελευθερίας, Μέρα 25)  πολύ κοντά στο 3%. Αν και τα τρία κόμματα κατάφερναν να μπουν στη βουλή, θα άλλαζαν πολλά. Από 16% που ήταν τα εκτός βουλής κόμματα, το ποσοστό θα έπεφτε στο 6% ή και ακόμη χαμηλότερα.

Αν κάνετε τους σχετικούς υπολογισμούς θα διαπιστώσετε πως αν τα εκτός βουλής κόμματα ήταν στο 6%, το πρώτο κόμμα με 39% θα επιτύγχανε οριακή αυτοδυναμία 152 βουλευτών. Με το ίδιο ποσοστό, το πρώτο κόμμα θα έβγαζε 162 βουλευτές, αν παρέμενε το 16% των εκτός βουλής κομμάτων, όπως στις εκλογές που προηγήθηκαν.

Παρότι σε πρώτη ανάγνωση ο νόμος αυτός φαντάζει πολύ άδικος για τα υπόλοιπα κόμματα πλην του πρώτου, η αναλογικότητά του είναι της τάξεως του 82-88%, με τις αποκλίσεις να ποικίλουν ανάλογα με το ποσοστό του πρώτου κόμματος.