Ασαφές το νομοσχέδιο περί ελέγχου άμεσων ξέων επενδύσεων για διασφάλιση δημοσίου συμφέροντος σε στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεις

Την προηγούμενη εβδομάδα ολοκληρώθηκε η διαβούλευση επί του νομοσχεδίου του υπουργείου Εξωτερικών για τη θέσπιση πλαισίου ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων και θέσπιση μηχανισμού ελέγχου για λόγους ασφάλειας ή δημόσιας τάξης με τίτλο: «Λήψη μέτρων εφαρμογής του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/452 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 19ης Μαρτίου 2019 για τη θέσπιση πλαισίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ένωση και θέσπιση μηχανισμού ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) για λόγους ασφάλειας ή δημόσιας τάξης».

Ουσιαστικά πρόκειται για καθυστερημένη εφαρμογή παλαιότερου κανονισμού της ΕΕ (452 του 2019), ο οποίος μάλιστα έχει αναθεωρηθεί, όπως έγραψε το FinancialReport.gr σε προηγούμενο άρθρο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

ΕΕ: Αναθεωρεί τον κανονισμό για τις ξένες επενδύσεις ενώ η Ελλάδα δεν έχει ακόμα ψηφίσει τον προηγούμενο

Η Ελλάδα και συγκεκριμένα το υπουργείο Εξωτερικών έθεσε σε διαβούλευση προσφάτως νομοσχέδιο, που αφορά στον προηγούμενο κανονισμό με σκοπό τον έλεγχο των επενδύσεων για λόγους ασφάλειας και δημόσιας τάξης

Ο χρόνος να τεθεί σε διαβούλευση ένας κανονισμός που ήδη έχει αναθεωρηθεί δεν είναι μάλλον τυχαίος, λένε παράγοντες της αγοράς. Εκτιμούν, ότι η κυβέρνηση προσπαθεί να καλύψει τα κενά που έχουν δημιουργηθεί από την ακύρωση της παραχώρησης του Οργανισμού Λιμένος Βόλου  στον ΟΛΘ και πιθανές αποζημιώσεις που ίσως εγερθούν, δεδομένου ότι το σκεπτικό που διατύπωσε το Υπερταμείο για την ακύρωση της συναλλαγής ενώ είχε ανακυρύξει τον ανάδοχο, είναι εντελώς αόριστο. Επίσης, ο νόμος αυτός έρχεται  σε μία χρονική περίοδο που ήδη έχουν εκφραστεί αντίθετες απόψεις από διάφορους παράγοντες για τον έλεγχο των λιμανιών και υποδομών από συμφέροντα, που δεν ανήκουν στους λεγόμενους δυτικούς συμμάχους (π.χ. η Cosco στο ΟΛΠ Ιβάν Σαββίδης στον ΟΛΘ) εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όπως αναφέρεται και στο άρθρο 3 του υπό εξέλιξη νομοσχεδίου, ο έλεγχος αφορά ξένους επενδυτές που προέρχονται από τρίτη χώρα εκτός ΕΕ ή από κράτος-μέλος της ΕΕ αλλά ελέγχονται άμεσα ή έμμεσα από φυσικό ή νομικό πρόσωπο που προέρχεται από τρίτη χώρα. Να σημειωθεί ότι όταν ψηφιστεί το νομοσχέδιο, έλεγχος θα αφορά όχι μόνο νέες επενδύσεις αλλά και όλες τις υφιστάμενες.

Στη διαβούλευση, πάντως που ολοκληρώθηκε την περασμένη Πέμπτη 17 Απριλίου διατυπώθηκαν 49 σχόλια. Συμμετείχαν μεταξύ άλλων το Foreign Investors Council μέσω των εκπροσώπων του μέλους του Συμβουλίου, Ευάγγελου Κουράκη και δικηγόρου Ετ. Κουταλίδη, η δικηγορική εταιρία Zepos & Yannopoulos με διεθνή παρουσία στο χώρο, ο Ιωάννης Κοκκόρης, Καθηγητής στο Δίκαιο και τα Οικονομικά του Ανταγωνισμού και Διευθυντής του Κέντρου Μελετών Εμπορικού Δικαίου, και Μέλος UK Competition Appeal Tribunal, το Πανελλήνιο Σωματείο Εργαζομένων στα ΕΛΠΕ (Ελληνικά Πετρέλαια), πλέον Helleniq Energy και αρετοί ιδιώτες.

