Alpha Bank: Στο 26% η συμβολή του τουρισμού στην απασχόληση το 2018

Στις ιδιαίτερα ικανοποιητικές επιδόσεις του τουρισμού στο εννεάμηνο του 2017 και τη σημαντική συμβολή του τόσο στο ΑΕΠ όσο και στην απασχόληση, αναφέρεται στο Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων η Alpha Bank. 

Μεταξύ άλλων, η τράπεζα εξετάζει κατά πόσο η συνεχώς διευρυνόμενη συμβολή του ελληνικού τουρισμού στο ΑΕΠ οφείλεται σε δομικές αλλαγές με μόνιμα χαρακτηριστικά ή απλώς αντανακλά την ευνοϊκή γεωπολιτική συγκυρία που συνδέεται με τα προβλήματα ασφάλειας των κύριων ανταγωνιστικών τουριστικών προορισμών.

Όσον αφορά στην απασχόληση, η τράπεζα σημειώνει ότι ο τουρισμός δημιούργησε άμεσα 423.000 θέσεις εργασίας και η άμεση συμβολή του τουρισμού (% στο εργατικό δυναμικό) ανήλθε από 8,7% το 2009, στο 11,5% το 2016. Το ποσοστό αυτό περιλαμβάνει τους εργαζόμενους στα ξενοδοχεία, εστιατόρια, ταξιδιωτικά πρακτορεία και μεταφορές επιβατών. Τέλος, η συνολική συμβολή του τουρισμού στην απασχόληση αυξήθηκε από 20,8% το 2009, σε 23,4% το 2016 και προβλέπεται να αυξηθεί περαιτέρω στο 24,6% το 2017 και στο 26% το 2018.

Αναλυτικά, στην ανακοίνωσή της η τράπεζα αναφέρει:

Οι επιδόσεις του ελληνικού τουρισμού στο εννεάμηνο του 2017 ήταν ιδιαίτερα ικανοποιητικές καθώς, σύμφωνα με την έρευνα συνόρων της Τραπέζης της Ελλάδος, τόσο οι ταξιδιωτικές εισπράξεις όσο και η εισερχόμενη ταξιδιωτική κίνηση αυξήθηκαν σημαντικά σε σχέση με το εννεάμηνο του 2016 (Γράφημα 1). Ειδικότερα, όσον αφορά στις αφίξεις ξένων επισκεπτών σημειώθηκε αύξηση του αριθμού τους κατά 10,3%, έναντι μικρής αυξήσεως κατά 3,5% που παρατηρήθηκε στην αντίστοιχη χρονική περίοδο του 2016. Η αύξηση αυτή συνοδεύθηκε φέτος με ανάλογη ανάκαμψη των τουριστικών εισπράξεων στο εννεάμηνο του 2017 κατά 10,3%, σε ετήσια βάση, έναντι μεγάλης πτώσεως κατά 7,9%, την αντίστοιχη περίοδο του 2016. Τη μεγαλύτερη αύξηση παρουσίασαν τα έσοδα από επισκέπτες χωρών της Ευρωζώνης κατά 19,7%, από μείωση κατά 6,1% στο εννεάμηνο του 2016. Σημειώνεται ότι, οι εισπράξεις επισκεπτών από τις χώρες της Ευρωζώνης αποτελούν το 42,7% των συνολικών εισπράξεων.

Ενθαρρυντικό στοιχείο είναι το γεγονός ότι ενισχύθηκε η μέση δαπάνη ανά ταξίδι και ανήλθε στα €536,5 καταγράφοντας οριακή αύξηση της τάξεως του 0,5% στην περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2017, μετά τη μεγάλη κάμψη κατά 11,4% που σημείωσε την ίδια περίοδο του 2016 (Γράφημα 1). Η προοπτική ανακάμψεως του κλάδου αποτυπώνεται και στα στοιχεία του ΙΟΒΕ σύμφωνα με τα οποία ο σύνθετος τουριστικός δείκτης “Ξενοδοχεία-Εστιατόρια-Τουριστικά Πρακτορεία” ανήλθε τον Οκτώβριο του 2017 στις 114,3 μονάδες, έναντι των 109,1 μονάδων τον Οκτώβριο του 2016. Συνεπώς, τα στοιχεία που έχουν ανακοινωθεί έως σήμερα επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις του ΣΕΤΕ που προέβλεπε (Οκτώβριος 2017) ότι οι αφίξεις τουριστών αναμένεται να φθάσουν το 2017 στα 28,5 εκατομμύρια και το 2018 στα 30 εκατομμύρια, καθώς ήδη από τις προκρατήσεις για το επόμενο έτος διαφαίνεται περαιτέρω αύξηση των τουριστικών ροών.

