COP28: Το παράδοξο της διάσκεψης για το κλίμα που γίνεται στο Ντουμπάι

To 2023 αφήνει έντονα το στίγμα του ως μια χρονιά ακραίων καιρικών φαινομένων κατά την οποία καταρρίφθηκαν πολλά κλιματικά ρεκόρ που οδήγησαν στον θάνατο χιλιάδες ανθρώπους και κατέστρεψαν αμέτρητες περιουσίες και κόπους ζωής.

Σε λίγες ημέρες οι παγκόσμιοι ηγέτες θα συναντηθούν για άλλη μία φορά προκειμένου να συζητήσουν αποτελεσματικότερους τρόπους περιορισμού της κλιματικής αλλαγής αλλά και προετοιμασίας απέναντι στις περιβαντολλογικές κρίσεις που θα ακολουθήσουν. Αυτή η σύνοδος κορυφής του ΟΗΕ, γνωστή ως COP28,  θα πραγματοποιηθεί στο Ντουμπάι, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), από τις 30 Νοεμβρίου έως τις 12 Δεκεμβρίου.

Τα αρχικά COP προέρχονται από την έκφραση “Conference of the Parties” δηλαδή “Διάσκεψη των Μερών”. Όπου “μέρη” οι χώρες που υπέγραψαν την αρχική συμφωνία του ΟΗΕ για το κλίμα το 1992. To 28 μετά αρχικά αυτά, δείχνει ότι πρόκειται για την 28η φορά που τα μέρη θα συναντηθούν για να συζητήσουν για το κλίμα.

Ελπίδα η COP28 να βοηθήσει να διατηρηθεί ζωντανός ο στόχος του περιορισμού της μακροπρόθεσμης αύξησης της παγκόσμιας θερμοκρασίας στον 1,5C, όπως συμφωνήθηκε από σχεδόν 200 χώρες στο Παρίσι, το 2015. Η μακροπρόθεσμη αύξηση της θερμοκρασίας ανέρχεται σήμερα σε περίπου 1,1C ή 1,2C σε σύγκριση με την προβιομηχανική εποχή – την περίοδο πριν ο άνθρωπος αρχίσει να χρησιμοποιεί ορυκτά καύσιμα.

Δυστυχώς, οι τελευταίες προβλέψεις για τη βιωσιμότητα του πλανήτη είναι ιδιαίτερα δυσοίωνες, καθώς υπολογίζεται ότι η αύξηση της θερμοκρασίας θα αγγίξει ή και θα ξεπεράσει τους 2,5C μέχρι το 2100, ακόμη και με τις τρέχουσες δεσμεύσεις για την αντιμετώπιση των εκπομπών.

Το παράδοξο της συνόδου 

Η διοργανώτρια χώρα της συνδιάσκεψης για το κλίμα, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δηλαδή, είναι ένας από τους 10 μεγαλύτερους πετρελαιοπαραγωγούς στον κόσμο. Το πετρέλαιο είναι ορυκτό καύσιμο, δηλαδή μια από τις κύριες αιτίες της κλιματικής αλλαγής αφού μέσα από την καύση απελευθερώνει αέρια που προκαλούν την υπερθέρμανση του πλανήτη, όπως είναι το διοξείδιο του άνθρακα.

Πρόεδρος των συνομιλιών της COP28 έχει κηρυχθεί ο Σουλτάνος Αλ Τζαμπέρ, διευθύνων σύμβουλος της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας Adnoc, η οποία, κατά μεγάλη ειρωνεία, έχει ως έναν από τους βασικούς της στόχους την αύξηση της παραγωγικής της ικανότητας. Σαν να λέμε δηλαδή ότι βάζουμε τον διευθυντή μιας εταιρείας τσιγάρων να διοργανώσει ένα συνέδριο για τις θεραπείες κατά του καρκίνου!

Ο κ. Αλ Τζαμπέρ υποστηρίζει ότι είναι ο μοναδικός που μπορεί να πιέσει τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου να αναλάβει δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, γιατί, ως πρόεδρος της εταιρείας ανανεώσιμων πηγών ενέργειας “Masdar”, έχει επίσης την επίβλεψη δράσεων για την επέκταση καθαρών τεχνολογιών, όπως είναι η αιολική και η ηλιακή ενέργεια.