Το ζήτημα του δημοσίου συμφέροντος

Μια από τις πιο εκτενείς συμμετοχές στη διαβούλευση είναι αυτή του Πανελλήνιου Σωματείου Εργαζομένων στα ΕΛΠΕ, το οποίο καταδεικνύει ότι για τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος εταιρίες όπως η Helleniq Energy θα πρέπει να χαρακτηριστεί ως επιχείρηση στρατηγικής σημασίας από τον εν λόγω νόμο. Μάλιστα, επισημαίνεται από το Σωματείο ότι για τους φορείς που διαφυλάττουν το δημόσιο συμφέρον, όπως το ΤΑΙΠΕΔ και το Υπερταμείο, θα πρέπει σε διαδικασίες εκποίησης των μετοχών να λαμβάνονται υπόψη σχετικά κριτήρια ελέγχου των εν λόγω ξένων επενδύσεων καθώς πλέον δημόσιοι φορείς σαν αυτοί έχουν μειώσει το ποσοστό τους σημαντικά στο 31,2% στην επιχείρηση.

«Τα κρίσιμα γνωρίσματα των Ελληνικών Πετρελαίων, ήδη HELLENiQ, ως ζωτικής σημασίας επιχείρησης για την εθνική οικονομία αλλά και την εθνική ενεργειακή επάρκεια και την εθνική άμυνα, εξηγούν την σταθερή πρόβλεψη στη νομοθεσία της υποχρέωσης διατήρησης ελέγχου του Δημοσίου στην επιχείρηση αυτή», αναφέρει χαρακτηριστικά το σωματείο.

Η εν εξελίξει αναθεώρηση του κανονισμού

Τόσο το Πανελλήνιο Σωματείο Εργαζομένων στα ΕΛΠΕ όσο και οι ιδιώτες που συμμετείχαν στη διαβούλευση επισήμαναν το γεγονός ότι έχει τεθεί ήδη σε ισχύ ο αντίστοιχος Κανονισμός της ΕΕ 2019/452 και θα έπρεπε να ισχύει από το 2020 όπως δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και όχι να ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο με ξεχωριστό νόμο, καθώς έχει καθολική ισχύ (όπως προαναφέρθηκε γράφτηκε σε προηγούμενο δημοσίευμα του Financial Report).

Επίσης, επισημάνθηκε και ότι υπάρχει ήδη αναθεώρηση του υπάρχοντος κανονισμού σε επίπεδο ΕΕ και πως ίσως να ήταν φρόνιμο να ενσωματωθεί κατευθείαν ο επόμενος κανονισμός όταν ψηφιστεί στην ΕΕ.

Ομως θα πρέπει να επισμανθεί ότι o επόμενος αντίστοιχος κανονισμός που συζητιέται τώρα στην ΕΕ αναμένεται να καθυστερήσει κατά πολύ να ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο, όπως έγινε και με τον παρόντα κανονισμό.

Όπως είχε γράψει επίσης το Financial Report, ο νέος κανονισμός περιλαμβάνει νέους τομείς που κρίνονται στρατηγικής σημασίας για τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις. Ο Ιωάννης Κοκκόρης, με βάση την ακαδημαϊκή του έρευνα επισημαίνει ότι «οι περισσότερες χώρες έχουν αρκετά μεγάλη λίστα με τομείς της οικονομίας, μεγαλύτερη από αυτή στο υπάρχον σχέδιο νόμου».
Έτσι, θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο νόμο, σύμφωνα με τον καθηγητή, τομείς όπως ΜΜΕ, ιδιοκτησία γης σε ευαίσθητες γεωγραφικά περιοχές και άλλοι τομείς να πρέπει να είναι στο νόμο που αναφέρονται στον Ευρωπαϊκό κανονισμό αλλά δεν αναφέρονται στο ελληνικό νομοσχέδιο. Επίσης παρατηρείται ότι δεν συμπεριλαμβάνονται οι ενεργειακές υποδομές. Ο ίδιος μάλιστα παραθέτει ακριβώς τα παραδείγματα άλλων κρατών μελών της ΕΕ, οι οποίες έχουν εφαρμόσει ευρύτερο πεδίο εφαρμογής των ΑΞΕ μέσω των αντίστοιχων νόμων.