Καθώς η συμβολή του ελληνικού τουρισμού στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν διευρύνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια είναι ιδιαίτερα χρήσιμο να εξετάσουμε κατά πόσο η αύξηση αυτή οφείλεται σε δομικές αλλαγές με μόνιμα χαρακτηριστικά ή απλώς αντανακλά την ευνοϊκή γεωπολιτική συγκυρία που συνδέεται με τα προβλήματα ασφάλειας των κύριων ανταγωνιστικών τουριστικών προορισμών.

Όπως παρατηρείται στο Γράφημα 1, η ανάκαμψη του τουρισμού κατά το τρέχον έτος αποτυπώνεται στη σημαντική ενίσχυση του δείκτη ανταγωνιστικότητας του World Economic Forum για τον Τουρισμό της Ελλάδας το 2017. Συγκεκριμένα, ο δείκτης βελτιώθηκε κατά 7 θέσεις φθάνοντας στην 24η θέση στην παγκόσμια κατάταξη ανάμεσα σε 136 χώρες. Οι παράγοντες που ενίσχυσαν τη θέση της χώρας στην κατάταξη ήσαν αρκετοί. Αξίζει να σημειωθεί η ισχυροποίηση της ψηφιακής αναζητήσεως πληροφοριών για τις φυσικές ομορφιές της χώρας (θέση 19η βελτίωση κατά 26 θέσεις) και οι δράσεις προωθήσεως του τουριστικού προϊόντος (43η βελτίωση κατά 19 θέσεις).

Παράλληλα, η ανταγωνιστικότητα ως προς την τιμή, παρά τη σχετικά χαμηλή θέση στην κατάταξη σε σχέση με ανταγωνίστριες χώρες όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος και η Πορτογαλία έχει βελτιωθεί σημαντικά (90η θέση, βελτίωση κατά 23 θέσεις, Γράφημα 2) χάρη στο μειωμένο κόστος διαμονής για τους ξένους επισκέπτες, το χαμηλότερο κόστος καυσίμων και τα μειωμένα τέλη αεροδρομίου.

Σύμφωνα με το διεθνή οργανισμό, προκειμένου να ενισχυθούν οι αφίξεις αλλά και τα έσοδα από τον τουρισμό, η Ελλάδα πρέπει να επικεντρωθεί στη δημιουργία φιλικότερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος (103η θέση στην κατάταξη), με λιγότερα εμπόδια στις άμεσες ξένες επενδύσεις, μείωση των φόρων στα κέρδη των επιχειρήσεων και βελτίωση της αποτελεσματικότητας του νομοθετικού πλαισίου.

Στον σημερινό τεχνολογικά προηγμένο κόσμο, η Ελλάδα πρέπει επίσης να βελτιωθεί περαιτέρω ως προς τις τεχνολογίες επικοινωνίας και πληροφορικής (51η θέση). Μέχρι σήμερα, αρκετές επιχειρήσεις εξακολουθούν να μην χρησιμοποιούν τις νέες τεχνολογίες για τις συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων (98η θέση) και συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων και πελατών (82η θέση). Η περαιτέρω απλοποίηση των διαδικασιών εκδόσεως βίζας (73η θέση) είναι ένα άλλο μέτρο που εκτιμάται ότι θα επηρεάσει θετικά τα έσοδα και τις διεθνείς αφίξεις.

Από την ανάλυση των επιλεγμένων επιμέρους δεικτών ανταγωνιστικότητας στον τουρισμό (Γράφημα 2) για την Ελλάδα, καθώς και των βασικών ανταγωνιστών της για το 2017 και το 2015 σημειώνονται τα εξής:

Η Ελλάδα μεταξύ του 2015 και 2017 έχει βελτιώσει την θέση της (μείωση του δείκτη ισοδυναμεί με καλύτερη απόδοση) σε όλους του υποδείκτες, με εξαίρεση τις υποδομές.

Ειδικότερα, με βάση τον δείκτη επιχειρηματικού περιβάλλοντος, το 2017, η Ελλάδα βρίσκεται σε δυσμενέστερη θέση, καθώς κατέχει την 103η θέση στην κατάταξη στο σύνολο των 136 χωρών. Την καλύτερη επίδοση εμφανίζει η Πορτογαλία (54) και ακολουθεί η Κύπρος (56).