Οι επικριτές των προηγούμενων COP, ανάμεσα τους και η ακτιβίστρια Greta Thunberg, κατηγορούν τις συνόδους κορυφής για “πράσινο πλύσιμο”. Την ίδια ώρα ο ΟΗΕ υποστηρίζει ότι παγκόσμιες συμφωνίες που υπερβαίνουν τα εθνικά μέτρα, έχουν οδηγήσει σε σχεδόν καθολική δράση για το κλίμα ακόμη κι αν οι στόχοι δεν έχουν επιτευχθεί.

Σημαντικοί απόντες και γκρίνια για τα χρήματα

Περισσότερες από 200 κυβερνήσεις έχουν προσκληθεί να συμμετάσχουν στη συνδιάσκεψη, αν και οι ηγέτες πολλών χωρών, όπως οι ΗΠΑ, η Κίνα και η Ινδία, δεν έχουν ακόμη επιβεβαιώσει τη συμμετοχή τους και μάλλον θα συμμετάσχουν δια αντιπροσώπων.

Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Ρίσι Σουνάκ, έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα συμμετάσχει, ενώ τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ επιβεβαίωσαν ότι θα παραστεί στη συνδιάσκεψη και ο βασιλιάς Κάρολος, ο οποίος μάλιστα θα απευθύνει εναρκτήρια ομιλία στους αντιπροσώπους την 1η Δεκεμβρίου.

Με την εμπειρία των προηγούμενων ετών, είναι σχετικά εύκολο πλέον να αντιληφθεί κανείς και τα σημεία που θα φέρουν τις σημαντικότερες διενέξεις στην COP28:

• Είναι πιθανό να υπάρξει διαφωνία σχετικά με το μέλλον των “αμείωτων” ορυκτών καυσίμων, δηλαδή του άνθρακα, του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που καίγονται χωρίς τεχνολογίες δέσμευσης των εκπομπών τους. Ο κ. Αλ Τζαμπέρ έχει ζητήσει “σταδιακή μείωση” της χρήσης τους, δηλαδή μείωση με την πάροδο του χρόνου, αλλά όχι πλήρη τερματισμό. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να πιέσει – “παίζοντας σε δύσκολη έδρα”, βέβαια – για πλήρη “σταδιακή κατάργηση”. Οι ακτιβιστές υπέρ του κλίματος επισημαίνουν ότι κάθε συμφωνία συνέχισης των “αμείωτων” ορυκτών καυσίμων δε θα τερματίσει ποτέ την παραγωγή τους.
• Η σημαντικότερη διαφωνία όμως, αφού θα αφορά και περισσότερους, είναι τα χρήματα. Στην COP27, συμφωνήθηκε ένα ταμείο “απωλειών και ζημιών” απ’ το οποίο οι πλουσιότερες χώρες θα πληρώνουν τις φτωχότερες χώρες που αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Αλλά το πώς ακριβώς θα λειτουργήσει αυτό είναι ακόμη ασαφές. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, έχουν αποκλείσει την καταβολή αποζημιώσεων για το κλίμα για τις εκπομπές τους. Το 2009, οι ανεπτυγμένες χώρες δεσμεύτηκαν να δίνουν 100 δισ. δολάρια ετησίως, έως το 2020, στις αναπτυσσόμενες χώρες για να τις βοηθήσουν να μειώσουν τις εκπομπές και να προετοιμαστούν για την κλιματική αλλαγή. Η δέσμευση αυτή δεν έχει τηρηθεί μέχρι και σήμερα!

Κατά τ’ άλλα, σύμφωνα με ατζέντα της συνδιάσκεψης, εκτός από την πρόοδο προς τους υφιστάμενους στόχους του Παρισιού, η COP28 θα επικεντρωθεί επίσης στην επίσπευση της μετάβασης σε καθαρές πηγές ενέργειας, ώστε να “ψαλιδιστούν” οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πριν από το 2030.

Επιπλέον θα ξεκινήσει η επεξεργασία μιας νέας συμφωνίας για τα αναπτυσσόμενα έθνη που θα προβλέπει εκ νέου και τη διάθεση χρημάτων από τις πλουσιότερες προς στις φτωχότερες αναφορικά με τις δράσεις που αφορούν την προστασία του πλανήτη.

Επιμέλεια: Πέπη Οικονομάκη