Χαβιέρ Μπλάς: Πώς η ενεργειακή κρίση οδηγεί σε εξαφάνιση το… χαρτί υγείας

«Ποιος να το φανταζόταν; Αποδεικνύεται ότι η συσσώρευση χαρτιού υγείας στις πρώτες ημέρες της πανδημίας ήταν μια σοφή οικονομική απόφαση. Εάν το ντουλάπι του μπάνιου σας εξακολουθεί να είναι γεμάτο με ρολά, δεν χρειάζεται πλέον να ντρέπεστε.

Η έλλειψη χαρτιού υγείας το 2020 ήταν ένα πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι των μεγάλων διαταραχών της εφοδιαστικής αλυσίδας τις οποίες επρόκειτο να υποστεί η παγκόσμια οικονομία. Τώρα, οι τιμές χονδρικής εκτινάσσονται σε υψηλό όλων των εποχών – μια νέα κρίση η οποία δείχνει ότι οι πληθωριστικές πιέσεις εξακολουθούν να συσσωρεύονται.

Η Wall Street ελπίζει ότι τα χειρότερα του πληθωριστικού κύματος βρίσκονται πίσω μας. Ωστόσο, μια ματιά στον βιομηχανικό κλάδο εν μέσω των σκαμπανεβασμάτων της βιομηχανίας χαρτιού υγείας δείχνει ότι οι πιέσεις στις τιμές δεν υποχωρούν. Οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να αυστηροποιήσουν τη νομισματική τους πολιτική ως απάντηση, ακόμη και τη στιγμή που η οικονομική ανάπτυξη, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, επιβραδύνεται.

Όπως ισχύει για πολλούς κατασκευαστές – μεταποιητές, ο πυρήνας του προβλήματος για το χαρτί υγείας βρίσκεται στο κόστος της ενέργειας.

Η μετατροπή του ξύλου σε χαρτοπολτό και στη συνέχεια σε χαρτί υγείας είναι πολύ ενεργοβόρα – περισσότερο από ό,τι για άλλα είδη χαρτιού. Στην Ευρώπη, η διαδικασία είναι πλέον απαγορευτικά δαπανηρή, καθώς οι τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας εκτινάσσονται σε υψηλό όλων των εποχών.

Παρά την πρόσφατη διόρθωση από τα υψηλά-ρεκόρ τα οποία σημειώθηκαν στα τέλη Αυγούστου, το ευρωπαϊκό συμβόλαιο αναφοράς για το φυσικό αέριο διαπραγματεύεται κοντά στα 250 ευρώ (248 δολ.) ανά μεγαβατώρα, σε σύγκριση με μια μέση τιμή κάτω από 20 ευρώ μεταξύ 2010 και 2020. Οι ευρωπαϊκές τιμές αναφοράς ηλεκτρικής ενέργειας είναι 15 φορές υψηλότερες σήμερα απ’ ό,τι πριν από μια δεκαετία.

Ο Lorenzo Poli, επικεφαλής της ιταλικής χαρτοποιίας Cartiere Saci, μοιράστηκε πρόσφατα τον μηνιαίο λογαριασμό ενέργειας της εταιρείας του στην τηλεόραση: είχε αυξηθεί από λίγο περισσότερο από 385.000 ευρώ το 2021 σε σχεδόν 2 εκατομμύρια ευρώ το 2022.

Σε μια άλλη ένδειξη της πίεσης, η Hakle, μεγάλη γερμανική εταιρεία κατασκευής χαρτιού υγείας με ιστορία ενός αιώνα, υπέβαλε αίτηση προστασίας από τους πιστωτές της τη Δευτέρα. Η εταιρεία ανέφερε ότι οι “τεράστιες” αυξήσεις τιμών για ενέργεια και άλλα εμπορεύματα την οδήγησαν σε “αδιέξοδο”.

Έχω ακούσει άλλα στελέχη της βιομηχανίας χαρτιού υγείας να παραπονιούνται για παρόμοιες αυξήσεις του ενεργειακού κόστους – το 300% έως 400% σε ετήσια βάση φαίνεται να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.