Ο δείκτης επιχειρηματικού περιβάλλοντος στον τουρισμό στην Ελλάδα βελτιώθηκε κατά μόλις 1 μονάδα το 2017 σε σχέση με το 2015 και περιλαμβάνει μεταξύ άλλων την αποδοτικότητα του νομοθετικού πλαισίου, τον χρόνο που απαιτείται για την έκδοση οικοδομικής άδειας, τον χρόνο έναρξης επιχείρησης, το κόστος έναρξης επιχείρησης και την επίδραση της φορολογίας στα κίνητρα για επένδυση και εργασία. Επίσης, ο ανωτέρω δείκτης, περιλαμβάνει τον υποδείκτη που αξιολογεί την φορολογική επιβάρυνση επί τον κερδών των επιχειρήσεων. Η Ελλάδα με βάση αυτόν τον υποδείκτη της φορολογικής επιβάρυνσης των τουριστικών επιχειρήσεων βρίσκεσαι στην 109η θέση, ανάμεσα στις 136 χώρες και σε πολύ δυσμενή θέση σε σχέση με τους βασικούς ανταγωνιστές της.

Ο δείκτης επιχειρηματικού περιβάλλοντος στην Ελλάδα ενδέχεται να επηρεασθεί αρνητικά τα επόμενα έτη, καθώς στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής ψηφίσθηκαν νέες παρεμβάσεις το 2018 για την ενίσχυση των εσόδων και την επίτευξη των δημοσιονομικών στόχων, οι οποίοι όμως αποτελούν τροχοπέδη στις επενδυτικές αποφάσεις. 

Συγκεκριμένα, από την αρχή του 2018 καταργούνται οι μειωμένοι συντελεστές φόρου κατά 30% που ίσχυαν ως προς τα νησιά των νομών Λέσβου, Χίου, Σάμου και Δωδεκανήσου (πλην Ρόδου και Καρπάθου), ενώ εφαρμόζεται νέος φόρος διαμονής (κλιμακούμενος ανάλογα με τα αστέρια των ξενοδοχείων).

Ο υποδείκτης ασφάλειας (που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις τρομοκρατικές επιθέσεις) βελτιώθηκε αρκετά στην Ελλάδα το 2017 και παραμένει σαφώς σε πλεονεκτικότερη θέση σε σχέση με την Τουρκία και την Αίγυπτο, αλλά υψηλότερα σε σχέση με Κύπρο, Ισπανία, Πορτογαλία.

Τέλος, με βάση τον δείκτη υποδομές, αν και επιδεινώθηκε η θέση της Ελλάδας κατά 6 μονάδες το 2017 σε σχέση με το 2015, παραμένει σε σχετικά καλό επίπεδο. Ο δείκτης αυτός αναφέρεται σε υποδομές σε τουριστικές υπηρεσίες περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τα τουριστικά καταλύματα και την ποιότητα των τουριστικών υποδομών και στην Ελλάδα βρίσκεται σε καλύτερη κατάταξη σε σχέση με την Τουρκία, την Κύπρο και την Αίγυπτο.

Συνεχίζεται η ενίσχυση της συμβολής του τουρισμού στην ελληνική οικονομία 

Σύμφωνα με τον διεθνή οργανισμό World Travel and Tourism Council ο τουρισμός αποτελεί μια σημαντική οικονομική δραστηριότητα για τη χώρα μας, καθώς εκτός από την άμεση επίδραση του στην οικονομία προκαλεί και έμμεση θετική επίδραση από δραστηριότητες που περιλαμβάνουν και άλλους συνδεδεμένους με τον τουρισμό κλάδους όπως την αγροτοδιατροφή, την ένδυση-υπόδηση, τις υπηρεσίες κα.

Τέλος, επηρεάζει θετικά τις ιδιωτικές επενδύσεις και τις κρατικές δαπάνες Επίσης ο τουρισμός απασχολεί, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, σημαντικό ποσοστό του εργατικού δυναμικού και έχει συμβάλει καθοριστικά στον περιορισμό της ανεργίας τα τελευταία έτη, Ειδικότερα, όπως φαίνεται στο Γράφημα 4, η συνολική συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ, ειδικά μετά το 2012 ήταν σημαντική και διαρκώς αυξανόμενη με εξαίρεση το 2016. Το 2017 εκτιμάται να αυξηθεί περαιτέρω στο 19,6% του ΑΕΠ, ενώ το 2018 αναμένεται στο 20,7% του ΑΕΠ αντίστοιχα. 

Όσον αφορά στην απασχόληση, η τράπεζα σημειώνει ότι ο τουρισμός δημιούργησε άμεσα 423.000 θέσεις εργασίας και η άμεση συμβολή του τουρισμού (% στο εργατικό δυναμικό) ανήλθε από 8,7% το 2009, στο 11,5% το 2016. Το ποσοστό αυτό περιλαμβάνει τους εργαζόμενους στα ξενοδοχεία, εστιατόρια, ταξιδιωτικά πρακτορεία και μεταφορές επιβατών. Τέλος, η συνολική συμβολή του τουρισμού στην απασχόληση αυξήθηκε από 20,8% το 2009, σε 23,4% το 2016 και προβλέπεται να αυξηθεί περαιτέρω στο 24,6% το 2017 και στο 26% το 2018.