Δ. Ντζανάτος: Οι Έλληνες «τζογάρουν» μόνο 5,5 δισ. ευρώ και όχι 22 δισ. στα τυχερά παίγνια

Το TGR (Total Gaming Revenue) είναι ένα σημαντικό μέγεθος που αφορά τις προσόδους από τα τυχερά παίγνια και παρακολουθείται διαχρονικά. Είναι ο «συνολικός κύκλος εργασιών» μίας περιόδου. Είναι ένα υπολογιστικό μέγεθος με την έννοια ότι δεν είναι «λογιστικό» και δεν εντάσσεται στη λογική του «ιστορικού κόστους». Υπολογίζεται διαφορετικά ανάλογα με τις κατηγορίες των παιχνιδιών και επομένως εμφανίζονται προβλήματα συγκρισιμότητας, τα οποία έχουν διογκωθεί με τα On Line παίγνια.

Η Ε.Ε.Ε.Π. παρακολουθεί για όλους τους παρόχους, συνολικά και με εκτενείς σε βάθος αναλύσεις, τέσσερα βασικά μεγέθη.

• To GGR (Gross Gaming Revenue) που είναι το πραγματικό έσοδο του παρόχου σε μία περίοδο (Γκανιότα).
• Τα Δικαιώματα του Δημοσίου που είναι ένα νομοθετημένο ποσοστό επί του GGR.
• Το Φόρο επί των Κερδών των Παικτών, εκεί που επιβάλλεται τέτοιος φόρος.
• Το TGR όπως το υπολογίζουν και το γνωστοποιούν στην Ε.Ε.Ε.Π. οι πάροχοι

Η Ε.Ε.Ε.Π. λαμβάνει και αρχειοθετεί, σε έγχαρτη μορφή, τις Δηλώσεις Φόρου Κερδών Παικτών, που οι πάροχοι υποβάλλουν στην ΑΑΔΕ. Στις δηλώσεις, αναφέρεται το συνολικό ποσό που καταβλήθηκε σε μηνιαία βάση στους παίκτες, που αποτελεί τη φορολογική βάση για τον υπολογισμό του φόρου. Μέχρι σήμερα η Ε.Ε.Ε.Π. δεν καταγράφει , το ποσό που λογίζεται ως κέρδος παικτών για κάθε μήνα. Πρέπει να σημειωθεί, πως είναι άλλο ποσό αυτό που «λογίζεται» και άλλο αυτό που «καταβάλλεται», επειδή υπάρχει ετεροχρονισμός στις πληρωμές.

Η Ε.Ε.Ε.Π. σε ετήσια βάση, από την ίδρυσή της, δημοσιοποιεί τα πεπραγμένα της και τα παρουσιάζει στη Βουλή στην αρμόδια Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας. Στις εκθέσεις πεπραγμένων, μεταξύ των άλλων, περιλαμβάνονται και πληροφορίες για το TGR των παρόχων σε ετήσια βάση. Στα πλαίσια διεύρυνσης της διαφάνειας στο έργο της, από τα μέσα του 2022, στο Ενημερωτικό Δελτίο που εκδίδει, δημοσιοποιεί τη μηνιαία εξέλιξη των τεσσάρων οικονομικών μεγεθών που προαναφέρθηκαν για κάθε σημαντικό κλάδο της αγοράς παιγνίων, περιλαμβανομένου του TGR.

Υπάρχει μία ραγδαία ανάπτυξη στην αγορά των On Line παιχνιδιών. Αυτό οφείλεται σε δύο λόγους:

• στη συμβολή της πανδημίας,
• και στην αλλαγή συμπεριφοράς των παικτών λόγω της τεχνολογίας.

Αυτά έχουν ως αποτέλεσμα να εμφανίζονται κολοσσιαία ποσά TGR σε αυτόν τον κλάδο, είναι όμως εμφανώς μη συγκρίσιμα με εκείνα του ΟΠΑΠ ή των Καζίνων. Η Ε.Ε.Ε.Π. επανειλημμένα έχει αναφερθεί στο ό,τι τα ποσά του TGR των On Line παιχνιδιών, δεν είναι συγκρίσιμα με τους άλλους κλάδους, επειδή συμπεριλαμβάνουν κέρδη που «ξαναπαίζονται» καθώς και Bonus από τις εταιρίες προς τον παίκτη.