Από τη Φινλανδία μέχρι την Ισπανία, οι δραστηριοποιούμενοι στον μεταποιητικό κλάδο ανησυχούν τώρα ότι η μόνη τους επιλογή για να σταματήσουν τη διαρροή μετρητών είναι να μειώσουν την παραγωγή, κάτι που θα δημιουργούσε έλλειψη, η οποία θα ωθούσε τις τιμές υψηλότερα, ωστόσο θα επέτρεπε την ανάκαμψη των περιθωρίων. Εν τω μεταξύ, χρεώνουν ήδη σημαντικά υψηλότερες τιμές στους πελάτες τους – συχνά αλυσίδες σούπερ μάρκετ – σε σχέση με την αρχή του καλοκαιριού.

Ως αποτέλεσμα, η τιμή χονδρικής για το ευρωπαϊκό χαρτί λεπτού ιστού (από το οποίο προέρχεται το χαρτί υγείας) έχει αυξηθεί αυτή την εβδομάδα σε ιστορικό υψηλό περίπου 2.200 ευρώ ανά μετρικό τόνο – έναντι λιγότερων από 900 ευρώ τον Ιανουάριο του 2021.

Οι δε τιμές είναι πιθανό να αυξηθούν περαιτέρω τον Οκτώβριο, λένε στελέχη του κλάδου. Ακόμη πιο ανησυχητικό είναι ότι ο ρυθμός των αυξήσεων των τιμών έχει επιταχυνθεί. Από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο, το κόστος χονδρικής πώλησης χαρτιού λεπτού ιστού αυξανόταν κατά περίπου 3% έως 5% σε μηνιαία βάση. Από τον Ιούλιο, οι τιμές αυξάνονται κατά 10% κάθε μήνα.

Οι αυξήσεις των τιμών θα βρουν σύντομα τον δρόμο τους προς τα ράφια των σούπερ μάρκετ. Μέχρι στιγμής φέτος, εταιρείες καταναλωτικών αγαθών όπως η Procter & Gamble και η Kimberly-Clark έχουν αυξήσει κάπως τις τιμές τους και έχουν μειώσει το μήκος των ρολών χαρτιού προκειμένου να διατηρήσουν τα περιθώρια κέρδους τους. Κατά μέσο όρο, στελέχη του κλάδου λένε ότι τα ρολά είναι 6% έως 8% πιο κοντά σήμερα σε σύγκριση με έναν χρόνο πριν, ενώ είναι 8% έως 10% πιο ακριβά.

Ένας νέος γύρος αυξήσεων των τιμών λιανικής έρχεται τώρα, τουλάχιστον στην Ευρώπη. Και μπορεί κανείς να περιμένει ότι θα δει ακόμη μικρότερα ρολά χαρτιού υγείας το δ’ τρίμηνο. Αυτού του τύπου η συρρίκνωση επιδεινώνεται: αντί τα ρολά του χαρτιού υγείας απλώς να κονταίνουν, τα φύλλα του χαρτιού αρχίζουν επίσης να στενεύουν!

Το ταπεινό ρολό χαρτιού υγείας προσφέρει ένα παράθυρο παρακολούθησης της κατάστασης στην υπόλοιπη μεταποιητική βιομηχανία. Φυσικά, υπάρχουν μεγάλες διαφορές μεταξύ των ρολών και, ας πούμε, των κεραμικών πλακιδίων ή ενός τόνου λιπάσματος.

Ένα κοινό νήμα που τα ενώνει ωστόσο, είναι ότι οι τιμές χονδρικής εξακολουθούν να ανεβαίνουν και η παραγωγή να πέφτει. Οι ελλείψεις θα διογκώσουν ακόμη περισσότερο τις τιμές, παρά την επιβράδυνση των οικονομιών, ως απάντηση στις αυξήσεις των επιτοκίων.

Οι κεντρικές τράπεζες θα αισθάνονται υποχρεωμένες να ενεργούν μέσω της χρήσης ολοένα υψηλότερων επιτοκίων, καθώς είναι ο μόνος τους μοχλός δράσης αυτή τη στιγμή.

Η καταπολέμηση του πληθωρισμού με αυτόν τον τρόπο, όμως, είναι μια ιδιαίτερα περίπλοκη και “ζημιάρικη” υπόθεση. Πλέον, θα υπάρχει και λιγότερο χαρτί για τον καθαρισμό του χάους».

(*) Ο Χαβιέρ Μπλάς είναι εμπειρογνώμονας του Bloomberg σε θέματα ενέργειας