Ασάφειες

Όπως είναι σύνηθες, στην διαβούλευση τονίστηκαν και οι ασάφειες του νομοσχεδίου. Εδώ ενδεικτικά θα αναφερθούν μερικές για οικονομία χώρου, καθώς πολλές αναφορές άπτονται δικηγορικών τεχνικών ζητημάτων που είναι πέραν του σκοπού αυτού του άρθρου.

Αρχικά, οι περισσότερες παρατηρήσεις για ασάφειες προήλθαν από το το Foreign Investors Council καθώς και από την δικηγορική Zepos & Yannopoulos.

Ενδεικτικά αναφέρεται από το Foreign Investors Council ότι στο νομοσχέδιο για τον όρο «εταιρεία στόχος» δεν είναι σαφές τι σημαίνει η αναφορά στο ότι η εταιρεία «διέπεται από το ελληνικό δίκαιο».

«Αν εννοούμε την lex societatis, τότε αφήνουμε εκτός πεδίου εφαρμογής αλλοδαπές εταιρείες-στόχους που δραστηριοποιούνται μεν στην Ελλάδα (ή και στην Ελλάδα), αλλά δεν διέπονται (ως εταιρείες) από το ελληνικό δίκαιο. Επίσης η αναφορά σε «εταιρείες» μπορεί να θέτει εκτός πεδίου εφαρμογής άλλου είδους νομικά μορφώματα (π.χ. ιδρύματα αλλοδαπής) που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα», αναφέρει το Συμβούλιο Ξένων Επενδυτών.

Παράλληλα, επισημαίνεται ότι η αναφορά σε απόκτηση ελέγχου σε εταιρεία μπορεί να αφήνει εκτός πεδίου εφαρμογής περιπτώσεις άλλων δομών συναλλαγής που καταλήγουν σε παρόμοιο αποτέλεσμα.

«Για παράδειγμα αν μια αλλοδαπή εταιρεία εξαγοράσει απευθείας έναν ευαίσθητο κλάδο ή κάποιες ευαίσθητες τεχνολογίες από μια άλλη (asset deal και όχι share deal) τότε τεχνικά δεν θα συντρέχει εξαγορά της ίδιας της εταιρείας στόχου καθότι εξαγοράζονται περιουσιακά στοιχεία της και όχι η ίδια η εταιρεία. Η αναφορά σε «κοινή επιχείρηση» στο πλαίσιο του ορισμού δεν επιλύει απαραίτητα το ζήτημα αυτό.», παρατηρεί το Συμβούλιο.

Επίσης, αναφορικά με τα κριτήρια εφαρμογής, αναδεικνύεται ότι ίσως πρέπει να διευκρινισθεί ότι η συμμετοχή του 10% και να προσδιορίζεται με τα κριτήρια που αναφέρονται στην παράγραφο 2, ώστε να προσδιοριστεί με ακρίβεια το πεδίο εφαρμογής.

Επιπρόσθετα, η δικηγορική Zepos & Yannopoulos επισημαίνει ότι θα πρέπει να διερευνηθεί ο συσχετισμός των περιορισμών που θεσπίζει το νομοσχέδιο με άλλες διατάξεις – π.χ. για τις υποχρεωτικές δημόσιες προτάσεις, ενώ προσθέτει ότι η εξαίρεση για τις νεοφυείς επιχειρήσεις – αν και εξαιρετικά χρήσιμη για την ανάπτυξη των επενδύσεων – «αφήνει ίσως περιθώρια καταχρήσεων και ως εκ τούτου ίσως να πρέπει να βελτιστοποιηθεί περαιτέρω».