Όμως οι εντυπώσεις στην κοινωνία και στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης διαμορφώνονται από τα ποσά που δημοσιεύονται και τα οποία δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική εικόνα του τζίρου των παιγνίων.

Για το 2023, εκτιμάται ότι το ύψος του TGR των On Line παρόχων, με τον τρόπο που υπολογίζεται, θα ανέλθει στα 28 δις €. Σε μία χώρα που το ΑΕΠ της κυμαίνεται στα 200 δις €, αυτό το μέγεθος εμφανίζεται απλά παράλογο.

Για την καλύτερη κατανόηση του προβλήματος, θα αναφερθούν ορισμένα παραδείγματα:

• Αν κάποιος αγοράσει ένα λαχείο ή συμπληρώσει ένα Δελτίο Joker και πληρώσει 100 €, το ποσό αυτό ισούται πράγματι με το έσοδο (Revenue) του παρόχου. Από αυτό το έσοδο για όλα τα λαχεία, ή όλα τα Δελτία, ένα μέρος θα κρατήσει ο πάροχος (GGR, Γκανιότα) και το υπόλοιπο θα μοιραστεί στους κερδισμένους παίκτες. Από το έσοδό του (GGR) ο πάροχος θα καλύψει τα έξοδά του και προσβλέπει να μείνει και ένα κέρδος από την επιχειρηματική του δραστηριότητα.
• Σε ένα τραπέζι π.χ. ρουλέτας ενός καζίνου, ο υπολογισμός γίνεται διαφορετικά. Υπάρχουν πολλοί παίκτες που παίζουν με μάρκες, και γίνονται πολλοί «γύροι». ΔΕΝ καταγράφονται τα ποσά που παίζονται σε κάθε γύρο. Στο τέλος του 24ώρου, γίνεται καταμέτρηση μαρκών και χρημάτων και υπολογίζεται το συνολικό ποσό που παίχτηκε, το μέρος που παίρνει το καζίνο (GGR) και το μέρος που πήραν οι παίκτες γενικά και απρόσωπα (Pay Out). Και εδώ τα μεγέθη που υπολογίζονται είναι έσοδα (Revenues) και είναι λογιστικά μεγέθη. Το άθροισμα των εσόδων του καζίνου (GGR) και των εσόδων των κερδισμένων παικτών (Pay Out) δίνει το συνολικό έσοδο που προέκυψε σε μία περίοδο. Η διαφορά με το Λαχείο ή το Δελτίο είναι πως εκεί ο παίκτης παίζει μία φορά, ενώ στο καζίνο παίζει πολλές φορές, κερδίζει ή χάνει στους επιμέρους γύρους, αλλά στο τέλος υπολογίζεται το αποτέλεσμα σε μία περίοδο (24ωρο) και όχι αναλυτικά ανά παρτίδα.
• Με τα On Line παιχνίδια οι υπολογισμοί είναι διαφορετικοί. Υπάρχει εξατομίκευση του παίκτη. Ειδικά στα παιχνίδια σε «Συνεδρίες» όπως π.χ. τα Live Casino, ο παίκτης ξεκινάει με ένα ποσό, παίζει, χάνει, κερδίζει, συμπληρώνει πιθανά με νέα δικά του ποσά, και στο τέλος της «Συνεδρίας» έχει κερδίσει ή έχει χάσει ένα ποσό. Κάθε ποσό όμως που κερδίζει καταγράφεται ως Pay Out. Είναι πράγματι έσοδό του (Revenue) αλλά για το κάθε παίξιμο που διαρκεί δευτερόλεπτα. Έτσι ένας παίκτης μπορεί, στη διάρκεια μίας συνεδρίας να έχει καταγραφεί ότι κέρδισε 100 €, αλλά συνολικά στη συνεδρία να έχει χάσει 200 €. Παρότι έχει χάσει συνολικά στο Pay Out και κατ’ επέκταση στο TGR θα περιλαμβάνεται και το ποσό των 100 € που κέρδισε ενδιάμεσα. Εκτός αυτού στα On Line παιχνίδια οι πάροχοι δίνουν στους παίκτες Bonus για να τους προσελκύσουν και να τους κρατήσουν στο παιχνίδι. Αυτά είναι «εικονικά» χρήματα, με την έννοια ότι δεν τα έχει βάλει ο παίκτης και πολλές φορές αφορούν σημαντικά ποσά. Τα «κέρδη» από το παίξιμο αυτών των ποσών, καταγράφονται ως Pay Out και κατ’ επέκταση, μαζί με το GGR, ως TGR.

Το μέγεθος του TGR είναι εξαιρετικά χρήσιμο για πολλούς, ελεγκτικής φύσης κυρίως λόγους. Επομένως χρειάζεται και, όπως γίνεται παγκόσμια, θα συνεχίσει να παρακολουθείται. Αποτελεί όμως καθήκον της Ε.Ε.Ε.Π., αλλά και των διαδικτυακών παρόχων, να υπολογίζουν και να δημοσιοποιούν ένα «αναμορφωμένο TGR» απαλλαγμένο από τα κέρδη που ξαναπαίζονται ή τα Bonus. Επειδή ο σχεδιασμός του πλαισίου λειτουργίας της Ε.Ε.Ε.Π. έχει λάβει υπόψη τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές, το πρόβλημα αυτής της φύσης που αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα, είναι προφανώς διεθνές πρόβλημα. Γιατί το ερώτημα που τίθεται είναι: «Πώς υπολογίζεται το συγκρίσιμο μέγεθος;». Βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα για το πώς μπορεί να έχει 3 αντιμετωπιστεί θεωρητικά και πρακτικά αυτό το ζήτημα σε άλλες χώρες. Θα πρέπει να σημειώσουμε όμως, πως η χώρα μας, στην οργάνωση της συγκεκριμένης αγοράς, βρίσκεται ήδη σε υψηλό επίπεδο διεθνώς. Θεωρούμε πως είμαστε σε θέση να δίνουμε λύσεις σε προβλήματα που ανακύπτουν σε ένα τόσο δυναμικά αναπτυσσόμενο κλάδο όπως τα On Line παιχνίδια.

Οι διαδικτυακές εταιρίες, με τα σύνθετα πληροφοριακά τους συστήματα, έχουν τη δυνατότητα να υπολογίζουν, «πόσα πραγματικά χρήματα παίζονται» στα Στοιχήματα ή τις Συνεδρίες.

Ο ΟΠΑΠ τα υπολογίζει για τα καταστήματα των VLT’s. Θα είναι όμως πάλι ένα «υπολογιστικό» ποσό, που είναι εξαιρετικά δύσκολο να ελεγχθεί η ορθότητα του υπολογισμού του. Επομένως πρέπει καταρχήν «εμπειρικά» (The Rule of Thumb) να βρούμε έναν τρόπο, απλό και ελέγξιμο, να προσδιορίζουμε για όλα τα παίγνια, τα πραγματικά συνολικά έσοδα (Revenues) που εισπράττουν οι πάροχοι και οι παίκτες. Και αυτό είναι ένα πρόβλημα σχετικά εύκολα επιλύσιμο.

Σε κάθε παιχνίδι, σε κάθε υποκλάδο τυχερών παιχνιδιών, τρία είναι τα βασικά νούμερα. Τα έσοδα του παρόχου που είναι η «γκανιότα», τα έσοδα που παίρνουν οι παίκτες που κερδίζουν και οι φόροι πάνω σε αυτά τα έσοδα που παίρνει το κράτος. Αυτά τα νούμερα είναι «λογιστικά» και αδιαμφισβήτητα. Καταγράφονται στα λογιστικά βιβλία ως κινήσεις των «διαθεσίμων». Μπορούν εύκολα να ελεγχθούν. Δεν είναι «υπολογιστικά» μεγέθη.

Από αυτά τα τρία νούμερα, πρέπει να προκύψει και ο συνολικός κύκλος εργασιών. Το άθροισμα των εσόδων του παρόχου (Γκανιότα) και των κερδών που μοιράστηκαν στους παίκτες. Αυτό θα είναι το «αναμορφωμένο TGR». Αυτό το μέγεθος είναι «απόλυτα συγκρίσιμο» για όλους τους παρόχους, όπως είναι και οι φόροι και το GGR. Αν από τη θεωρητική ανάλυση ή τις διεθνείς πρακτικές απαιτηθούν μελλοντικά διορθώσεις θα τις κάνουμε. Μέχρι τότε όμως η Ε.Ε.Ε.Π. πρέπει να υπολογίζει και να δημοσιοποιεί ποσά συγκρίσιμα και «λογικά» για το TGR.

Η Ε.Ε.Ε.Π. δεν συγκέντρωνε δεδομένα για τα μηνιαία λογιστικά διανεμόμενα κέρδη στους παίκτες ανά πάροχο και παιχνίδι. Συγκέντρωνε μόνο τις Δηλώσεις για το Φόρο Κερδών Παικτών, σε έγχαρτη μορφή, που αναφέρονταν στα καταβληθέντα κέρδη κάθε μήνα. Για να είναι ικανοποιητική η πληροφόρηση πρέπει να επεκταθεί σε βάθος χρόνου. Θα επιδιώξουμε να καλύψουμε την πληροφόρηση από το 2019, το έτος πριν την πανδημία. Η διαδικασία συγκέντρωσης δεδομένων βρίσκεται σε εξέλιξη. Μόνο για τις διαδικτυακές εταιρίες, η αναλυτική καταχώριση αφορά ένα τεράστιο πλήθος δεδομένων. Βασισμένοι στις Δηλώσεις για το Φόρο Παικτών, πρέπει να καταχωρηθούν και να συμφωνηθούν, δεδομένα καταρχήν για 15 εταιρίες Χ 2 τομείς, Χ 12 μήνες Χ 5 χρόνια Χ 2 μεγέθη (φόρος και φορολογική βάση) Χ 6 βαθμίδες φορολογικής κλίμακας. Δυνητικά πάνω από 20.000 καταχωρήσεις. Έχουν καταχωρηθεί δεδομένα για το 2021, το 2022 και το 2023. Αλλά προέκυψε μία σειρά προβλήματα στις συμφωνίες που πρέπει να διευκρινιστούν. Η εργασία προχωρά, ταχύτατα, με εσωτερικούς ανθρώπινους πόρους, που όπως είναι γνωστό, για την Ε.Ε.Ε.Π. είναι εξαιρετικά περιορισμένοι. Από 173 δημόσιους υπαλλήλους στο τέλος του 2014 τώρα έχει μόνο 45.

Επειδή πρέπει το συντομότερο να υπάρξει μία προσέγγιση, για να ανατραπεί ο μύθος που δημιουργείται από την τεχνική διόγκωση του TGR, με βάση τα δεδομένα που είχαμε στη διάθεσή μας, κάναμε τους υπολογισμούς που εμφανίζονται στους πίνακες 31 και 32 που ακολουθούν:

Από τα δεδομένα των πινάκων προκύπτουν:

➢ Για το 2022

• Το συνολικό TGR για το έτος 2022 που έχει ήδη δημοσιοποιηθεί ήταν 21,3 δις €, από το οποίο τα 6,5 δις € αφορούσαν «Στοιχήματα» και 14,8 δις € «Λοιπά παίγνια».
• Το αναμορφωμένο TGR με τη μεθοδολογία που αναπτύχθηκε και προκύπτει από τον πίνακα 32 ήταν μόνο 5,6 δις €, από το οποίο 3,3 δις € αφορούσαν «Στοιχήματα» και τα 2,3 δις € «Λοιπά Παίγνια».
• Επομένως το συνολικό TGR που εμφανίζεται είναι 283% περισσότερο, από αυτό που προκύπτει με βάση τα «πραγματικά» χρήματα που εισπράττουν οι πάροχοι για τις υπηρεσίες που προσφέρουν και οι παίκτες ως κέρδη.
• Υπάρχει μεγάλη απόκλιση σε αυτόν το δείκτη μεταξύ Στοιχημάτων και Λοιπών Παιγνίων. Στα Στοιχήματα που παίζονται με Δελτία το ποσό που εμφανίζεται είναι 97% μεγαλύτερο του «πραγματικού» και η διαφορά οφείλεται κυρίως σε Bonus. Στα «Λοιπά Παίγνια» ο συντελεστής είναι 557% και προέρχεται από το «ξαναπαίξιμο» κερδών και από Bonus. Δηλαδή το TGR που εμφανίζεται για τα Στοιχήματα είναι σχεδόν διπλάσιο του πραγματικού και για τα Λοιπά Παίγνια είναι 6,5 φορές μεγαλύτερο.
• Το μέσο ποσοστό GGR προς το αναμορφωμένο TGR, δηλαδή το ποσοστό που επωφελείται ο πάροχος είναι 13,3%, που κυμαίνεται από 11% για τα Στοιχήματα και 16% για τα Λοιπά Παίγνια.
• Ο μέσος φόρος παικτών προς τα διανεμόμενα κέρδη στους παίκτες είναι 3,36% που κυμαίνεται από 1,6% για το Στοίχημα και 6,1% για τα Λοιπά Παίγνια, που σημαίνει ότι η κλίμακα φορολόγησης των Λοιπών Παιγνίων, αποδίδει περισσότερα έσοδα στο κράτος.

➢ Για το 2023

• Το συνολικό TGR αναμένεται να φθάσει τα 28 δις €, από το οποίο τα 8 δις € θα αφορά «Στοιχήματα» και 20 δις € «Λοιπά παίγνια».
• Το συνολικό αναμορφωμένο TGR προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 6,3 δις €, από το οποίο 3,6 δις € αφορά «Στοιχήματα» και τα 2,7 δις € «Λοιπά Παίγνια».
• Επομένως το συνολικό TGR που εμφανίζεται είναι 346% περισσότερο, από αυτό που προκύπτει με βάση τα «πραγματικά» χρήματα που εισπράττουν οι πάροχοι για τις υπηρεσίες που προσφέρουν και οι παίκτες ως κέρδη.
• Υπάρχει μεγάλη απόκλιση σε αυτόν το δείκτη μεταξύ Στοιχημάτων και Λοιπών Παιγνίων. Στα Στοιχήματα που παίζονται με Δελτία το ποσό που εμφανίζεται είναι 122% μεγαλύτερο του «πραγματικού» και η διαφορά οφείλεται κυρίως σε Bonus. Στα «Λοιπά Παίγνια» ο συντελεστής είναι 645% και προέρχεται από το «ξαναπαίξιμο» κερδών και από Bonus. Δηλαδή το TGR που εμφανίζεται για τα Στοιχήματα είναι υπερδιπλάσιο του πραγματικού και για τα Λοιπά Παίγνια είναι 7,5 φορές μεγαλύτερο.
• Το μέσο ποσοστό GGR προς το αναμορφωμένο TGR, δηλαδή το ποσοστό που επωφελείται ο πάροχος είναι 14,1%, που κυμαίνεται από 10,9% για τα Στοιχήματα και 18,5% για τα Λοιπά Παίγνια.
• Ο μέσος φόρος παικτών προς τα διανεμόμενα κέρδη στους παίκτες είναι 4,25% που κυμαίνεται από 1,87% για το Στοίχημα και 7,74% για τα Λοιπά Παίγνια, που σημαίνει ότι η κλίμακα φορολόγησης των Λοιπών Παιγνίων, αποδίδει περισσότερα έσοδα στο κράτος.

➢ Τάσεις

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι μεταβολές μεταξύ 2023 και 2022

• Η μέση μεταβολή του αναμορφωμένου TGR είναι 13,1%, που κυμαίνεται από 8,8% για τα Στοιχήματα σε 19,5% για τα Λοιπά Παίγνια.
• Η μέση μεταβολή για το GGR είναι 20,3% που κυμαίνεται από 6,3% για τα Στοιχήματα ως 34,4% για τα Λοιπά Παίγνια.
• Η μέση μεταβολή για τα διανεμόμενα κέρδη στους παίκτες είναι 12% που κυμαίνεται από 9,2% για το Στοίχημα έως 16,7% για τα Λοιπά Παίγνια
• Η μέση μεταβολή για το Φόρο Κερδών Παικτών είναι 41,6% που κυμαίνεται από 27,3% για τα Στοιχήματα ως 47,5% για τα Λοιπά Παίγνια.